Morgunblaðið - 07.05.2004, Blaðsíða 12

ÍSLAND hefur á að skipa
fólki og fyrirtækjum sem eiga
fullt erindi í að freista þess að
tryggja sér sneið af þeim
mikla efnahagsvexti sem
vænzt er á næstu árum í nýj-
um aðildarríkjum Evrópu-
sambandsins (ESB) og Evr-
ópska efnahagssvæðisins
(EES). Þetta er mat fram-
sögumanna sem töluðu á
morgunverðarfundi um
stækkun ESB og íslenzka út-
rás sem haldinn var í gær á
vegum Verzlunarráðs Ís-
lands, Þýzk-íslenzka verzlun-
arráðsins og Evrópusamtak-
anna.
Sturla Geirsson, fram-
kvæmdastjóri Líf hf., sameig-
inlegs útrásarfyrirtækis
nokkurra íslenzkra fyrirtækja
á sviði lyfsölu og sérhæfðrar
þjónustu í heilbrigðisgeiranum, og
Reynir Grétarsson, framkvæmda-
stjóri Lánstrausts hf. sem hefur
fært út kvíar til nokkurra landa í
Austur- og Suður-Evrópu, voru á
einu máli um að reynsla af rekstri
á hinum háþróaða og kröfuharða
markaði sem sá íslenzki er – svo
sem á sviði fjármála- og fjarskipta-
þjónustu – væri gott vegarnesti til
að hasla sér völl á nýjum mörk-
uðum í Austur-Evrópu.
Mikilvægur þáttur í því væri
jafnframt sú reynsla sem Íslend-
ingar hafa nú, eftir tíu ára aðild að
EES, af því að starfa samkvæmt
Evrópulöggjöf á viðkomandi svið-
um, en þessi reynsla er einmitt eft-
irsótt í nýju aðildarríkjunum sem
eru rétt að byrja að fóta sig í því
að starfa innan réttarumhverfis
innri markaðar ESB.
Þór Sigfússon, framkvæmda-
stjóri Verzlunarráðs, sagði að frá
sjónarhóli Íslands sem lítils lands
sem á mikið undir sem frjálsustum
milliríkjaviðskiptum og að vel sé
búið að rekstrarumhverfi lítilla og
meðalstórra fyrirtækja, væri inn-
ganga fyrrverandi Austantjalds-
landanna í ESB og EES fagnaðar-
efni, þar sem þetta væru flest
„alvöru kapítalísk lönd“ sem legðu
áherzlu á lágskattastefnu og að
hlúa að samkeppnishæfni atvinnu-
lífsins. Kjarnalönd „gamla“ Evr-
ópusambandsins eins og Þýzkaland
og Frakkland hafa að sögn Þórs
aftur á móti hingað til haft aðra
stefnu, sem væri meira íþyngjandi
fyrir atvinnulífið.
Stímið tekið á
mestu aflavonina
Valgerður Sverrisdóttir við-
skipta- og iðnaðarráðherra og
Gunnar Snorri Gunnarsson, ráðu-
neytisstjóri utanríkisráðuneytisins,
vöktu í sínum framsöguerindum
bæði athygli á þeim tækifærum
sem nýr og efldur Þróunarsjóður
EFTA gæti skapað íslenzkum fyr-
irtækjum til nánari viðskipta-
tengsla við nýju aðildarríkin. Val-
gerður sagði að hún sæi fyrir sér
ýmsa möguleika fyrir íslenzk fyr-
irtæki, svo sem á sviði jarðhitaráð-
gjafar, hugbúnaðar og framleiðslu-
tækja. Auk þess hefðu Íslendingar
margt fram að færa á sviði haf-
rannsókna og fiskveiðistjórnunar
sem einkum Eystrasaltsríkin og
Pólland gætu lært af.
Valgerður minnti líka á hlutverk
ríkisvaldsins í að hlúa að viðskipta-
tækifærum Íslendinga. „Ætli ís-
lenzk stjórnvöld að halda Íslandi í
fremstu röð í efnahagslegu tilliti
verðum við (...) að standa alþjóða-
vaktina, fylgjast náið með veðra-
brigðum og taka stímið þangað
sem mesta aflavonin er.“
Ísland tryggi sér sneið
af vextinum í A-Evrópu
Reuters
Undir fald EES Evrópufáninn lagaður til fyrir hátíðahöld í tilefni inngöngu tíu
