Morgunblaðið - 07.05.2004, Side 38

MINNINGAR
38 FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Ó
hugsandi verður að
telja að fjölmiðla-
frumvarpið verði
óbreytt að lögum frá
Alþingi. Hins vegar
er full þörf á slíkum lögum til að
tryggja fjölræði á þessu sviði.
Gallar eru á frumvarpinu og
ótækt er að engin áform séu uppi
um breytingar á vettvangi rík-
isfjölmiðla aðrar en nýtt form
skattheimtu til að tryggja yf-
irburði og afkomu.
Margir hafa orðið til að lýsa yf-
ir því að fjölbreytni einkenni fjöl-
miðlamarkaðinn á Íslandi og því
sé með öllu ástæðulaust að setja
heftandi lög á þessum vettvangi.
Um þessa lýsingu má deila en
trúlega er
framboðið, í
magni talið
hið minnsta,
viðunandi
þegar horft er
til smæðar ís-
lensku þjóðarinnar.
Í þessu viðfangi er á hinn bóg-
inn áberandi að menn gera ekki
nógu skýran greinarmun á „fjöl-
breytni“ og „fjölræði“.
Þegar upplýst fólk úti í heimi,
og þá ekki síst á vettvangi Evr-
ópustofnana, ræðir um fjölmiðla
er sú hugsun mótandi að tryggja
beri að fjölræði (e. „plurality“)
ríki á þessu sviði þjóðlífsins. Þessi
afstaða felur ekki nauðsynlega í
sér að aðilar sem gerast fyrirferð-
armiklir á sviði fjölmiðlunar í til-
teknu landi séu ráðnir í að mis-
nota þá aðstöðu sína. Vissulega er
horft til svonefnds „aðhalds-
hlutverks“ fjölmiðla en hugsunin
er ekki síst sú að fjölræði þurfi að
ríkja á fjölmiðlasviði í lýðræðis-
ríki til að heimssýn og afstaða
fárra manna, þ.e. eigenda og
stjórnenda sem þeir velja, verði
ekki ráðandi í samfélaginu.
Tengd þessu er síðan hug-
myndin um „dagskrárvald“ fjöl-
miðla og þá einstöku aðstöðu sem
þeir, eðli málsins samkvæmt, hafa
til að móta þjóðfélagsumræðu og
þar með hafa áhrif á framþróun
samfélagsins. Sýn eigenda og
stjórnenda til samfélags og veru-
leika hafi eðlilega og óhjákvæmi-
lega áhrif á dagskrárvald fjöl-
miðla þeirra. Af þessu leiði ekki
að ástæða sé til að gruna eig-
endur og stjórnendur viðkomandi
fjölmiðla um græsku en á hinn
bóginn sé lýðræðinu nauðsynlegt
að fjölræði ríki á þessum vett-
vangi.
Greinarmunurinn er mikil-
vægur. Þannig er vel hugsanlegt í
tilteknu samfélagi að þar ríki fjöl-
breytni þegar horft er til fjöl-
miðlamarkaðarins í heild sinni en
fjölræði ríki ekki sökum þess að
ráðandi miðlar séu í eigu fárra og
birti því fremur einsleita sýn til
samfélags og veruleika.
Þessi nálgun er öðrum þræði
heimspekileg og Íslendingum
heldur framandi enda í litlu sam-
ræmi við þær hefðir og undarlegu
form „rökræðu“ sem fram hafa
þróast hér á landi.
Umræða um fjölmiðla sem
„fjórða valdið“ verður oft heldur
sjálfhverf og vandræðaleg þar eð
hún fer fram í fjölmiðlunum sjálf-
um. Handhafar „fjórða valdsins“
eru ekki kjörnir fulltrúar fólksins
og einkareknir fjölmiðlar sæta í
raun aðeins aðhaldi frá markaði.
Það aðhald er misjafnlega skil-
virkt og mótast m.a. af því hvort
almenningur greiðir sérstaklega
fyrir afnot af viðkomandi miðlum.
