Fréttablaðið - 20.12.2003, Síða 52

48 20. desember 2003 LAUGARDAGUR
■ Maður að mínu skapi
John Stuart Mill eru í miklu uppáhaldi hjá Einari
Sveinbjörnssyni veðurfræðingi:
Fyrsti karlkyns
femínistinn
John Stuart Mill er maður aðmínu skapi,“ segir Einar Svein-
björnsson, veðurfræðingur og að-
stoðarmaður umhverfisráðherra.
Mill var enskur hugsuður (1806-
1873) og eiga kenningar hans stór-
an þátt í hinni vestrænu velmegun
20. aldarinnar eins og við þekkj-
um hana.
„Á hans dögum
var breska heims-
veldið upp á sitt
besta og svið hans
var London þar
sem hann leit aug-
um annars vegar
gríðarlega auð-
legð, en í hina
röndina sára fá-
tækt. Og John Stu-
art Mill fór að
hugsa! Faðir hans
var heimspeking-
ur og efnaður
kaupsýslumaður
að auki. Hélt hann stráksa stíft við
námsbækurnar; þriggja ára fór
hann að læra grísku, tólf ára þjóð-
hagfræði og rökfræði og 14 ára
gamall var Mill talinn
fullnuma í öllum
helstu fræðum.“
Tvö rita Mill
höfðu mest áhrif
og þau hefur Einar
bæði lesið: annars
vegar Frelsið og
hins vegar Kúgun
kvenna. „Mill var langfyrsti karl-
kyns femínistinn sem fram kom á
sjónarsviðið. Hann boðaði bæði
kvenfrelsi og kosningarétt
kvenna. Hann benti á að þrátt fyr-
ir að þrælahald hafði verið af-
numið í Bretlandi væri vald
mannsins yfir eiginkonu sinni enn
við lýði. Faðir Mill var á annari
skoðun sem lýsir nokkuð vel tíðar-
andanum, en hann sagði að þar
sem feður og eiginmenn færu
með eignir kvenna ættu konur
ekki tilkall til sjálfstæðs kosn-
ingaréttar og hagsmunir kynj-
anna færu því alltaf saman!“
Hefting tjáningarfrelsis
Einar segist oft hugsa til Mill
gamla, eins og hann kýs að kalla
hann, þegar Einar til dæmis sér
valdi misbeitt eða horfir upp á til-
raunir ýmissa til að hefta tjáningar-
frelsi. „Það verður í það minnsta
enginn verri maður af því að kynna
sér kenningar John Stuart Mill. Það
fullyrði ég hiklaust, en bækur hans
í vönduðum íslenskum þýðingum
eru samt ekkert léttlestrarefni.“
Einar lýsir því hvernig miklar
breytingar í stjórnmálunum í okkar
heimshluta urðu eftir daga Mill.
Íhalds- og frjálshyggjuöfl hrökkluð-
ust frá og Frjálslyndir komust til
valda í Bretlandi, gegnsýrðir af
kenningum Mill. „Í Danmörku kom
Venstre fram á sjónarsviðið og
tókst eftir mikið strögl við Kristján
IX (þessi með rúlluna fyrir framan
Stjórnarráðið) að gera miklar
betrumbætur á dönsku sam-
félagi frjálsra og ábyrgra ein-
staklinga með þingræði og al-
mennum kosningarétti. Heima-
stjórnin okkar 1904 komst á
fyrir tilstilli Venstre en þó með
dálítilli konungshjálp. En minn
maður John Stuart Mill var
engu að síður hugmyndafræð-
ingurinn.“ ■
EINAR SVEINBJÖRNSSON
Fyrir nokkrum árum féll Einar bók-
staflega fyrir þessum manni.
„Umburðarlyndið og manngildis-
hugsunin sem skín úr öllum
skrifum hans lætur mann ekki
ósnortinn.“
JOHN STUART
MILL
Til hans hugsar
Einar oft þegar
hann sér valdi
misbeitt eða
reynt er að hefta
tjáningarfrelsið.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/A
LD
A
LÓ
A
Stórsöngvarinn Pavarotti kvæntist í annað sinn á dögunum. Þar sem hann er frá-
skilinn og kaþólskur fékk parið ekki leyfi til að giftast í kirkju. Sú heppna heitir
Nicoletta.
Óperusöngvarinn LucianoPavarotti kvæntist á dögunum
ástkonu sinni til margra ára,
Nicolettu. „Prinsessan mín er nú
drottningin mín,“ sagði Pavarotti
eftir athöfnina. Pavarotti er kaþ-
ólskur og þar sem hann er fráskil-
inn fékk hann ekki leyfi til að
kvænast í kirkju. Athöfnin fór
fram í leikhúsi í Modena, sem er
heimabær Pavarottis. Pavarotti,
sem er frægur fyrir dramatík
sína, lýsti leikhúsinu sem „kirkju
listamanna“. Eins árs gömul dótt-
ir parsins, Alice, var meðal 600
gesta. Boðskort höfðu verið send í
hennar nafni og þar bauð hún
gestum til „giftingaathafnar Luci-
ano pabba og Nicolettu mömmu“.
Alice fæddist fyrir tímann en tví-
burabróðir hennar Ricardo var
andvana þegar hann kom í heim-
inn. Nicoletta var of veik til að
geta mætt í jarðarför sonar síns.
Nicoletta er 34 ára gömul, helm-
ingi yngri en Pavarotti og yngri en
dætur hans af fyrra hjónabandi.
Þau Nicoletta höfðu verið saman í
tíu ár áður en þau gengu í hjóna-
band. Tenórinn Andrea Bocelli
söng Ave Maria við athöfnina og
Bono söng í veislunni. Jose Carrer-
as var meðal gesta og Elton John
og Kofi Annan voru einnig á boðs-
listanum en mættu ekki. Fyrri
kona Pavarottis, Veroni, sem hann
var kvæntur í 39 ár, eyddi brúð-
kaupsdegi fyrrverandi eiginmanns
síns í lúxusvillu sinni. Þau talast
ekki við eftir skilnað sem var
henni afar erfiður.
Einungis 100 manns mættu til
að sjá Pavarotti og Nicolettu koma
til giftingarathafnarinnar. Leigu-
bílstjóri í Modena segir skýring-
una þá að íbúar bæjarins hafi
misst virðingu fyrir söngvaranum
eftir að hann skildi við eiginkonu
sína. ■
ALSÆL HJÓN
Nicoletta er einungis 34 ára gömul og þar
með helmingi yngri en Pavarotti og yngri
en dætur hans af fyrra hjónabandi.
Pússuð saman í leikhúsi
FJÖLSKYLDAN
Alice, eins árs gömul dóttir
Pavarottis og Nicolettu, var á
meðal 600 brúðkaupsgesta.
Boðskortin voru send í
hennar nafni.