nýrra ríkja í ESB. Margir sjá tækifæri fyrir íslenzk fyrirtæki í ríkjunum.
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
12 FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
DANSKUR heilsuhagfræðingur
efast um að ávinningurinn af
breytingum á greiðsluþátttöku
hins opinbera í lyfjakostnaði þar í
landi skili eins miklum árangri og
sérstök lyfjanefnd ráðuneyta gerir
ráð fyrir. Í tillögum nefndarinnar
er lagt til að greiðsluþátttakan
miðist alfarið við ódýrasta lyfið í
hverjum flokki. Vilji neytandi dýr-
ara lyf þurfi hann þá sjálfur að
greiða þann mismun sem þá er í
verði. Í frétt í danska blaðinu
Politiken er haft eftir Kjeld Møller
Pedersen heilsuhagfræðingi að
frumlyf, sem enn eru varin með
einkaleyfum, muni líklega hækka í
verði ef greiðsluþátttökunni verð-
ur breytt í þessa veruna þar sem
frumlyfjaframleiðendur þurfi
ákveðinn hagnað til að geta stund-
að þróun á nýjum lyfjum. Því verði
heildaráhrifin ekki eins mikil
lækkun lyfjakostnaðar og lyfja-
nefnd ríkisstjórnarinnar geri ráð
fyrir.
Eins og greint var frá í Morg-
unblaðinu í fyrradag telur lyfja-
nefnd dönsku ríkisstjórnarinnar að
jafnt neytendur sem stjórnvöld
muni hagnast á því að greiðslu-
þátttaka hins opinbera miðist við
ódýrsutu lyfin í hverjum flokki.
Neytendur muni þá í ríkara mæli
velja ódýrustu lyfin. Það muni og
leiða til aukinnar samkeppni á
markaðinum og önnur lyf muni því
almennt lækka í verði. Lyfjakostn-
aður neytenda og hins opinbera
muni því lækka. Gerir nefndin hins
vegar ráð fyrir að frumlyfja-
framleiðendur og apótekin muni
bera þann kostnað sem neytendur
og hið opinbera sparar.
Greiðsluþátttaka í lyfja-
kostnaði í Danmörku
Efast um
árangur af
breytingum
● ENGLANDSBANKI hefur hækkað
stýrivexti sína um fjórðung í 4,25%.
Þetta er þriðja vaxtahækkun bank-
ans frá því í nóvember. Í frétt Reut-
ers-fréttastofunnar segir að næstum
allir greinendur sem rætt hafi verið
við fyrir hækkunina hafi spáð henni
og jákvæðar hagtölur eftir könnunina
hafi enn aukið á væntingar um
vaxtahækkun. Haft er eftir Englands-
banka að hann teldi verðþrýsting
vera að byggjast upp.
Englandsbanki
hækkar vexti
Málþing um nýjar leiðir í þróun-
araðstoð í Odda, stofu 101. kl. 14
16.
Aðalfundur Vinnslustöðvarinnar
hf., fyrir reikningsárið frá 1. jan.
2003 til 31. des. 2003, í Akógeshúsinu
í Vestmannaeyjum, kl. 16.
Í DAG
HAGVÖXTUR verður 4½% í ár og
5% árið 2005, ef marka má nýja þjóð-
hagsspá fjármálaráðuneytisins, en
árið 2003 mældist hagvöxturinn 4%.
Þá hófst hagvaxtarskeið sem ráðu-
neytið telur að ekki sjái fyrir endann
á næstu 5-6 ár. Árið 2006 er fjórða ár-
ið í röð þar sem spáð er yfir 4% hag-
vexti en árin þar á eftir er reiknað
með að hann verði rétt undir 3%.
Efnahagshorfur tímabilsins 2007–
2010 hafa því breyst og ekki er lengur
gert ráð fyrir niðursveiflu í efnahags-
lífinu í kjölfar þess að stóriðjufram-
kvæmdum lýkur árið 2007.
Eftir að fjármálaráðuneytið hafði
sent þjóðhagsspá sína frá sér í gær
birti Seðlabankinn tilkynningu um
væntanlega 0,2% hækkun stýrivaxta
(þ.e. vexti í endurhverfum viðskipt-
um hans við lánastofnanir) sem
