Morgunblaðið - 10.06.2005, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 10. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
N
ú þegar tæpt ár er
til sveitarstjórnar-
kosninga hefur fjör
færst í leikinn í
Reykjavík. Allt
stefnir í að skipulag höfuðborg-
arinnar verði mál málanna. Sjálf-
stæðismenn riðu á vaðið og kynntu
ítarlegar og framsæknar hug-
myndir um skipulag Reykjavíkur á
næstu árum, undir yfirskriftinni
„Búum til betri borg – horfum
lengra, hugsum stórt.“ Margt gott
má um þessar tillögur segja en
eins og borgarfulltrúar Sjálfstæð-
isflokksins bentu á eiga þær áreið-
anlega eftir að taka breytingum,
ekki síst að loknu íbúaþingi og því
sem sent verður í hugmyndabank-
ann á vefnum betriborg.is.
Ég tek heilshugar undir hug-
myndir um landfyllingar þar sem
þeim verður auðveldlega komið
fyrir. Sjálfstæðismenn bentu rétti-
lega á að á undanförnum áratug-
um hefði landsvæði Reykjavíkur
stækkað verulega, eða um 240
hektara, sem jafngildir um 360 fót-
boltavöllum.
Ein er þó sú hugmynd sjálfstæð-
ismanna sem ég tek ekki alvarlega,
þ.e. byggð í austurhluta Viðeyjar.
Þótt verið sé að tala um fámenna
byggð lít ég svo á að sjálfstæð-
ismenn hafi sett hugmyndina fram
í góðlátlegu gríni, svona til að æsa
menn upp og vekja þá af værum
skipulagsblundi. Eftir að hafa ver-
ið nýlega á ferð um Viðey trúi ég
því ekki upp á nokkurn mann að
hann vilji fyrir alvöru reisa íbúð-
arbyggð á þessari kyrrlátu eyju
þar sem sagan er við hvert fótmál.
Hana verður að vernda. Yrði hug-
ur Reykvíkinga kannaður spái ég
því að Viðey yrði álíka heilög í
huga okkar borgarbúa og Esjan.
Ég trúi því og treysti að góðir
menn eins og Gísli Marteinn og
Vilhjálmur Þ. verði sömu skoð-
unar, hyggi þeir á frekari frægð og
frama í borgarpólitíkinni. Minni ég
í þessu sambandi á fleyg ummæli
annars góðs manns er hann sagði:
Svona gera menn ekki!
Skipulagshugmyndir sjálfstæð-
ismanna og þær hugmyndir sem í
kjölfarið hafa komið, m.a. frá Stef-
áni Jóni Hafstein á Reykjavík-
urlistanum um göng undir Álfta-
nes og hringbraut um
borgarkjarnann, hafa leitt hugann
að skipulagi höfuðborgarsvæðisins
í heild. Nú hefur byggðin tútnað
svo út á þessu svæði að varla er
eftir blettur til að ráðstafa.
Sveitarfélögin liggja þétt hvert að
öðru og erfitt er að átta sig á mörk-
um þeirra sums staðar. Þannig
átta ég mig sjaldan á því á sunnu-
dagsbíltúrnum hvenær og hvar ég
ek frá Reykjavík yfir í Seltjarn-
arnes, ekki síst þegar ekið er eftir
Ægissíðunni. Stutt er í að svipað
gerist á mörkunum við Mosfells-
bæ, enda er það ágæta sveitarfélag
nánast orðið eyland í höfuðborg-
inni eftir samruna Reykjavíkur við
Kjalnesinga. Þess vegna ættu ekki
eingöngu skipulagsmál að verða
heitasta kosningamálið á næsta ári
heldur einnig sameiningarmál á
höfuðborgarsvæðinu. Það er ekkert
vit í öðru en að sameina þessi
sveitarfélög og sem fyrsta skref í
þeim áfanga mæli ég með samruna
Reykjavíkur, Mosfellsbæjar og Sel-
tjarnarness.
Síðar mætti halda áfram í suður-
átt og sameina höfuðborgina og
Kópavog, Garðabæ, Álftanes og
Hafnarfjörð. Mörkin milli þessara
síðastnefndu sveitarfélaga eru víða
orðin óljós og svo stutt á milli að ná-
grannar geta spjallað saman um
daginn og veginn yfir limgerði eða
girðingar. Í raun ætti að gera kröfu
um það í sveitarstjórnarlögum að
sveitarfélög sameinist þegar innan
við 50 metrar eru orðnir milli húsa
þeirra, alveg eins og gerð er krafa
um sameiningu þegar íbúar sveitar-
félaga eru orðnir færri en 50.
