Morgunblaðið - 18.09.2005, Blaðsíða 31

sem sýnir niðurstöður hvers og eins.
Rescorla bendir á að móðirin gæti
t.a.m. talið kvíða vera minniháttar
vanda hjá barninu á meðan kennar-
inn sé á öðru máli. Svo séu viss svið
þar sem allir séu sammála um að
vandinn sé af tiltekinni stærðar-
gráðu. Aðferðin gerir þannig mönn-
um kleift að sjá í fljótheitum hvernig
ólíkir aðilar skynji barnið. Achen-
bach bendir á að kennarar geti til-
greint ólík vandamál eftir því hvaða
kennslustund sé um að ræða. Einn
verði lítið var við vanda á meðan ann-
ar tekur eftir miklu. Þá er sú
kennslustund skoðuð sérstaklega og
um leið athugað hvort það sé eitt-
hvað við kennsluna sem leiðir til
vanda barnsins. Barnið geti átt við
námsörðugleika að stríða eða þá að
kennarinn nái ekki til barnsins.
Einnig getur barnið verið afar reitt
út í viðkomandi kennara eða ekki
treyst honum og samskiptin þ.a.l.
eftir því.
Mynstrin nánast þau sömu
Aðspurður segir Achenbach fleira
hafa komið í ljós sem hafi vakið
undrun. Hann segist hafa unnið að
tölfræðilegri greiningu til að kanna
það mynstur sem fylgi vandamálum.
Það hafi upphaflega leitt til
einkennamynstursins. Hann segist
hafa átt von á ólíkum mynstrum hjá
ólíkum þjóðum en það hafi hins
vegar ekki komið á daginn. Enn og
aftur séu samlíkingarnar margar.
Rescorla segir samkvæmni ríkja
einnig meðal landanna. Með því á
hún við að sami munur sé á milli
drengja og stúlkna. Hjá drengjum
greinist t.d. frekar árásarhneigð og
athyglisbrestur heldur en hjá stúlk-
unum. Þar megi frekar greina kvíða
eða þunglyndi.
Þau segja þetta vera í sífelldri
mótun en ljóst sé að tækið hafi sann-
að sinn tilgang og aðstoði við að finna
hvaða meðferðir eða lausnir henti
hverju barni best. Rescorla bendir á
að þar sem niðurstöðurnar séu tölur
þá megi nýta þær til þess að fylgjast
með breytingum á barni t.d. fyrir og
eftir lyfjagjöf.
„Við höfum verið að gera þetta
lengi og þetta hefur verið að þróast
stig af stigi. Fyrsta opinbera útgáfa
á þessu var 1978. Þá voru listarnir
einvörðungu fyrir foreldra og ákveð-
inn aldurshóp. Síðan hefur smátt og
smátt bæst við í hóp þeirra aðila sem
máli skiptir að skili af sér gögnum,“
segir Achenbach.
Þau segjast vinna mikið að öðrum
rannsóknum sem miði að því að læra
meira um vandamál barna. T.d. að
samanburðarrannsóknum þar sem
fylgst er með börnum yfir ákveðið
tímabil, og þeim breytingum sem
verða á lífi þeirra og umhverfi. Í
gegnum þá vinnu hafi spurningar-
listarnir þróast yfir í það að fullorðn-
ir einstaklingar geti nýtt sér þá.
vandamál
jonpetur@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 2005 31
THOMAS M. Achenbach er prófessor í
sálfræði og geðlækningum við Ver-
mont-háskóla og veitir þar forstöðu
Miðstöð barna, ungmenna og fjöl-
skyldna (Center for Children, Youth
and Families). Hann hefur einnig starf-
að við rannsóknir við National Instit-
ute of Mental Health (NIMH). Achen-
bach er í hópi þeirra sem hvað mest er
vitnað til í ritum um sálfræði og geð-
heilbrigðismál og er þekktastur fyrir
skimunartækið Child Behavior Check-
list (CBCL) sem nú nær til einstaklinga
frá 18 mánaða aldri til 90 ára. Þessir
matslistar eru fáanlegir á íslensku og
hafa talsvert verið notaðir hérlendis.
Leslie Rescorla er prófessor í sál-
fræði við Bryn Mawr háskólann í
Pennsylvaníu og stýrir deild fyrir dokt-
orsnema í klínískri barnasálfræði, auk
þess sem hún veitir forstöðu stofnun
háskólans um barnarannsóknir. Helstu
rannsóknir hennar beinast að frávik-
um í málþroska, geðrænum vand-
kvæðum barna og framvindu hæfileika
og færni.
Prófessorar
í geðlækningum
og sálfræði
unglingageðlækna, sálfræðinga, fé-
lagsfræðinga og hjúkrunarfræðinga
að forvörnum. Það forvarnarstarf
hafi gefist vel. Lægsta tíðni geðrask-
ana meðal barna á Norðurlöndunum
sé í Svíþjóð. Því megi m.a. þakka
góðu forvarnarstarfi og háskóla-
kennslu í greininni.
Schleimer kom hingað til lands í
vikunni til að taka þátt í Evrópufundi
barna- og unglingageðlækna á veg-
um EUMS (European Union of
Medical Specialities). Hún var
fulltrúi alheimssamtaka barna- og
unglingageðlækna, IACAPAP, á
fundinum, en hún hefur átt sæti í
stjórn samtakanna sl. tólf ár.
Á fundinum talaði Schleimer m.a.
fyrir því að barna- og unglingageð-
lækningar hér á landi yrðu gerðar að
sérgrein innan læknadeildar Há-
skóla Íslands eins og í flestum öðrum
löndum Evrópu. Hún segir að barna-
og unglingageðlækningar hér á landi
séu undir fullorðinsgeðlækningum,
innan læknadeildar HÍ og innan
Landspítala – háskólasjúkrahúss.
Það þýði m.ö.o., segir hún, að barna-
og unglingageðlækningar hafi ekki
sjálfstæði hér á landi, hvorki innan
HÍ né innan LSH. Til að mynda sé
engin prófessorstaða við HÍ í barna-
og unglingageðlækningum.
Hún telur hins vegar mikilvægt að
breyta þessu sem fyrst. Með því að
viðurkenna barna- og unglingageð-
lækningar sem sérgrein sé verið að
gefa þeim meiri viðurkenningu, bæði
meðal almennings, stjórnvalda og
innan háskólans.
arna@mbl.is