Morgunblaðið - 17.12.2005, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT Íslands
heldur tvenna jólatónleika í dag.
Þeir fyrri verða klukkan 14 og þeir
seinni kl. 17.
Jólatónleikarnir hafa í gegnum ár-
in verið vettvangur ungs listafólks
sem er að stíga sín fyrstu skref og
verður engin breyting þar á nú.
Fram kemur Arngunnur Árnadóttir
klarinettuleikari, en hún mun leika
klarinettukonsert eftir Johann Sta-
mitz. Arngunnur mun þar að auki
leika sína eigin kadensu. Barnakór-
ar frá Flúðum og Selfossi munu
koma fram sameinaðir á tónleik-
unum og hafa þeir æft af kappi síð-
ustu daga og vikur undir stjórn
þeirra Edit Molnár og Glúms Gylfa-
sonar. Nemendur úr Listdansskóla
Íslands dansa við Svanavatn Tsjaj-
kovskíjs en það er Anna Sigríður
Guðnadóttir sem hefur samið dans-
inn og þjálfað stúlkurnar. Ingólfur
Gylfason verður í hlutverki Litla
trommuleikarans, hann er einungis
níu ára gamall en hefur náð mikilli
leikni á slagverkshljóðfærin.
Líkt og undanfarin ár verður
Bernharður Wilkinson við stjórnvöl-
inn. Kynnir á tónleikunum er leik-
arinn og Geirfuglinn Halldór Gylfa-
son sem mun auk hefðbundinna
starfa kynnis lesa jólasögu, stýra
fjöldasöng og margt fleira. Hver veit
nema að sá rauðklæddi komi í heim-
sókn!
Morgunblaðið/Ásdís
Ingólfur Gylfason, 9 ára, verður í hlutverki Litla trommuleikarans.
Jólatónleikar Sinfóníunnar
FERÐABÆKUR og -sögur hvers
konar hafa löngum verið vinsælt
lesefni víða um heim. Fyrr á tíð,
þegar færri áttu þess kost að
ferðast en síðar varð, skrifuðu rit-
glaðir ferðalangar gjarnan frásagn-
ir af ferðum sínum, jafnvel þótt
þeir færu ekki nema um tiltölulega
skamman veg. Þetta var öðru
fremur gert þeim er heima sátu til
upplýsingar og fræðslu og stund-
um var ekki örgrannt um að ferða-
langarnir sjálfir hefðu drjúga
ánægju af því að rifja ferðir sínar
upp með þessum hætti; sumir vildu
jafnvel sýna að þeir væru „sigldir.
Sögur af ferðalögum um sögu-
frægar og fjarlægar slóðir sem fáir
lesendur höfðu átt kost að heim-
sækja nutu að öðru jöfnu mestra
vinsælda, vöktu mesta forvitni og
þóttu fróðlegastar, en þess voru
einnig mörg dæmi að þeir sem að-
eins brugðu sér bæjarleið segðu
frá för sinni og reynslu. Slíkar frá-
sagnir voru tíðum byggðar á meiri
þekkingu en hinar og höfðu, þegar
öllu var á botninn hvolft, síst
minna menntunargildi. Hafa þær
og margar lifað góðu lífi og heim-
ildargildi þeirri þeirra hefur aukist
eftir því sem á hefur liðið.
Ísland var lengi vinsælt frásagn-
arefni ferðalanga. Landið lá allt
fram yfir síðari heimsstyrjöld langt
utan alfaraleiðar en var í hugum
margra sveipað einhverskonar dul-
ar- eða ævintýraljóma. Af þeim
sökum fýsti marga að fræðast um
landið og margir urðu til þess að
segja frá ferðum sínum hingað til
lands. Ferðabækur um Ísland frá
19. öld og öndverðri 20. öld eru því
tiltölulega margar og sumar einkar
fróðlegar og mikilsverðar heimildir
fyrir nútíma Íslendinga sem vilja
kynna sér hvernig land og þjóð
komu útlendingum fyrir sjónir fyr-
ir einni eða tveimur öldum. Skiptir
þá einnig máli að ýmsir þeirra er
sóttu okkur heim á fyrri tíð voru
vel menntaðir og ritfærir menn
sem hingað bárust öðru fremur
vegna áhuga á Íslendinga sögum
og forni menningu þjóðarinnar.
Ferðasagan sem sögð er á þess-
ari bók er tiltölulega ung og
áherslur höfundarins nokkuð aðrar
en þeirra ferðabókahöfunda er
hingað komu á 19. öld. Höfundur
hennar er Iivari Leiviskä, en hann
var prófessor í jarðfræði við há-
skólann í Helsinki og þekktur vís-
indamaður í heimalandi sínu. Jökl-
ar og jökulruðningar voru sérgrein
hans og hingað kom hann tvívegis
á árunum 1925–1926 og ferðaðist
víða um land. Megintilgangur Ís-
landsferðanna var að kynna sér
jökla en hann kynnti sér einnig
sitthvað fleira og er frásögn hans
athyglisverð heimild um hvernig
land og þjóð komu honum fyrir
sjónir. Frásögnin var öðru fremur
samin finnskum lesendum til fróð-
leiks. Hún er lipurlega stíluð og oft
skemmtileg aflestrar en íslenskum
lesendum segir hún meira um höf-
und sinn og viðhorf hans en um
land og þjóð á þessum tíma.
Borgþór S. Kjærnested hefur
þýtt bókina og tekist mætavel, að
því er virðist. Ég hef að vísu ekki
lesið bókina á frummálinu og kann
því ekki að dæma um rétt og rangt
í þýðingunni (veit reyndar ekki
hvort Borgþór hefur þýtt hana úr
finnsku eða öðru máli), en íslenski
textinn er lipur og læsilegur. Frá-
gangur bókarinnar er einnig snot-
ur og hún er prýdd fjölda mynda
frá þessum tíma. Ekki kemur fram
hvort þær eru allar teknar af höf-
undi og úr finnsku frumútgáfunni
en margt bendir til þess að svo sé.
