Fréttablaðið - 22.12.2004, Blaðsíða 46

Konunum þremur er hugleikinumræðan um jafnrétti og hófusamtal sitt með því að veltafyrir sér hver staða jafnréttis-
mála sé á Íslandi nú um stundir.
Eva María: „Það er eins og við höfum
sætt okkur við að framfarir í jafnréttis-
málum eigi að taka mjög langan tíma.
Fólki finnst það yfirleitt í lagi að fram-
farir séu mjög hægar. Mér finnst það
ekki í lagi því það hefur verið sýnt fram
á það að framfarir í jafnréttismálum
geta verið mjög hraðar. Til að mynda
tók það aðeins fimmtán ár að breytast
úr því að enginn pabbi væri viðstaddur
fæðingu barna sinna þangað til allir
pabbar voru viðstaddir. Það er mjög
stuttur tími og því ættum við alls ekki
að sætta okkur við að þetta eigi að ger-
ast svona hægt.“
Eva Bergþóra: „Já, ég er sammála. Við
mættum vera óþolinmóðari og hafa
meiri trú á því að hægt sé að breyta því
sem við erum ekki ánægðar með. Þar á
ég við fleiri mál en þau sem snúa að
jafnrétti kynjanna beint.“
Sirrý: „Umræðan um jafnréttismál á
Íslandi fer öll eftir því hvert er horft.
Ég verð ekki vör við óréttlæti í mínu
lífi. Ég er komin á þann stað í lífinu að
ég þori að segja hvað ég vil fá í laun
þegar ég þarf að semja um það.“
Eva Bergþóra: „En varstu það frá
upphafi?“
Sirrý: „Það hefur gríðarlega margt
breyst á þeim nítján árum sem ég hef
verið á vinnumarkaðinum. Þegar ég var
tvítug að vinna í sumarafleysingum á
Þjóðviljunum hafði sá sem greiddi út
launin aldrei ráð á því að borga út á
réttum tíma. Ég komst að því að það
voru bara ungu stelpurnar á blaðinu
sem voru látnar sitja á hakanum þegar
launin voru greidd út og ég fór hrein-
lega að grenja þegar ég komst að því.
Ég var ekki komin lengra þá en að reið-
in braust út á þennan hátt. En síðan eru
liðin nítján ár. Þjóðfélagið hefur breyst
og núna veit ég hvað ég vil fá í kaup og
þori alveg að biðja um það. Hins vegar
veit ég að það eru margar konur sem
hafa ekki sjálfstraust til þess að fara
fram á nógu há laun.“
Eva Bergþóra: „Ég þekki konu sem
fór í atvinnuviðtal vegna yfirmanns-
stöðu og þegar kom að því að ræða
launin nefndi sá sem hún var að ræða
við helmingi hærri tölu að fyrra bragði
en hún hafði haft í huga. Þannig að hún
hafði verðlagt sig allt of lágt.“
Sirrý: „Ég held einmitt að konur verð-
leggi sig of lágt og finnist of erfitt að
biðja um sanngjörn laun. Hins vegar
brennur ekki á mér eitthvert óréttlæti.
Mér finnst auðvelt að ræða við karl-
menn um laun, ég nýt mín á vinnu-
markaði, ég bý í samfélagi þar sem ég
hef fengið að mennta mig eins og ég
vil. Ég er hluti af fjölskyldu þar sem
fólk hjálpast að og er í hjónabandi þar
sem við höfum verið saman með börn-
in frá fyrsta degi. Þetta brennur því ekki
á mér, en ég veit að ef ég horfi á aðra
hópa líða margar konur fyrir það að
vera vanmetnar í launum.“
Eva María: „Þetta brennur á mér, þótt
ég sé sjálf í þessum sama litla forrétt-
indahópi. Þetta brennur á mér þegar ég
heyri tölur eins og þær hve margir for-
eldrar eru með börnin sín í dagvist í níu
tíma á hverjum degi. Þetta brennur líka
á mér þegar ég heyri í sömu andrá að
við höfum lengstu vinnuviku þeirra
þjóða sem við berum okkur saman við.