Fátt ætti að geta verið í vegi fyrir
einni allsherjar sameiningu. Við
höfum ágæt nöfn á öllum hverfum
Reykjavíkur og lítið mál að bæta
við „hverfunum“ Mosfellsbær, Sel-
tjarnarnes, Kópavogur, Garðabær,
Álftanes og Hafnarfjörður. Nú þeg-
ar eiga þessi sveitarfélög samstarf
umsameiginlegan rekstur slökkvi-
liðs, strætisvagna, og sorpeyðingar,
þau kaupa vatn og raforku af Orku-
veitu Reykjavíkur og hafa aukið
samstarf í hafnamálum, svo dæmi
séu tekin.
Þá hafa sveitarfélögin í bráðum
30 ár starfað saman í félagsskap er
nefnist Samtök sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu, SSH. Ég vissi
ekki fyrr en nýlega að þessi ágætu
samtök héldu úti vefsíðu. Á vefnum
má lesa enskan texta um samtökin
og athygli vekur að þar er ætíð tal-
að um „the greater Reykjavik
area,“ eða Stór-Reykjavíkur-
svæðið, sem okkur blaðamönnum
hefur verið uppálagt að forðast að
nota.
Stjórn SSH kemur saman mán-
aðarlega og í henni sitja æðstu
stjórnendur sveitarfélaganna, þ.e.
borgarstjóri, bæjarstjórar og sveit-
arstjórar. Einnig er starfandi svæð-
isskipulagsráð, sem er góðs viti og
vonandi upphafið að sameiningu
framtíðarinnar. Af lestri fundar-
gerða þessarar þéttskipuðu stjórn-
ar má ráða að verkefnin eru afar
fjölbreytt, allt frá hrossataði til
samgönguáætlunar Alþingis. Svo
hefur eitt mál verið á dagskrá hvers
einasta fundar frá áramótum, þ.e.
skipting kostnaðar vegna tónlistar-
kennslu og samræmdar reglur
sveitarfélaganna í þeim efnum. Til
að fjölga viðfangsefnum væri til-
valið að hafa samstarf í fleiri mála-
flokkum, þannig að á endanum sjái
menn ekki annan kost í stöðunni en
að sameinast frá suðurenda Hval-
fjarðarganga og allt suður í
Straumsvík.
Ég tek sjálfstæðismenn á orðinu,
leyfi mér að horfa lengra og hugsa
stærra þegar að lokum er sett fram
hugmynd um nýtt slagorð sem von-
andi verður notað:
Búum til stærri borg.
Búum til
stærri borg
Í raun ætti að gera kröfu um það í sveit-
arstjórnarlögum að sveitarfélög samein-
ist þegar innan við 50 metrar eru orðn-
ir milli húsa þeirra, alveg eins og gerð
er krafa um sameiningu þegar íbúar
sveitarfélaga eru orðnir færri en 50.
VIÐHORF
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
ENN er Vatnsmýrin til umræðu.
Nú teflir R-listinn fram hug-
myndum sínum um flutning innan-
landsflugsins til Keflavíkur. Undir
þau sjónarmið tek ég
enda um að ræða lang-
tímahagsmuni þjóðar-
innar. Ég hlýt hins
vegar að benda á að
þarna sækir R-listinn
í smiðju til Suðurnesja
því í tvígang hefur Ey-
steinn Jónsson, Fram-
sóknarmaður í
Reykjanesbæ, viðrað
hugmyndir um það
sem hann kallar
Bessastaðahjáleið.
Gengur hún í stuttu
máli út á að opna leið
frá Straumsvík, yfir Álftanes og
áfram í miðbæinn, m.a. um göng.
Þessar hugmyndir viðraði Ey-
steinn Jónsson í Víkurfréttum þann
18. nóvember 2004 og í Morg-
unblaðinu þann 8. janúar 2005. Gott
er til þess að vita að hugmyndir
Eysteins hafa ratað inn á borð
stjórnenda Reykjavíkurborgar.
Getum við rekið tvo
flugvelli á sama svæði?
Ljóst er að Íslendingar munu
þurfa að standa straum af kostnaði
við rekstur Keflavíkurflugvallar
innan skamms. Stóra spurningin er
því sú hvort við sem þjóð teljum
okkur hafa efni á því að reka tvo
flugvelli í um 50 km fjarlægð hvorn
frá öðrum. Hagkvæmni þess að
reka einn flugvöll blasir við og má
ætla að 3-400 milljónir króna
sparist árlega vegna samlegðar-
áhrifa. Þeim peningum má örugg-
lega verja til þarfari verkefna. En
fleira hangir á spýtunni.
