Morgunblaðið - 18.09.2005, Blaðsíða 23

Oft voru systurnar úr Suðurgötu
16 að leika sér í bakgörðum.
„Við fórum inn á lóðirnar ef við
þekktum krakkana í viðkomandi
húsi,“ segja þær.
Suðurgata 13 og 15
Næst víkur sögunni að dökkri
blokk, sömu megin og Herkastalinn.
„Þetta fjölbýlishús, Suðurgata 13
og 15, var reist 1938 af Guðjóni H.
Sæmundsyni. Í nr. 13 var starfandi
hálsbindagerðin Jaco sem Jakobína
Ásmundsdóttir rak, dóttir hennar
Unnur Guttormsdóttir býr nú í íbúð-
inni. Hjá Jaco unnu eingöngu konur,
þær höfðu viðurværi sitt af að búa til
hálsbindi á karlmenn. Í einni íbúðinni
bjó frú Ellen Sveinsson, Agnar
Þórðarson rithöfundur, sonur henn-
ar, bjó þar um tíma og nú býr þar
annar sonur hennar Sverrir Þórðar-
son, lengi blaðamaður á Morgun-
blaðinu.
Jón Árnason, héraðslæknir á
Kópaskeri, fékk á stríðsárunum
Önnu dóttur sína í Reykjavík til að
kaupa hús fyrir fjölskylduna. Hún
keypti húsið nr. 15. Jón dó fljótlega
eftir að þau fluttu en Valgerður ekkja
hans og dætur þeirra bjuggu áfram í
húsinu. Dæturnar stofnuðu þar fyr-
irtæki, Jórunn stofnaði sælgætisgerð
sem framleiddi einkum lakkrís en
Anna setti á stofn prjónastofu. Hún
giftist Ólafi Jóhanni Sigurðssyni rit-
höfundi sem ritaði bækur sínar með-
an Anna prjónaði. Synir þeirra, Jón
og Ólafur Jóhann Ólafssynir ólust
upp í þessu húsi á efstu hæðinni, Val-
gerður amma þeirra var á miðhæð-
inni, Jórunn dóttir hennar bjó á
neðstu hæðinni,“ segir Kristín.
„Bjarni bróðir okkar var vinur
sona systranna og borðaði mikinn
lakkrís í uppvextinum. Ég hef hins
vegar ekki verið fyrir slíkt, ég hef
aldrei á ævinni borðað neitt eins vont
og lakkrís,“ segir Hildur. Kristín læt-
ur þess hæversklega getið að henni
þyki lakkrís enn í dag hættulega góð-
ur.
Suðurgata 12
Næst nemum við staðar við húsið
Suðurgötu 12 sem reist var 1899 af
Ásgeiri Sigurðssyni kaupmanni.
„Þar bjó þegar við munum eftir
Níels Dungal prófessor.
Hann var með gróðurhús og rækt-
aði orkideur. Hann átti tvær konur
hér, fyrri kona hans var Sigurlaug Jó-
hannsdóttir og sú síðari Ingibjörg Al-
exandersdóttir. Leifur Dungal bjó
hér meðan Níels faðir hans var giftur
Sigurlaugu móður hans, Leifur kann
að rækta orkideur sem er víst vanda-
söm ræktun. Ingibjörg, síðari kona
Níelsar, bjó hér um tíma eftir að hann
lést en seldi húsið þá ekkju með mörg
börn. Haraldur sonur Níelsar keypti
síðar húsið af henni, seldi það svo og
nú er þar starfandi lækna- og sál-
fræðingastöð. Hús þetta hafði verið
forskalað og það þurfti víst mikillar
viðgerðar við þegar læknarnir tóku
við því en þeir hafa gert það upp mjög
myndarlega,“ segir Kristín.
Hinum megin við götuna var íshús,
nú Tjarnarbær, og þar við hliðina
brunastöðin „þar voru svokallaðir
brunabílar og brunaliðsmenn“, segir
Hildur.
Suðurgata 14, slagurinn um
rússneska drenginn
Suðurgata 14 (byggt 1906 af Ólafi
Árnasyni) er frægasta hús götunnar
að sögn Hildar.