Hugmyndin um fjölræði á fjöl-
miðlasviði sýnist falla ágætlega
að málflutningi þeirra sem boðað
hafa svonefnd „samræðustjórn-
mál“ í stað valdhyggju og fá-
mennisstjórnar. Því vekur nokkra
furðu að talsmenn þeirrar hug-
myndafræði skuli telja það ákjós-
anlegt ástand að „fjórða valdið“
sé í höndum fárra á Íslandi.
Fjölmiðlafrumvarpið þarfnast
endurskoðunar. Ráðlegt hefði
verið að horfa m.a. til þeirra
breytinga sem nú eru í undirbún-
ingi í Noregi. Þar ræða menn nú
um lög um eignarhald á fjöl-
miðlum með tilliti til ástandsins á
fjölmiðlamarkaði í heild sinni og
um leið á einstökum sviðum hefð-
bundinnar fjölmiðlunar. Með því
að tengja saman eignarhald og
markaðshlutdeild á öllum sviðum
hefðbundinnar fjölmiðlunar vill
norska ríkisstjórnin tryggja að
fjölræði ríki. Fábreytni er ekki
vandinn.
„Norska leiðin“ hentar ekki í
einu og öllu á Íslandi. Norsku til-
lögurnar miða að því að koma í
veg fyrir frekari samþjöppun á
fjölmiðlasviði og ekki er í ráði að
brjóta upp núverandi samsteypur
á markaði.
Nálgun í þessa veru, löguð að
íslenskum aðstæðum, sýnist á
hinn bóginn skynsamlegri en sú
sem birtist í fjölmiðlafrumvarpi
ríkisstjórnarinnar. Norska leiðin
er fallin til að taka á málinu í
heild sinni og við blasir að tengja
ber saman eignarhald og mark-
aðsstöðu á öllum sviðum fjölmiðl-
unar. Íslenska frumvarpið er
undarlegt m.a. fyrir þá sök að
dagblöð standa með öllu utan
þess en afar ströng skilyrði eru
sett á vettvangi ljósvakamiðlunar.
Með því að taka með svo ólíkum
hætti á prent- og ljósvakamiðlum
horfa smiðir frumvarpsins
framhjá fjölræðishugsuninni sem
er svo ráðandi í þessum efnum
víða erlendis. Að þessu leyti er
fólgin mótsögn í efnisatriðum
frumvarpsins og þeirri hugsun
sem ætla verður að búi því að
baki.
Gallarnir eru fleiri. Undrun
vekur að leggja eigi bann við því
að sami aðili reki ljósvakamiðil og
prentmiðil og vandséð er að
ákvæði þess efnis að ráðandi fyr-
irtæki í óskyldum rekstri megi
ekki eiga hlut í ljósvakamiðlum
gangi upp.
Frumvarpið mun, verði það að
lögum, treysta þá ósanngjörnu
samkeppnisstöðu sem ríkisreknir
ljósvakamiðlar njóta á markaði.
Verði ljósvakamarkaðurinn brot-
inn upp er fráleitt og óþolandi að
hvergi verði hreyft við ríkis-
miðlum. Eðlileg skilyrði fyrir
rekstri ljósvakamiðla verða ekki
sköpuð á meðan ríkisvaldið rekur
fyrirtæki í samkeppni við einka-
rekna afþreyingarmiðla og trygg-
ir því sama fyrirtæki yfirburði og
öruggar tekjur með því að skatt-
leggja almenning.
Fjölmiðlar
og fjölræði
Norska leiðin tekur á málinu í heild
sinni og við blasir að tengja ber saman
eignarhald og markaðshlutdeild á öll-
um sviðum fjölmiðlunar til að bregðast
við samþjöppun hér á landi.
VIÐHORF
Eftir Ásgeir
Sverrisson
asv@mbl.is
✝ Ingibjörg Guð-mundsdóttir
fæddist í Reykjavík
12. október 1913.
Hún lést á Landspít-
ala, Landakoti, 28.
apríl síðastliðinn.
Ingibjörg var dóttir
Sigurlaugar Páls-
dóttur frá Sauðár-
króki og Guðmundar
Benediktssonar frá
Akureyri.
Ingibjörg giftist
17. október 1936 Vil-
berg Guðmundssyni
rafvirkjameistara, f.