Úr viðjum Breta
Þétting byggðar í
Reykjavík er örugg-
lega eitt af brýnustu
úrlausnarefnum okk-
ar. Stöðug þensla
byggðar til austur
leiðir til vaxandi um-
ferðarþunga, meng-
unar, kostnaðar og
vandræðagangs.
Svæðið um Vatnsmýr-
ina er eins og fleygur
inn í borgina og hindr-
ar að þar megi skipu-
leggja framsækið og nútímalegt
miðbæjarsvæði. Hér er um að tefla
líklegasta verðmætasta landskika á
Íslandi. Við höfum einfaldlega ekki
efni á að láta hann liggja undir
gömlum og þröngum flugvelli –
barni síns tíma frá hernámi Breta.
Er ekki orðið tímabært að taka
sjálfstæða ákvörðun um nýtingu
landsins í stað þess að rekast eftir
skipulagi sem Bretar lögðu fyrir
um hálfri öld?
Tvöföldun og
Bessastaðahjáleið
Andstæðingar þess að flytja flug-
völlinn líta algjörlega framhjá
kostnaði við rekstur flugvalla.
Jafnframt bera þeir við hinum
langa tíma sem taki að aka frá
Reykjavík til Keflavíkurflugvallar.
Hafa ber þar ýmislegt í huga. Í
fyrsta lagi er ekki endilega rétt að
miða allar ferðir til/frá Reykjavík
við miðbæinn. Þjónusta ýmiskonar
er dreifð um höfuðborgarsvæðið og
má t.d. ætla að fjölmargir ferða-
manna vilji heimsækja Smáralind
eða önnur fyrirtæki á því svæði. Í
annan stað skal minnt á að tvöföld-
un Reykanesbrautar hefur gjör-
breytt öllu er varðar akstur til/frá
Suðurnesjum. Bessastaðahjáleið
felur í sér að akstur úr miðbæ
Reykjavíkur til Keflavíkurflug-
vallar ætti ekki að taka nema rúm-
ar 30 mínútur. Fyrir þá sem fara úr
Breiðholti, Kópavogi eða sunnar
má ætla svipaðan tíma. Samgöngu-
bætur milli Suðurnesja og höfuð-
borgarsvæðisins eru vitanlega
lykill að hagkvæmni þess að flytja
innanlandsflug úr Vatnsmýrinni.
Gildir það jafnt um tvöföldun
Reykjanesbrautar sem hina góðu
hugmynd sem kölluð hefur verið
Bessastaðahjáleið.
Vatnsmýri – Suðurnes –
Framtíðin
Hjálmar Árnason fjallar um
skipulags- og samgöngumál ’Bessastaðahjáleið fel-ur í sér að akstur úr
miðbæ Reykjavíkur til
Keflavíkurflugvallar
ætti ekki að taka nema
rúmar 30 mínútur.‘
Hjálmar Árnason
Höfundur er varaformaður sam-
göngunefndar.
FRAMSÓKNARMÖNNUM líður
greinilega illa yfir því að hafa ekki
tögl og hagldir í Reykjanesbæ á
þessum uppgangstímum. Eysteinn
Jónsson ryðst nú fram
á ritvöllinn með fjölda
greina þar sem hann
reynir allt sitt til að
gera bæjarfélagið sitt
ótrúverðugt vegna
þess að við skuldfær-
um ekki húsnæð-
iskostnað bæjarins, við
gjaldfærum leiguna en
gerum grein fyrir
samningum í ársreikn-
ingi. Allt er þetta sam-
kvæmt reikningsskila-
reglum en hann hefur
tekið í sig að nákvæm-
lega þetta skipti óskaplega miklu
máli!
Staðreyndin er sú að Reykjanes-
bær hefur stofnað félag um fast-
eignir sínar, ásamt fjölda sveitarfé-
laga og fjármálastofnana. Við eigum
35% í félaginu og eigum sæti í
stjórn þess. Allur hagnaður af félag-
inu kemur til okkar eigendanna, við
fáum arðinn og tökum þátt í ákvörð-
unum félagsins. Við bjóðum út allar
nýframkvæmdir. Í samningum okk-
ar tryggjum við að geta keypt eign-
irnar aftur á kaupverði, á fimm ára
fresti. Þannig höfum við margfalt
svigrúm til að tryggja ávallt bestu
kjör fyrir bæjarbúa. Við bæði tök-
um þátt í ákvörðunum félagsins,
ákveðum leiguverðið og njótum
hagnaðar af því eins og önnur
sveitarfélög sem eru meðeigendur.