Borgþór ritar stuttan inngang
þar sem hann segir nokkuð frá
höfundi bókarinnar og ræðir lít-
illega samskipti Íslendinga og
Finna. Þar segir fullum fetum, að í
byrjun 20. aldar hafi þjóðirnar átt
það sameiginlegt að vera hinar fá-
tækustu í Evrópu. Þetta má vel
vera rétt, en fer kannski nokkuð
eftir því við hvað er miðað. Fátækt
er afstætt hugtak, rétt eins og
ríkidæmi. Í innganginum segir
einnig að bókarhöfundur hafi
væntanlega komið hingað í fyrri
ferð sinni með jómfrúarferð skips-
ins Dronning Alexandrine, ekki
hafi tekist að færa sönnur á það.
Þetta er ekki veigamikið atriði, en
ég fæ ekki betur séð en að höf-
undur segi sjálfur á fyrstu síðu
frásagnar sinnar að hann hafi kom-
ið hingað með fyrstu ferð skipsins.
Engar villur rakst ég á við lest-
ur þessarar bókar en þó er hætt
við að örnefnanotkun og stað-
fræðilýsingar höfundar geti á
stöku stað komið íslenskum les-
endum spánskt fyrir sjónir, t.d.
þar sem hann kallar Hellisheiði
hraun (bls. 28). Þá þótti mér kyn-
legt að sjá Vaglaskóg nefndan
Hálsskóg í myndatexta á bls. 132
en skýringin á því mun vera sú að
mörk skóganna breyttust eftir að
finnski prófessorinn var hér á ferð.
Í þessum tveim tilvikum, og reynd-
ar víðar, hefði verið bót að skýr-
ingum og athugasemdum þýðand-
ans.
BÆKUR
Ferðasaga
Eftir Iivari Leiviskä prófessor. Borgþór S.
Kjærnested íslenskaði. 178 bls., myndir.
Hið íslenska bókmenntafélag, Reykjavík
2005.
Ísland. Land frosts og funa
Jón Þ. Þór
Æsileg ferðasaga
ERLING Klingenberg og Sirra
Sigrún Sigurðardóttir opna sýn-
ingar í Kling og Bang galleríi í dag
kl. 17.
Með sýningunni „Ég sýni ekkert
en í nýju samhengi“ breiðir Erling
út fagnaðarerindi góðrar listar og
gefur fleirum aðgang að birting-
armyndum góðs smekks og gildra
mælikvarða, segir í kynningu. „Er-
ling setur sig í spor bláeygra spor-
göngumanna sem í góðri trú end-
urtaka brattir það sem vel er gert,
virkar og er viðurkennt.
Ekki er gott að vita á þessari
stundu hvort falleg, vel unnin og
skemmtileg sýning Erlings T.V.
Klingenberg í Kling og Bang gall-
eríi við Laugaveg 23 skerpir eða
skælir viðmiðunarkerfi listunnenda
með því að taka afrit af fyrirliggj-
andi mælieiningu. – Klósettkafarar
eru óútreiknanlegir og aldrei að
vita hvað þeir geta töfrað fram
með sjónhverfingum sínum.“
Sjálfið leggst á bæn
Um sýningu sína Hreyfingar –
Movements segir Sirra Sigrún:
„Það sem blasir við er sjálfs-
mynd togstreitunnar. Sjálfið leggst
á bæn – er með höfuðið falið eins
og strúturinn í kassalaga heimi
sem vindurinn og straumarnir
leika um. Á milli sjálfsins og alt-
arsins er köflött heimilisleg mót-
spyrnan, bremsan eða viðspyrnan
gegn kostaboðum dárafleysins.
Dráttarverkið – vélin sem dregur
er taflborðið eða hjartaskákin. Í
rýminu er annar miðpunktur sem
skapar togstreitu. Spíralstöngin
röndótta sem er merki rakara um
víða veröld táknaði í upphafi blóð-
töku – spíralböndin voru upp-
haflega sárabindi. Á miðöldum
trúðu menn á lækningamátt blóð-
tökunnar og það voru rakarar sem
tóku verkið að sér. Þeir sem
þekkja Feneyjar vita hins vegar að
þar sem spíralstangirnar standa er
hægt að taka gondóla á leigu og
þar er dárafleyið komið til sög-
unnar. Dárafleyið er farartæki
listamannsins inn í heim hins
mögulega raunveruleika. Rönd-
óttar spíralstangir merkja upp-
haf fararinnar. Þar sem mark-
miðið er förin sjálf en ekki
einhver sérstakur ákvörð-
unarstaður. Alveg eins og ham-
ingjan sjálf sem er ekki ákvörð-
unarstaður heldur förin sem
slík. Flaggið skal upp og haldið
skal af stað með sirkusinn.
Flugið skal tekið. Fáninn sem leik-
ur sér í ljósinu og blaktir í vél-
rænum vindinum er frummyndin
en skuggarnir eftirmyndirnar –
hreyfingarnar í tíðarandanum. Þar
er gaman – Þar er hamingjan.“
Kling og Bang gallerí er opið
fimmtudaga til sunnudaga milli kl.
14 og 18.
Aðgangur er ókeypis og sýning-
unum lýkur 22. janúar næstkom-
andi.
Hreyfingar og Ég sýni
ekkert en í nýju samhengi
Verk á sýningu Sirru Sigrúnar Sigurðardóttur í Kling og Bang.