markar upphafið á vaxtahækkunar-
ferli bankans til að stemma stigu við
þenslu og verðbólgu. Meginmarkmið
bankans er að halda verðlagi stöðugu
í landinu; að halda verðbólgunni und-
ir 2,5%. Hækkunin mun eiga sér stað
nk. þriðjudag 11. maí.
Spáin hærri en í janúar
Fjárfestingar vegna stóriðjufram-
kvæmda eru enn sem fyrr taldar
meginskýring hagvaxtar næstu ára
samkvæmt þjóðhagsspá fjármála-
ráðuneytisins og munu þær einnig
skýra aukinn viðskiptahalla sem fer
hæst í 100 milljarða króna á árunum
2005-2006. Önnur skýring hagvaxtar-
ins er talin áframhaldandi vöxtur
einkaneyslu, sem einnig mun auka
viðskiptahallann.
Nýja spá fjármálaráðuneytisins
um hagvöxt er talsvert hærri en sú
síðasta sem gefin var út í janúar sl.
Þá var reiknað með að hagvöxtur árs-
ins 2003 yrði 2½%, hagvöxtur 2004
yrði 3% og hagvöxtur 2005 yrði 3½%.
Ef spá fjármálaráðuneytisins um
hagvöxt gengur eftir lítur út fyrir að
á Íslandi verði þriðji mesti hagvöxt-
urinn af OECD-ríkjunum árin 2004-
2005, eða tæplega 5% að meðaltali og
er það nær 1% hærra en í Bandaríkj-
unum og tvöfalt hærra en á hinum
Norðurlöndunum.
Í spánni segir ennfremur að verð-
bólga muni verða meiri en að und-
anförnu og gæti farið í 3% á árinu
2005. Draga muni úr atvinnuleysi og
kaupmáttur launa muni áfram
aukast, sér í lagi árið 2005 og það
verði fyrir áhrif skattalækkana.
Í þjóðhagsspánni er auk byggingar
álverksmiðju á Reyðarfirði með 320
þúsund tonna framleiðslugetu á ári
reiknað með stækkun álverksmiðj-
unnar á Grundartanga í einum
áfanga á árunum 2004-2006 sem mun
auka framleiðslugetuna um 90 þús-
und tonn á ári. Hins vegar er ekki
reiknað með hugsanlegum seinni
áfanga stækkunar Norðuráls.
Varfærið hækkunarskref
Birgir Ísleifur Gunnarsson seðla-
bankastjóri segir að bankinn hafi í
Peningamálum þann 17. mars sl. sagt
að sú verðbólguspá sem þar birtist
kallaði á hærri stýrivexti á komandi
mánuðum og framvindan myndi síð-
an ráða hvenær það yrði gert og í hve
ríkum mæli. „Okkur finnst að fram-
vindan síðan hafi verið þannig að það
væri rétt að stíga þetta skref núna.
Þetta er mjög varfærið skref,“ segir
Birgir Ísleifur.
Hann segir að það sem gerst hefði
síðan 17. mars væri að miklar bólgur
væru í öllum tölum sem nú sæust; í
tölum um einkaneyslu, eftirspurn og í
eignaverði. „Íbúðaverð er byrjað að
hækka aftur. Við sjáum líka að út-
lánaþenslan heldur áfram og eykst
frekar en hitt og verðbólgan í tveim-
ur síðustu mælingum reyndist aðeins
hærri en við höfðum reiknað með.
Svo hefur gengisþróunin reynst
verðbólguninn öndverð. Við reiknuð-
um með gengisvísitölu krónunnar
120 þegar við reiknuðum verðbólgu-
spánna en hún er vel yfir 124 núna.
Svo er búið að taka endanlega
ákvörðun um Norðurál og það hefur
vafalaust einhver þensluáhrif. Þegar
allt er lagt saman töldum við eðlilegt
að stíga þetta litla skref núna.“
Spurður að því hvort að vaxta-
hækkunin núna sé merki um að
þensluskeið sé hafið, segir Birgir
þetta séu fyrstu viðbrögðin til að
reyna að hamla því að þenslan fari úr
böndunum. „Við verðum að hafa í
huga að peningastefnan verður að
vera framsýn, því hún tekur langan