23. mars 1911, d. 2. júlí 1987. For-
eldrar hans voru Kristín Hansdótt-
ir úr Reykjavík og Guðmundur
Jónsson frá Tungu í Skutulsfirði.
Synir þeirra Ingibjargar og Vil-
bergs eru: 1) Jóhannes rafvirkja-
meistari, f. 9. febrúar 1937, kvænt-
ur Guðrúnu Andrésdóttur, f. 29.
júní 1939, þeirra börn eru: a) Hulda
Guðjónsson, f. 19. apríl 1970, þau
eiga einn son, b) Kristinn, f. 30.
október 1972, hann á eina dóttur og
c) Ari Rafn, f. 4. maí 1979. 4) Sig-
urður rafiðnfræðingur, f. 9. nóvem-
ber 1949, maki Lilja Benediktsdótt-
ir, f. 23. febrúar 1950, börn þeirra
eru: a) Benedikt, f. 15. október
1972, maki Eva Sigvaldadóttir, f.
14. júní 1972, þau eiga tvær dætur,
b) Arnar, f. 8. maí 1975, sambýlis-
kona Guðbjörg Þórðardóttir, f. 26.
desember 1977, þau eiga eina dótt-
ur og c) Hildur, f. 22. mars 1981.
Ingibjörg ólst upp á Sauðárkróki
með móður sinni, en flutti ung til
Reykjavíkur og vann þar við ýmis
störf. Ingibjörg og Vilberg hófu bú-
skap í Reykjavík árið 1936 og
bjuggu fyrstu árin á Vesturgötu
52b hjá tengdaforeldrum Ingi-
bjargar. Árið 1941 fluttu þau á Ný-
lendugötu 26 þar sem nýstofnað
fyrirtæki þeirra rafmagnsverk-
stæðið Segull var til húsa. Árið
1946 byggðu þau sér hús í Sörla-
skjóli 22 og bjuggju þar, þar til Vil-
berg lést árið 1987. Síðustu árin bjó
Ingibjörg á Aflagranda 40.
Útför Ingibjargar verður gerð
frá Neskirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 13.30.
Arndís, f. 29. desem-
ber 1959, maki Gísli
Stefánsson, f. 10. jan-
úar 1952, þau eiga
tvær dætur, b) Ingi-
björg, f. 29. ágúst
1961, maki Hörður
Sigurðsson, f. 6. júní
1958, þau eiga þrjú
börn og c) Vilberg, f.
30. október 1969, maki
Anna María Pálsdótt-
ir, f. 13. janúar 1968,
þau eiga tvö börn. 2)
Guðmundur Kristinn
rafvélavirkjameistari,
f. 26. maí 1942, d. 18.
ágúst 1994, maki Helga Guðmunds-
dóttir, f. 23. febrúar 1942, sonur
Guðmundar er Hans Vilberg, f. 15.
maí 1962, hann á þrjú börn. 3) Vil-
berg framkvæmdastjóri, f. 15.
mars 1947, maki Anna Kristín
Kristinsdóttir, f. 30. desember
1949, börn þeirra eru: a) Sigurlaug,
f. 27. apríl 1971, maki Páll Sævar
Elsku amma, Ingibjörg Guð-
mundsdóttir, sem við kölluðum alltaf
ömmu Dúddu er látin eftir strangan
vetur.
Amma Dúdda var engin venjuleg
amma og hún var heldur ekki hefð-
bundin amma en hún var svo sann-
arlega merkileg amma. Amma
Dúdda var skemmtilegur og sérstak-
ur karakter og hennar helstu ein-
kenni voru góður húmor og létt lund-
arfar. Amma Dúdda var félagslynd
og laðaði að sér fólk með sterkri
nærveru og hnittnum tilsvörum og
allir þekktu hana Dúddu.
Amma sat með okkur barnabörn-
unum löngum stundum í eldhúsinu í
Skjólunum sem var hennar svæði og
spjallaði um heima og geima. Hún
hafði frá miklu að segja enda hafði
hún upplifað tímana tvenna og sagði
frá af mikilli frásagnargáfu og á
stundum leikrænum tilburðum, við
höfðum hana líka grunaða um að
bæta í eyðurnar til að gera frásögn-
ina enn áhugaverðari. Það var líka
gaman að koma til ömmu og afa að
Fossi á Skaga og alltaf mætti amma
okkur með andlitið á eldhúsgluggan-
um þegar við renndum í hlað.
