Morgunblaðið - 07.05.2004, Qupperneq 14

ERLENT
14 FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FULLTRÚAR Alþjóða Rauða krossins (ICRC)
sögðu í gær að þeir hefðu margoft beðið banda-
rísk stjórnvöld um að grípa til aðgerða vegna
illrar meðferðar á föngum í Abu Ghraib fangels-
inu í Írak, áður en myndir birtust af meðferð
fanganna.
„Við vissum á hverju gekk og báðum banda-
rísk stjórnvöld á grunni þeirra upplýsinga, að
grípa til aðgerða,“ sagði Nada Doumani, tals-
kona Alþjóða Rauða krossins um málið.
ICRC, sem heimsækir fanga sem bandalags-
herirnir halda í Írak, hafði áður neitað að ræða
aðstæður í fangelsunum opinberlega.
„Við höfum farið reglulega í Abu Ghraib
fangelsið frá því í fyrra,“ sagði Doumani. „Við
vitum auðvitað um stöðu mála þar sem við ræð-
Alþjóða Rauði krossinn fær samkvæmt Genf-
arsáttmálanum að heimsækja stríðsfanga og
fólk sem haldið er föngnu af hernámsstjórnum.
Samkvæmt hefð ræða samtökin ekki um það
sem þau komast að nema við hernámsríkið.
Þrýstingur hefur verið á samtökin að greina frá
því hvort þau hafi varað bandarísk stjórnvöld
sérstaklega við illri meðferð á íröskum föngum,
áður en myndirnar birtust.
Upp komst um illa meðferð bandarískra her-
manna á íröskum fögnum þegar bandaríska
sjónvarpsstöðin, CBS, birti myndir af brosandi
bandarískum fangavörðum með íröskum föng-
um sem látnir voru vera í ýmsum niðurlægjandi
stellingum. Myndirnar hafa vakið reiði víða um
heim.
um við fangana undir fjögur augu,“ bætti hún
við. „Við fáum vitnisburð frá þeim og förum á
öll svæði fangelsisins. Við sannreynum upplýs-
ingar sem við fáum frá mismunandi föngum.
Við vorum því mjög viss í okkar sök um hvað
átti sér stað í Abu Ghraib.“
Doumani sagði að heimsóknirnar hefðu verið
farnar með fimm til sex vikna millibili allt síð-
asta ár. Síðasta heimsóknin í fangelsið hefði
verið farin 20. mars.
Vöktu ítrekað athygli á illri
meðferð á írösku föngunum
Genf. AP.
Rauði krossinn bar
fram kvartanir við
Bandaríkjamenn
OMER Kuyuk varð nýverið fyrir miklu
áfalli þegar hann hugðist sækja eftirlaun
sín í banka í Tyrklandi. Honum var tjáð að
hann væri ekki lengur á lífi. Mætti því eðli-
legt teljast að hann hefði ekki fengið eftir-
laun greidd og raunar væri ástæða til að
efast um að hann ætti rétt á slíkum
greiðslum. Omer er 104 ára gamall og tók
þátt í sjálfstæðisstríði Tyrkja á árunum
1919-1922. Hann hefur nú leitað til ætt-
menna sinna eftir aðstoð í því skyni að
sanna fyrir yfirvöldum að hann sé enn á
lífi. Er síðast fréttist hafði það ekki tekist.
Masað á methraða
LÖGREGLA í Skotlandi stöðvaði í vikunni
ökumann sem talaði í farsíma á meðan hann
geystist áfram á 250 kílómetra hraða.
Myndir voru teknar af manninum þar sem
hann sat hinn rólegasti undir stýri en hann
ók bifreið af gerðinni BMW Z4. Slíkir bílar
eru hannaðir til ofsaaksturs og ná 100 kíló-
metra hraða á rúmum sjö sekúndum.
Maðurinn fór nærri því að slá ofsaakst-
ursmetið í Bretlandi en það á ökumaður
sem náðist á 252 kílómetra hraða. Sá ók
einnig BMW.
Hjólað frá A til B
BRESKI lögreglumaðurinn Paul Perry
hyggst hjóla 10.000 kílómetra vegalengd
frá A til B. Perry áformar að leggja upp í
ferðina í dag og hefst hún í þorpinu Aa í
Norður-Noregi um 1.500 kílómetra frá
Ósló. Perry hyggst síðan fara á hjólinu um
Noreg, Svíþjóð, Danmörku, Þýskaland,
Holland, Belgíu og Frakkland. Þar tekur
hann ferju yfir til Bretlands og fer síðan
með skipi til New York í Bandaríkjunum.
Þaðan liggur leiðin í gegnum Ottawa, Tor-
onto og Windsor í Kanada áður en hann
snýr farskjóta sínum til suðurs og heldur
aftur inn í Bandaríkin. Ferðinni lýkur síð-
an í bænum Bee í Nebraska-ríki. Perry
gerir ráð fyrir að ferðin taki fjóra mánuði.
Hann hyggst hjóla 80 til 90 kílómetra að
meðaltali á degi hverjum. Perry hefur
safnað áheitum og ætlar að láta Rauða
krossinn í Bretlandi njóta góðs af.