Við höfum jafnframt lægstu framleiðni
á vinnustund miðað við þessi sömu
lönd. Þetta segir mikið um andann í
okkar samfélagi. Við dýrkum vinnuna,
en höldum að viðvera sé sama og dugn-
aður og við látum það bitna á börnun-
um. Þess vegna brennur þetta á mér.“
Sirrý: „Þetta eru ekki jafnréttismál.“
Eva María: „Jú, þetta eru nefnilega
jafnréttismál. Það er enginn að gera
kröfu á vinnumarkaðinum til þess að
hafa tíma til að sinna börnunum sín-
um. Það er enginn að biðja um styttri
vinnuviku. Þessar kröfur heyrast ekki.“
Sirrý: „Þetta er dýrkun á efnahagsleg-
um gæðum, dýrkun á status á vinnu-
markaði. Þetta snýst ekki um það að
konur og karlar njóti ekki sömu rétt-
inda. Þetta er ekki spurning um jafn-
rétti kynjanna, þetta er bara kapítal-
isminn í hnotskurn. Við erum sjúk í
peninga. Helsti vandinn í þjóðfélag-
inu okkar er að mikilvæg störf sem
snúa að umönnun og menntun eru oft
illa metin til launa. Það á að borga vel
fyrir að mennta börn og annast fólk.
Þetta eru oft kvennastörf og tilvera
okkar allra væri betri ef vinna með
manneskjur væri metin almennilega
til launa.“
Eva María: „Verðmæti starfsmanna
eru gjarnan metin eftir kyni eins og
allir vita. Konur eru líklegri til að vera
frá vegna barna og þess vegna eru
starfskraftar þeirra almennt ekki
metnir til jafns á við karlmanna. Hvað
er búið að lýsa því oft yfir að uppræta
þurfi launamun kynjanna? Það hefur
þó aldrei forgang þegar á reynir. Besta
dæmið um það er nýafstaðið kennara-
verkfall þar sem ráðamönnum gafst
tækifæri að leiðrétta þennan mun í eitt
skipti fyrir öll. Þeir nýttu sér það ekki
og ég man ekki eftir að einn einasti
ráðherra hafi stigið fram og bent á
þetta tækifæri.“
Sirrý: „Það þarf að borga betur fyrir
þessi störf.“
KÚGUÐU KONURNAR OG
VONDU KARLARNIR
Eva María: „Mér finnst hin langa
vinnuvika vera jafnréttismál. Konur eru
að reyna að standa körlunum jafnfætis
og vera jafn „duglegar“ og þeir og hafa
því þurft að setja hlutverk sitt inni á
heimilinu til hliðar. Það er hins vegar
enginn sem tekur við því hlutverki af
þeim. Ef hér væri jafnrétti myndu karl-
ar taka við því að hluta og þá væri alltaf
einhver til að hugsa um börnin. Krafan
er einfaldlega sú að ef þú ætlar að vera
jafn góður starfsmaður og einhver karl
verðurðu einfaldlega að setja fjölskyld-
una út í horn til að sanna það að þú sért
ekki slakari og ekki að taka meira frí en
þeir, helst minna. Ég myndi gjarnan
vilja að karlmenn færu að togast á um
þessa köku sem við erum með, að þeir
yrðu metnir að verðleikum jafnvel þótt
þeir tækju fæðingarorlof, væru heima
hjá veikum börnum og svo framvegis.“
Sirrý: „Er það ekki að gerast?“
Eva Bergþóra: „Mér finnst það vera
að gerast. Mér finnst karlmenn á mín-
um vinnustað ekki síður vera heima
hjá börnunum sínum, jafnvel meira.