Margbúið er að fara yfir rök fyrir
því að við erum ekki skuldbundin á
þann hátt að hér séu eignaleigu-
samningar og það þýðir því ekkert
að vitna í ágæta sjálfstæðis-
þingmenn varðandi leigusamninga
við óskyld félög þar sem bæjarfélag
hefur ekkert lengur með eignirnar
að segja. Þetta er mat endurskoð-
enda, stimplað í bak og fyrir.
Meðeigendur að félaginu okkar
eru Garðabær, Seltjarnarnes, Ís-
landsbanki, Sandgerði,
Vogar, Grafnings-
hreppur, Vestmann-
eyjar og Sparisjóður
Mýrarsýslu. Fleiri
sveitarfélög eru að
ganga í félagið. Nán-
ast öll sveitarfélögin
setja eignir sínar inn í
félagið.
Framhaldssúla í
Morgunblaðinu?
Á þessar stað-
reyndir hefur Ey-
steinn ekki viljað
hlusta og heldur uppi áróðri eins og
fasteignafélagið sé okkur alls
óskylt. Hann hefur óstjórnlega
löngun til að hækka skuldir í efna-
hagsreikningi umfram lögbundin
reikningsskil. Ef út í þessar reiknik-
únstir er farið má hjálpa honum til
að hækka skuldasúluna svo um
munar: Ef hann telur að sveitar-
félög eigi að skuldfæra öll verkefni í
ársreikningum, ef í þeim felst lang-
tímaskuldbinding , sleppir hann
mjög mörgum stórum þáttum:
Sveitarfélög eru skuldbundin til
að reka grunnskóla. Varla værum
við að greiða húsnæðiskostnað ef
engir væru kennararnir. Að hætti
Eysteins má því framreikna skuld-
bindingar vegna launa kennara og
starfsfólks t.d. næstu 30 ár. Þá
þyrfti auðvitað að hita húsin og lýsa
þau, rétt eins og það þarf að halda
þeim við. Framreiknað til 30 ára
gæti þetta numið yfir 11 milljörðum
og bættist þá við greiðslu fyrir hús-
næðisafnot og viðhald. Með þessum
reiknileik er auðvelt að sýna fram á
að Reykjanesbær væri orðinn
hræðilega skuldbundinn og skuld-
ugur samkvæmt þessum reikniað-
ferðum – og af því að ekkert annað
sveitarfélag hefur beitt þessum
reiknikúnstum væri hægt að sýna
gríðarstórt súlurit yfir skuldir og
skuldbindingar Reykjanesbæjar
umfram önnur bæjarfélög. Súlan
yrði „svo stór að enginn kæmist yfir
hana nema fuglinn fljúgandi“ –
nema hún fengi að vera framhalds-
súla í Morgunblaðinu næstu fimm
vikur.
Lokaorð
Með miklu átaki í umhverfis- og
skipulagsmálum hefur ímynd bæj-
arins tekið stakkaskiptum um leið
og aðrir þættir í þjónustu hafa auk-
ist á öllum sviðum. Það er ekki til-
viljun að fólki fjölgi nú í Reykja-
nesbæ og að eftirspurn eftir lóðum
hafi aldrei verið meiri. Þá er nið-
urstaða rekstrarreiknings bæjarins
mjög ásættanleg að teknu tilliti til
þeirra miklu framkvæmda og upp-
byggingar í bæjarfélaginu annars
vegar og 800 milljón króna gjald-
færslu hins vegar vegna lífeyris-
skuldbindinga sem enginn gat séð
fyrir en tekið var á. Þá er eignar-
staða Reykjanesbæjar góð og fram-
tíðartekjumöguleikar með besta
móti.
Reykjanesbær á réttri leið
– líka í fjármálastjórnun
Steinþór Jónsson fjallar um
fjárhag Reykjanesbæjar ’Það er ekki tilviljun aðfólki fjölgi nú í Reykja-
nesbæ og að eftirspurn
eftir lóðum hafi aldrei
verið meiri.‘
Steinþór Jónsson
Höfundur er bæjarfulltrúi og formað-
ur Umhverfis- og skipulagssviðs
Reykjanesbæjar.