Aga er þörf
KENNARI í Malasíu er marinn og blár eft-
ir að hafa orðið fyrir árás af hálfu skóla-
stýru sinnar. Kennarinn, sem mun vera
rúmlega þrítugur, kom að máli við skóla-
stýruna vegna þess að hann vildi koma á
framfæri athugasemdum við breyttar aga-
reglur hennar. Skólastýrunni þótti ótækt
að kennarinn andmælti agavaldi hennar.
Hún greip því staf sinn og barði kennarann
til óbóta. Kennarinn veitti ekki viðnám en
kærði skólastýruna eftir að hafa komist út
af skrifstofu hennar. Skýrsla var tekin en
kennarinn dró síðan kæruna til baka.
ÞETTA GERÐIST LÍKA
Þú ert ekki á lífi,
gamli minn!
AP
ISIDRO Mejia, 39 ára gamall bygg-
ingaverkamaður, er á batavegi eftir
að loftbyssa skaut sex þriggja og
hálfrar tommu nöglum í höfuð hans
og háls. Hann var við vinnu á húsþaki
í Los Angeles þegar honum skrikaði
fótur, hann féll af þakinu og á sam-
starfsmann sinn sem var að nota
naglabyssuna. Mennirnir féllu til
jarðar og virðist sem loftbyssan hafi
þá hleypt af. Naglarnir lentu í höfði
og hálsi Mejia, gengu inn í heila og
mænu. Læknar segja að Mejia muni
ná fullri heilsu á ný og telja það
ganga kraftaverki næst.
Naglar í heila og mænu
GEORGE W. Bush Bandaríkjaforseti hefur ávít-
að Donald Rumsfeld varnarmálaráðherra fyrir
að hafa ekki veitt honum nægar upplýsingar um
rannsókn á illri meðferð bandarískra hermanna á
föngum í Írak, að sögn háttsetts embættismanns
í Hvíta húsinu. Aðrir banda-
rískir embættismenn sökuðu
varnarmálaráðuneytið um að
hafa lengi hunsað tillögur um
að bæta aðstæður fanganna
og sleppa þeim föngum sem
ekki yrðu ákærðir.
Heimildarmaður í Hvíta
húsinu, sem ekki vildi láta
nafns síns getið, sagði að
Bush hefði ávítað Rumsfeld á
fundi þeirra á skrifstofu for-
setans í fyrradag. Bush hefði sagt að varnarmála-
ráðherrann hefði átt að greina honum frá mynd-
um af föngum, sem sættu niðurlægjandi meðferð,
áður en fjölmiðlar sýndu þær í vikunni sem leið.
„Forsetinn var ekki ánægður þegar hann sá
myndirnar í sjónvarpi,“ sagði heimildarmaður-
inn. „Og hann gerði Rumsfeld það ljóst. Þeir
hefðu átt að vekja athygli forsetans á þessu og
hann átti ekki að þurfa að frétta af myndunum í
gegnum fjölmiðla.“
Rumsfeld er sagður hafa verið sammála Bush
um að miðlun upplýsinganna hefði „ekki verið
viðunandi“. Heimildarmaðurinn sagði þó að for-
setinn hefði ekki í hyggju að biðja Rumsfeld um
að segja af sér.
Powell hvatti ítrekað til úrbóta
Aðrir heimildarmenn í Washington sögðu að
Rumsfeld og varnarmálaráðuneytið hefðu huns-
að í marga mánuði áskoranir utanríkisráðuneyt-
isins og hernámsstjórnarinnar í Írak um úrbætur
í fangelsismálunum. Colin Powell utanríkisráð-
herra hefði hvatt til úrbótanna á nokkrum fund-
um í Hvíta húsinu.
„Powell vakti ítrekað máls á því að sleppa
þyrfti eins mörgum föngum og mögulegt væri og
að tryggja þeim sem verða eftir í fangelsunum
viðunandi aðbúnað og meðferð,“ sagði háttsettur
embættismaður í utanríkisráðuneytinu.
Bandarískir embættismenn sögðu að varnar-
málaráðuneytið hefði hunsað hvort tveggja og
þeir eru sagðir ævareiðir Rumsfeld þar sem þeir
telji að hneykslismálið hefði ekki komið upp ef
ráðuneytið hefði orðið við beiðnunum strax.
Embættismenn í varnarmálaráðuneytinu neit-
uðu því að Rumsfeld og aðrir háttsettir embætt-
ismenn í ráðuneytinu hefðu hunsað beiðnirnar og
vandamálin í fangelsum undir stjórn Bandaríkja-
hers í Írak. Þeir sögðu að ekki væri mikill ágrein-
ingur á milli varnarmálaráðuneytisins og utan-
ríkisráðuneytisins um málefni fanganna. Allir
helstu embættismenn stjórnarinnar væru á einu
máli um að fækka þyrfti föngunum í Írak og færa
fangelsismálin í viðunandi horf.