Amma var óspör á hrósið og sá
aldrei neitt sem setti skugga á öll
þessi yndislegur barnabörn sín.
Það var ótrúlega gott fyrir ómót-
aðar ungar sálir að fá svo mikið hrós
og fá þá tilfinningu að vera best í
heimi. Ekki minnkaði þörfin fyrir
hrósin með árunum og alltaf var
jafngott að koma til hennar og finna
INGIBJÖRG
GUÐMUNDSDÓTTIR
✝ Steinþóra Jó-hannsdóttir var
fædd í Hafnarfirði
10. mars árið 1939.
Hún lést á heimili
sínu Húsatóftum í
Grindavík hinn 27.
apríl síðastliðinn,
dóttir Einhildar Jó-
hannesdóttur og Jó-
hanns Hjartarsonar
úr Hafnarfirði.
Systkini Steinþóru
eru Hjördís, Þor-
steinn, Hafþór, Jón-
ína og Hrafnhildur.
Steinþóra giftist
Runólfi Guðjónssyni 1956. Leiðir
þeirra skildu. Börn þeirra eru Jón
Hlíðar Runólfsson og Guðný Hild-
ur Runólfsdóttir. Steinþóra bjó í
Suður-Afríku í um
30 ár, þar eignaðist
hún yngri dóttur
sína, Ingibjörgu
Amilíu Þórarinsdótt-
ur, með öðrum
manni sínum, Þór-
arni Guðmundssyni.
Þau slitu samvistum.
Steinþóra giftist eft-
irlifandi eiginmanni
sínum, Barða Guð-
mundssyni, 1990.
Þau bjuggu síðustu
tíu árin í Húsatóftum
í Grindavík þar sem
þau ráku saman
golfskálann við Golfklúbb Grinda-
víkur.
Útför Steinþóru var gerð frá
Fossvogskirkju 6. maí.
Mér hefur verið sagt að ég yrði að
kveðja mömmu mína, en það er
mjög erfitt. Hún var alltaf til staðar
þegar ég þurfti á henni að halda.
Það var alveg sama hvað ég sagði
eða hugsaði, hún hjálpaði mér alltaf
í gegnum erfiðu stundirnar. Hún
var alltaf svo lifandi, svo nálæg. Ég
veit ekki hvort að þið skiljið hvað ég
á við en hún var!! Hún var alltaf svo
umhyggjusöm og sagði við mig hitt
og þetta, hvað sem var til þess að ég
yrði hamingjusöm og hún meinti
það af öllu hjarta. Svo lengi sem ég
var glöð var hún ánægð. Mamma
lifði lífinu eins og hún vildi, og gott
hjá henni. Við erum öll ánægð með
að hún valdi sínar eigin leiðir, en við
munum sakna hennar. Hún nálgað-
ist hlutina á sinn eigin hátt og gerði
hlutina eins og hún vildi, sama
hverjar afleiðingarnar yrðu. Hún
elskaði mig, bróður minn og systur,
en hún vildi lifa lífinu á sinn á hátt.
Við þurfum öll að lifa fyrir okkur
sjálf og ég er glöð að hún gerði ein-
mitt það. Ef þú getur yfirgefið
þennan heim vitandi að þú gerðir
eins mikið og þú gast, fyrir sjálfan
þig og aðra, og hefur góða samvisku
þá hefur þú gert mikið!
Ég elska móður mína af öllu
hjarta. Ég öskraði á hana og blótaði
henni meðan hún var hérna og gerði
líf hennar erfiðara með því að
kvarta yfir reykingum hennar og
drykkjunni. En hver var ég að segja
henni hvernig hún ætti að lifa lífi
sínu, ég var dóttirin og hún vissi
hvað hún vildi. Ég vildi bara fá að
hafa hana hjá mér aðeins lengur. Ég
var ekki tilbúin að leyfa henni að
deyja! Ég hélt að hún gæti staldrað
við lengur, í einn mánuð eða tvö ár,
bara ekki núna, ekki í dag!!!