„Hér var slagurinn mikli þegar
Ólafur Friðriksson reyndi að koma í
veg fyrir að rússneski drengurinn
sem hann var með í fóstri væri tekinn
af honum og konu hans vegna þess að
hann var álitinn hafa smitandi augn-
sjúkdóm og yfirvöld vildu senda hann
úr landi, sem varð. Nú vinna fúkkalyf
á sjúkdómi þeim sem hrjáði rúss-
neska drenginn en landlæknir þeirra
tíma vildi meina að sjúkdómurinn
myndi smita marga. Drengurinn lifði
af augnsjúkdóminn, hann kom aldrei
til Íslands framar.
Þau hjón Anna og Ólafur Friðriks-
son voru með húsið á leigu en löngu
eftir að þau skildu keypti hún húsið
og stóð fyrir mikilli drift í bænum.
Hún var dönsk og sagði: „Allir halda
að ég sé kommúnist því ég einu sinni
var gift með hann Ólafur Friðriks-
son.“
Síðar var Pétur Pétursson hér með
heildverslun en fyrir fáum árum
keypti ungt fólk þetta hús og hefur
gert það upp.“
Þær systur benda mér á inngang-
inn í húsið, þar sem menn komust inn
og drógu rússneska drenginn út.
„Við fréttum fyrst um Suðurgötu-
slaginn þegar Steinunn systir var á
spítala, þegar kona sem lá á stofunni
með henni frétti að hún ætti heima á
Suðurgötunni sagði hún henni söguna
af Ólafi Friðrikssyni og rússneska
drengnum. Hún fór með mikinn
kveðskap um þessa viðburði, ég var
þá líklega tíu ára,“ segir Hildur.
Suðurgata 16
Nú er komið að æskuheimili systr-
anna, Suðurgötu 16.
„Á fyrstu árum okkar var húsið
leigt út að hluta. Þá voru í gildi húsa-
leigulög sem gerðu húseigendum
mjög erfitt fyrir að losna við leigjend-
ur, þessi lög voru sett vegna hinna
miklu húsnæðisvandræða sem þá
voru í Reykjavík. Afi og amma, séra
Vilhjálmur Briem og Steinunn, gátu
ekki losnaði við leigjendur sína þótt
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 2005 23
ÓLAFUR Jóhann Ólafsson er
einn af kunnustu rithöfundum
Íslendinga nú um stundir. Til
stendur að kvikmynda bók
hans; Slóð fiðrildanna. Kannski
að einhverjum gömlum minn-
ingum úr Suðurgötunni bregði
fyrir í þeirri bók eða öðrum
bókum hans, eða þá að ein-
hverju gömlu húsanna sem
hann minnist frá æskudögum
eigi eftir að bregða fyrir í þeirri
kvikmyndinni, sem að hluta
gerist miðbæ Reykjavíkur.
Kona kemur til Íslands eftir
langa dvöl erlendis til að sjá
son sinn sem hún lét frá sér
ungan.
„Ég geng nær, nem staðar. Honum líður vel. Ég sé
það á honum að hann er glaður. Ég stend kyrr og
horfi á hann, en þegar hann
snýr baki í mig, geng ég innar í
fordyrið til þess að sjá framan í
hann. Mér miðar hægt í þvög-
unni, en um leið og ég fer
framhjá fatahenginu snýr hann
sér við og gengur beint í fangið
á mér. Mér bregður og ég missi
töskuna í gólfið. Hún opnast;
það hrökkva út úr henni tveir
hlutir, varaliturinn minn og
myndin af honum í fangi mér.
Fyrirgefðu, segir hann. Ég
biðst innilega afsökunar.
Hann beygir sig fyrst eftir
töskunni og varalitnum og
teygir sig síðan í myndina. Þeg-
ar hann réttir mér hana, tek ég
um höndina á honum. Örskotsstund held ég um hönd-
ina á honum. Hann brosir.“
Örskotsstund held ég um höndina á honum
Ólafur Jóhann Ólafsson rithöfundur.