The Washington Post skýrði frá því í gær að
komið hefðu í ljós fleiri ljósmyndir þar sem her-
menn sæjust niðurlægja nakta fanga í Abu
Ghraib-fangelsinu. Þær væru svipaðar myndun-
um sem fjölmiðlar hafa þegar birt.
Rumsfeld sætir nú vaxandi gagnrýni á Banda-
ríkjaþingi og repúblikanar jafnt sem demókratar
hafa látið í ljósi gremju út í varnarmálaráðu-
Yorker frá niðurstöðum rannsóknar hersins á
málinu. Uppnámið, sem málið olli, varð síðan til
þess að varnarmálaráðuneytið gerði ráðstafanir
til þess að auka eftirlitið með fangelsunum,
sleppa föngum og rannsaka aðstæðurnar í öðrum
fangelsum.
Nokkrir bandarískir embættismenn segjast
hins vegar efast um að þetta dugi þar sem þeir
telja ólíklegt að Írakar eða almenningur í
múslímalöndunum treysti loforðum Bandaríkja-
stjórnar um að bæta aðstæður fanganna. Emb-
ættismennirnir telja nú að stjórnin komist ekki
hjá einhvers konar róttækri stefnubreytingu,
sem gæti til að mynda falist í því að Bandaríkja-
menn afsöluðu sér algjörlega yfirráðum yfir
fangelsunum í Írak eða deildu þeim með Írökum
eða alþjóðlegum stofnunum á borð við Alþjóða-
ráð Rauða krossins. Ráðið hefur þó hingað til
ekki viljað stjórna fangelsum með öðrum þannig
að embættismennirnir telja líklegt að niðurstað-
an verði einhvers konar sameiginleg stjórn fang-
elsismála með Írökum.
Hættur að svara spurningum
um pólitíska framtíð sína
Tímaritið Gentleman’s Quarterly birtir í næsta
hefti sínu langa grein þar sem haft er eftir nánum
vinum og samstarfsmönnum Powells utanríkis-
ráðherra að hann sé orðinn þreyttur á deilum við
Rumsfeld og fleiri embættismenn í stjórninni.
Powell hafi einangrast í stjórninni og ólíklegt sé
því að hann gegni embættinu áfram nái Bush
endurkjöri.
Powell sagði á blaðamannafundi í Washington
að hann væri hættur að ræða pólitíska framtíð
sína og stöðu í stjórninni við fréttamenn vegna
þess að þeir væru alltaf að spyrja sömu spurning-
anna. „Ég hef ekki lengur tíma til að taka þátt í
þessum leik,“ sagði hann. „Ég vil ekki svara nein-
um spurningum um þetta.“
neytið. Þeir segja að þingið hafi ekki fengið nægi-
legar upplýsingar um rannsókn Bandaríkjahers
á illri meðferð á föngum.
Rumsfeld á að koma fyrir þingnefnd vegna
málsins í dag og nokkrir embættismenn í Hvíta
húsinu segjast hafa áhyggjur af því að einhver af
þingmönnum repúblikana spyrji ráðherrann
hvort hann íhugi afsögn. Nokkrir ráðgjafar þing-
manna úr röðum repúblikana sögðu að hann
kynni að láta af embætti fyrir kosningarnar í
nóvember.
Joe Biden, demókrati í öldungadeild þingsins,
sagði að Rumsfeld yrði að segja af sér ef rann-
sóknarmenn kæmust að þeirri niðurstöðu að
ráðuneyti hans bæri ábyrgð á illri meðferð á
föngum.
Ráðherrann hefur fordæmt niðurlægjandi
meðferð bandarískra hermanna á föngum í Abu
Ghraib-fangelsinu en varið viðbrögð varnarmála-
ráðuneytisins. Hann segir að herinn hafi hafið
rannsókn á aðstæðum fanganna um leið og fram-
ferði hermannanna komst upp í janúar. Rums-
feld hefur einnig bent á að varnarmálaráðuneytið
tilkynnti í janúar að hermennirnir sættu rann-
sókn vegna illrar meðferðar á föngum og síðan
skýrt fjölmiðlum frá því í mars að sex herlög-
reglumenn og fangaverðir hefðu verið ákærðir
vegna málsins.
Fjölmiðlar gerðu sér hins vegar ekki grein fyr-
ir því hversu alvarlegar ásakanirnar voru fyrr en
í vikunni sem leið þegar bandaríska sjónvarpið
CBS sýndi ljósmyndir þar sem hermennirnir
sáust niðurlægja nakta fanga með ýmsum hætti.
Nokkrum dögum síðar skýrði tímaritið New
Bush forseti sagður
hafa ávítað Rumsfeld
Ráðuneytið sagt hafa hunsað beiðnir um úrbætur í fangelsum Íraks
The Washington Post, Los Angeles Times.
’Forsetinn var ekkiánægður þegar hann sá
myndirnar í sjónvarpi.‘
Donald Rumsfeld
The Washington Post
Bandarískir hermenn fylgjast með föngum sem bundnir eru saman og liggja á gólfinu í Abu
Ghraib-fangelsinu í Írak. Myndin er á meðal nokkurra sem The Washington Post birti í gær.