Við erum víst aldrei tilbúin og
sama hvað við höldum að við getum
höndlað það þá getum við það ekki.
Fyrirgefðu allt það slæma sem ég
sagði við þig. Fyrirgefðu allt sem ég
ætlaðist til af þér. Fyrirgefðu allar
slæmu stundirnar og fyrirgefðu að
ég skyldi ekki vera með þér þegar
þú fórst. Ég veit að þú vildir ekki að
við myndum sjá þegar þú dæir, en
ég vildi óska að ég hefði verið þar til
þess að hjálpa þér og halda í hönd
þína. Þú hefur alltaf verið hvatning
fyrir mig. Þú varst besti vinur minn
og eina örugga höfnin. Án þín líður
mér eins og ég fljóti áfram stefnu-
laust. Því ég þarfnast mömmu minn-
ar, vinar míns, veikleika míns og
styrks, því ég elska þig. Það eru svo
margar minningar sem koma upp í
hugann en það er alveg sama hvað
ég segi, þú ert farin og ég get ekki
breytt því, svo að það eina sem ég vil
fá að segja er að ég elska þig og ég
mun sakna þín. Skilyrðislaus ást.
Þín dóttir
Hildur.
Elsku amma. Ég hef aldrei átt
auðvelt með kveðjustundir. Sér-
staklega þegar þeir sem ég elska
eru að leggja upp í langferð. Það er
erfitt að sætta sig við að þú þyrftir
að fara svona fljótt frá okkur. Samt
get ég ekki annað en brosað þegar
ég minnist þess að þótt þú hafir
ekki getað staldrað lengur við þá
upplifðirðu og sást fleira í þessu lífi
en flestir sem ég þekki. Þú varst
nefnilega vön að fara þínar eigin
leiðir og þú reyndir alltaf að gera
lífið aðeins meira spennandi og
áhugaverðara. Þótt sumum þætti
stundum nóg um þær leiðir sem þú
valdir þér þá leiddist allavega eng-
um í kringum þig og þú kenndir
okkur margt um lífsþorsta og stóra
drauma.
Frá því að ég var pínulítil varstu
vön að segja mér ótrúlegar sögur af
,,hinu landinu þínu“, Suður-Afríku
þar sem þú dvaldir sex mánuði á ári
hjá Ingibjörgu, systur pabba. Mig
dreymdi um að sjá alla staðina sem
þú talaðir um og loksins sló ég til,
og í páskafríinu mínu. Eins og þú,
gerði ég lífið aðeins meira spenn-
andi og fór og heimsótti landið. Þú
varst alltaf söm við þig og hringdir
í okkur annan hvern dag til þess að
athuga hvort Ingibjörg væri nú
örugglega að sýna barnabarninu
þínu allt sem hægt væri að sjá. Þú
lánaðir mér meira að segja bílinn
þinn svo að ég gæti nú séð sem
flest, gert sem mest, upplifað allt ...
því ég ,,hefði nú bara mánuð“ eins
og þú bentir okkur á.
Það var mikið áfall þegar ég
vaknaði á mánudagsnóttina og mér
var sagt að þú værir dáin. Í flugvél-
inni á leiðinni heim reyndi ég að
skilja hvernig einhver sem var
svona lifandi í öllu sem hún gerði
gæti allt í einu verið farin. En
kannski var það einmitt málið.
Kannski lá þér á að byrja næsta líf,
dreyma nýja drauma og skoða nýja
staði, prófa eitthvað nýtt og spenn-
andi. Því meira sem ég hugsa um
það því vissari verð ég í minni sök
um að þú sért þegar farin að plana
eitthvað stórt og mikið í nýju til-
verunni. Því lífsgleðin mun fylgja
þér hvert sem þú ferð.
Ég hlakka til að hitta þig í næsta
lífi svo að við getum sagt hvor ann-
arri allt það nýja og stórkostlega
sem við höfum séð og upplifað.
Bless á meðan. Ég elska þig.
Eyrún Ósk
Jónsdóttir.
STEINÞÓRA
JÓHANNSDÓTTIR