tíma að hafa áhrif.“
Í verðbólguspá Seðlabankans frá
17. mars var gert ráð fyrir að verð-
bólgan færi yfir verðbólgumarkmið
bankans á þriðja fjórðungi ársins
2005. Birgir segir að í væntanlegri
verðbólguspá bankans sem gefin
verður út 1. júní muni verða breyt-
ingar á þeirri spá.
Í fréttatilkynningu Seðlabankans
er talað um að hafið sé vaxtahækk-
unarferli. „Við eigum von á að þetta
sé svona fyrsta skrefið, en ég á von á
að við tökum þetta í minni og fleiri
skrefum frekar en færri og stærri, til
að skynja hvernig markaðurinn
bregst við hverju sinni.“
Ætti ekki að koma á óvart
Greiningardeild Íslandsbanka seg-
ir í Morgunkorni sínu í dag að
ákvörðun Seðlabankans um að
hækka stýrivexti sína ætti ekki að
koma neinum á óvart og vaxtahækk-
un nú væri rökrétt í ljósi aðstæðna.
„Greining ÍSB spáir því að stutt sé
í næstu vaxtahækkun bankans. Ólík-
legt er þó að það verði samhliða út-
gáfu Peningamála í byrjun júní en
mjög líklega mun önnur vaxtahækk-
un bankans koma innan þriggja mán-
aða. Að öllum líkindum verður sú
hækkun lítil eða allt að 0,3%. Grein-
ing ÍSB spáir því að bankinn muni
með þessum hætti stíga skrefin
smátt en nokkuð ört á næstu miss-
erum. Líklegt er að stýrivexti bank-
ans verði 7,5% innan næstu 18 mán-
aða en vextir bankans verða eftir
hækkun nú 5,5%.“
Greiningardeild Landsbankans
átti einnig von á vaxtahækkun líkt og
Íslandsbanki. Deildin væntir þess að
stýrivaxtahækkunin komi til með að
hafa áhrif til hækkunar á ávöxtunar-
kröfu skuldabréfa, einkum skamm-
tímavexti, strax við opnun markaða í
dag. „Vaxtahækkun Seðlabanka Ís-
lands hefur legið í loftinu í töluverðan
tíma og því má ætla að hækkunin sé
að einhverju leyti komin inn í verð
bréfanna. Hins vegar er Seðlabank-
inn að hækka stýrivexti sína mánuði
fyrr en markaðsaðilar reiknuðu að
jafnaði með og mun það eflaust hafa
einhver áhrif á markaðinn.
KB banki segir í hálffimm fréttum
sínum að vaxtahækkunin sé lítil.
„Seðlabankinn vill með þessu gefa til
kynna að honum sé full alvara um að
halda verðbólgu innan þeirra mark-
miða sem honum hafa verið gefin.“
Ný þjóðhagsspá gerir ráð fyrir 4,5% hagvexti í ár. Vaxtahækkunarferli Seðlabankans að hefjast.
Hagvaxtarskeið áfram næstu 5–6 ár





 
  


 


 
    


  

  
   

   
 
!
"
#$
#
#%
&
#" #
'

Fjárfestingar vegna stóriðju
meginskýring hagvaxtar

Áframhaldandi vöxtur einka-
neyslu önnur skýring
● SEÐLABANKI Evrópu ákvað á fundi
sínum í Helsinki í gær að halda stýri-
vöxtum óbreyttum í 2% og hafa vextir
bankans verið óbreyttir í ellefu mán-
uði. Financial Times segir að ákvörð-
unin valdi þeim vonbrigðum sem telji
að lægri vextir séu nauðsynlegir til að
evrusvæðið taki við sér eins og önnur
hagkerfi heimsins. Staðreyndin sé þó
sú að líkurnar á vaxtalækkun hafi far-
ið minnkandi frá fundi bankans í apríl.
Að sögn Financial Times höfðu fjár-
málaráðherrar Þýskalands og Frakk-
lands talað nýlega fyrir lækkun vaxta,
en bankastjóri Seðlabanka Evrópu
hefði lýst þeirri skoðun sinni að efna-
hagur evrusvæðisins væri að taka við
sér.
Óbreyttir vextir
á evrusvæði
VIÐSKIPTI