Hins vegar vinnum við of mikið, það
er alveg rétt. Auðvitað ættu allir að
geta haft tækifæri á því að vera meira
með börnunum sínum.“
Eva María: „En sjáið þið þetta ekki
sem jafnréttismál?“
Sirrý: „Allar konur og karlar sem ég
þekki hugsa jafn vel um börnin sín og
mér finnst því erfitt að ræða um þessi
mál eins og að allt sé að fara til fjand-
ans. Það er ósanngjarnt gagnvart karl-
mönnunum af okkar kynslóð að tala
eins og þeir séu ekki jafn áhugasamir
um börnin sín. Mér finnst við komin
lengra í jafnréttisumræðunni en svo að
hún þurfi að snúast um kúguðu kon-
urnar og vondu karlana. Þetta er hrein-
lega spurning um hvernig við forgangs-
röðum í þessu lífi.“
Eva María: „Ég held samt að þetta
sjónarmið sé dálítið þetta kvenlega – að
sjá frekar jákvæðu hliðarnar heldur en
neikvæðu. Ef við ætlum að ná einhverj-
um árangri verðum við að þora að draga
fram það sem betur má fara. Þótt við
þrjár séum á einhverjum vernduðum
vinnustöðum og í vinahópum þar sem
allt er svo réttlátt sýna tölurnar bara
annað. Það eru mýmörg dæmi enn til
um það að menn séu litnir hornauga
fyrir að vera heima og sinna veikum
börnum. Enn þann dag í dag gera máls-
metandi menn í þessu þjóðfélagi lítið úr
fæðingarorlofi karla. Þeir segja að það sé
fáránlegt að fullfrískir menn á besta
vinnualdri séu heima hjá börnum sínum
þegar jafnvel mamman sé líka heima.“
Konur mega ekki
vera ákveðnar og
aggressífar í fjölmiðl-
um. Þær eiga að vera
huggulegar, indælar,
mjúkar og þægilegar
og brosa og spyrja
fallega. Þrjár fjöl-
miðlakonur voru sam-
mála um að þetta
væri viðhorf almenn-
ings til kvenna í fjöl-
miðlum. Sigríður D.
Auðunsdóttir ræddi
við Evu Bergþóru
Guðbergsdóttur,
Evu Maríu Jóns-
dóttur og Sigríði
Arnardóttur.
Ljósmyndir Stefán Karlsson.
F2 12 22. desember 2004 MIÐVIKUDAGUR
KONUR VERÐA
AÐ STANDA SAMAN
Nafn: Eva Bergþóra Guðbergsdóttir
Staða: Varafréttastjóri fréttastofu
Stöðvar 2 og Bylgjunnar.
„Karlar eiga miklu auðveldari fram-
gang en konur. Þeir geta verið
ómenntaðir en samt flogið upp met-
orðastigann. Konur fara hins vegar út
og ná sér í öll prófin, gera allt sem á að
gera, en komast síðan kannski ekkert
áfram.“
Nafn: Eva María Jónsdóttir
Staða: Þáttagerðarmaður á Stöð 2.
„Þótt við þrjár séum á einhverjum
vernduðum vinnustöðum og í vina-
hópum þar sem allt er svo réttlátt sýna
tölurnar bara annað. Það eru mýmörg
dæmi enn til um það að menn séu
litnir hornauga fyrir að vera heima og
sinna veikum börnum. Enn þann dag í
dag gera málsmetandi menn í þessu
þjóðfélagi lítið úr fæðingarorlofi
karla.“
Nafn: Sigríður Arnardóttir
Staða: Stjórnar eigin spjallþætti, Fólki
með Sirrý á Skjá einum.
„Ég hef reyndar tekið viðtöl við karl-
menn sem kvarta undan því að kon-
urnar þeirra ætlist til þess að þeir séu
aðalskaffarar heimilisins. Að laun
eiginmannanna séu til að sjá heimilinu
farborða en konurnar noti launin sín
fyrir sjálfar sig. Sem strákamömmu
finnst mér þetta áhyggjuefni.“