Morgunblaðið - 09.03.2004, Blaðsíða 17

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. MARS 2004 17
BROTTKAST í dönskum sjávarút-
vegi er talið nema um 30%, þegar
miðað er við veiðar á botnfiski til
manneldis. Það svarar til um 36.000
tonna á ári, sem er svipað magn og
danska þjóðin borðar árlega af fiski.
Mest er um brottkast á þorski.
Danska dagblaðið Jyllands-Post-
en greindi frá þessu á netútgáfu
sinni í gær. Þar segir að nú sé það
aðallega þorskur, sem fleygt sé í haf-
ið. Þorskgengd sé mikil og því séu
skip og bátar fljótir að ná leyfilegum
þorskafla. Þegar veiðar á öðrum
fiskitegundum séu stundaðar veiðist
mikið af þoski með. Þar sem kvótinn
í þorski sé uppfiskaður, megi ekki
koma með hann að landi og því neyð-
ast sjómenn til að kasta honum á
glæ. Ráðherra matvæla í Danmörku,
Marianne Fischer Boel, mun taka
málið upp með starfsbróður sínum í
Bretlandi Ben Bradshaw á fundi
ráðherra ESB á Írlandi.
Carsten Krog, fiskifræðingur hjá
samtökum danskra sjómanna, viður-
kennir að brottkastið sé mikið. Hann
segir að það sé mjög mismunandi
eftir svæðum og fiskiskap. Verst sé
það við humarveiðar, eða um tveir
þriðju aflans. Til að ná endum saman
við humarveiðarnar, þarf hver bátur
að ná 30 til 40 milljóna króna árstekj-
um, en það þýðir að hann kastar 150
tonnum af bolfiski og skeldýrum í
hafið aftur og megnið af því drepst.
„Þegar báturinn hefur veitt
þorskkvóta sinn allan, er honum
heimilt ða stunda veiðar á öðrum
tegundum eins og ýsu. Áhöfnun
verður bara að fleygja öllum þorski
sem fæst í hafið aftur. Það er kvóta-
kerfið sem þvingar menn til þessa,“
segir Krog, sem bæti við að þannig
sé brottkastið í raun skylda.
Alþjóðahafrannsóknaráðið, ICES,
telur einnig að kvótakerfið sé ástæða
brottkastsins. „Það virðist óskyn-
samlegt að henda góðum matfiski í
sjóinn aftur. En það eru hinar
óheppilegu afleiðingar kvótakerfis-
ins. Það er ekki hægt að stöðva veið-
arnar, þegar leyfilegur afli í einni
tegund hefur náðst,“ segir Henrik
Sparholt, fiskiffræðingur hjá ICES.
Talið er að minnka megi brott-
kastið við Danmörku verulega.
Brottkast er bannað í Noregi, en þar
er það talið nema 7 til 8% af heildar-
afla. „Brottkast við Danmörku upp á
30% er út í hött. Að hluta til vegna
þess að verið er að fleygja mat í haf-
ið, og að hluta til vegna þess að við
sem vísindamenn eigum erfitt með
að finna út, hve mikið af fiski veiðist í
raun og hvaða áhrif stað hefur á við-
komandi fiskistofna,“ segir Ásmund
Björndal, fiskiffræðingur við Haf-
rannsóknastofnunina í Bergen.
Danski ráðherrann Fischer Boel
vill m. a. nota nútímalegri aðferðir til
að draga úr brottkasti, t.d. með
svæðalokunum til að verja uppvaxt-
arsvæði fiska og til að draga úr
óæskilega meðafla. Hún hefur einnig
áhuga á því að skoða nánar fiskveiði-
stjórnun Færeyinga, sem ekki nota
kvóta, heldur takmarkað veiðar með
leyfilegum fjölda daga á sjó.
Miklu kastað á glæ
Danskir sjómenn kasta þriðja hverjum fiski í sjóinn
JEAN-Bertrand Aristide lýsti því
yfir í gær á sínum fyrsta blaða-
mannafundi eftir að hann fór frá
Haítí, að hann
væri enn forseti
landsins. Hvatti
hann til „friðsam-
legrar andspyrnu
í landinu í því
skyni að koma
þar aftur á stjórn-
arskrárbundnu
lýðræði“.
Aristide, sem
nú er staddur í
Bangui, höfuðborg Mið-Afríkulýð-
veldisins, sagði, að sér hefði verið
rænt og Bandaríkjamenn hrakið sig
frá völdum með samþykki Frakka.
„Mér var rænt. Ég endurtek það.
Við fengum ekki að horfa út um
gluggana á flugvélinni og við fengum
ekki að vita hvar við vorum er flug-
vélin millilenti og beið í fjórar
klukkustundir áður en haldið var
áfram,“ sagði Aristide en hann er nú
gestur Francois Bozize, forseta Mið-
Afríkulýðveldisins. Bar hann til baka
fyrri ásakanir um að Bozize hefði átt
þátt í valdaráni á Haítí eða, að hon-
um væri haldið föngnum í Bangui.
Segist
enn for-
seti Haítís
Bangui. AFP.
Jean-Bertrand
Aristide
JOHN Howard, forsætisráð-
herra Ástralíu, fordæmdi í gær
fyrirhuguð lög í einu héraða
landsins um að leyfa samkyn-
hneigðu sambýlisfólki að ætt-
leiða börn. Þykja yfirlýsingar
hans benda til, að réttindi sam-
kynhneigðra kunni að verða
átakamál í þingkosningum síð-
ar á árinu.
Howard sagði, að fyrirhuguð
lög Verkamannaflokksstjórn-
arinnar í höfuðborgarhéraðinu,
ACT (Australian Capital
Territory), væru dæmigerð
fyrir hættuna, sem stafaði af
„pólitískri rétthugsun“. Kvaðst
hann var á móti hjónaböndum
samkynhneigðra og á móti því,
að þeir fengju að ættleiða
börn.
„Börn eiga að alast upp hjá
föður sínum og móður,“ sagði
Howard og gaf í skyn, að lög-
unum yrði hnekkt þar sem það
væri ólöglegt að setja sérstaka
réttindaskrá í einu héraði
landsins.
Mörgum finnst líklegt, að á
um þessi mál verði tekist í
kosningabaráttunni í haust en
hins vegar er langt í frá, að um
þau ríki einhver eining innan
Verkamannaflokksins.
Vill banna
samkyn-
hneigðum
að ættleiða
Sydney. AFP.