Fréttablaðið - 22.12.2004, Blaðsíða 64

Á dögunum kom út bókin „Laufás
við Eyjafjörð – Staðurinn“ eftir
Hörð Ágústsson. Hörður er braut-
ryðjandi í rannsóknum á íslenskri
byggingararfleifð og raunar einn
af þeim fyrstu sem rituðu um ís-
lenska húsagerð. Allir sem huga
að íslenskri byggingarlist verða
að lesa greinar hans í Birtingi um
arkítektúr tuttugustu aldar og
rannsóknir hans á íslenskri bygg-
ingarhefð og sögu hafa lagt
grunninn að heilli fræðigrein.
Hann hefur varpað bjartara ljósi
á íslenska byggingarlist en nokk-
ur annar maður. Því er hverju
nýju stórvirki tekið með fögnuði.
Nú kemur frá Herði bók um Lauf-
ás, bæinn sjálfan, útihús og húsa-
kost á kirkjujörðum staðarins.
Tímamót tóku hús á Herði og
spurðu hann fyrst um tildrög alls
þessa:
„Ja, það var nú þannig að í
gamla daga, þegar við stofnuðum
Birting, þá dæmdist arkítektúrinn
á mig. Ég skrifaði greinaflokk í
tímaritið um arkítektúr og endaði
á því að varpa fram spurningunni:
Hver er hlutur Íslands? Þessari
spurningu var alls ekki hægt að
svara. Ekki þá. Það hefur verið
klifað á því að við eigum ekkert
frá fyrri tíð nema bókmenntir. Ég
var ekki viss um að þetta væri
rétt. En þetta var að langmestu
leyti ókannað. Ég sótti svo um
styrk úr Vísindasjóði og ég var
svo heppinn, ég held að það hafi
verið Kristjáni Eldjárn að þakka,
að ég fékk styrk til rannsókna, og
fjögur ár í röð meira að segja. Ég
fór svo um landið, teiknaði upp og
fékk Skarphéðin Haraldsson til
þess að taka myndir. Það má segja
að ég hafi orðið algjörlega gagn-
tekinn af þessu verkefni. Síðan lá
fyrir að fara að kanna heimildirn-
ar. Og þá lá nú við að mér féllust
hendur. Heimildirnar í Þjóð-
skjalasafni eru svo miklar. En síð-
an hef ég bara ekki hætt.“
Laufásbærinn, hann er merki-
legur, er ekki svo?
„Bærinn í Laufási er tvímæla-
laust glæsilegasti fulltrúi ís-
lenskra íveruhúsa frá fyrri tíð
sem við eigum. Ég sá fljótt eftir
að ég fór að skoða þetta að Laufás
er merkilegastur allra bæjarhúsa
okkar frá fyrri tíð. Bærinn sem nú
stendur er afar vel byggður og
varðveittur og samfelld röð heim-
ilda og úttekta er til frá staðnum
frá fyrri öldum. Og sérstaðan er
ekki bara þessi. Enn er á lífi fólk
sem bjó í bænum og svo bættust
við einstæðar ljósmyndir Bruno
Schweizers innan úr húsunum,
sem Örlygur Hálfdánarson bóka-
útgefandi átti í fórum sínum og
léði mér aðgang að. Þá eru líka til
gamlar uppmælingar og teikning-
ar af bænum, til dæmis eftir And-
ers Sandvig, frá þeim tíma sem
ráðagerðir voru jafnvel um að
flytja bæinn til Akureyrar. Laufás
átti upphaflega að vera fyrsta
verkefnið hjá mér en önnur verk
komust fram fyrir. En núna er
þetta sem sagt komið. Það er að
segja, fyrra bindið, því kirkjan er
eftir og hún er ekki síður merki-
leg og er efni seinna bindisins.“
Við spurðum Hörð að lokum
hvort honum þættu ekki viðhorfin
hafa breyst til íslenskra bygg-
ingaminja.
„Jú mikil ósköp, þótt enn eimi
eftir af þessu þröngsýna viðhorfi
að við eigum ekkert nema bók-
menntir. Það hefur sem betur fer
mikið gerst síðan maður var að
berjast fyrir Bernhöfts-torfunni.
Þá voru til málsmetandi menn
sem vildu bara brenna þetta. Nú
þykir öllum sjálfsagt að varðveita
hana. En við eigum margt ólært
um arfleifð okkar. Við eigum
miklu merkilegri myndlist til
dæmis frá liðnum öldum en fólk
gerir sér almennt grein fyrir. Ég
get nefnt textílana. Þar eru ís-
lenskar gersemar í erlendum
söfnum. Til að mynda í Louvre-
safninu. En við tölum stundum
eins og hér sé ekkert til nema bók-
menntir. ■
32 22. desember 2004 MIÐVIKUDAGUR
LENNY BRUCE (1925-1966)
Var dæmdur í fjögurra mánaða
fangelsi þennan dag 1964 fyrir
ósiðlegt grín.
Glæsilegur fulltrúi
íslenskrar hefðar
LAUFÁS: TÍMAMÓTAVERK Í BYGGINGARSÖGUNNI
“Allt mitt grín byggist á eyðilegg-
ingu og örvæntingu.“
Hann dó af of stórum skammt af heróíni.
timamot@frettabladid.is
HÖRÐUR ÁGÚSTSSON Með nýja bók um Laufás.
Þennan dag árið 1849 var rúss-
neska skáldið Dostojevskí leiddur
fyrir aftökusveit. Hann var dæmd-
ur til dauða fyrir að taka þátt í
samblæstri gegn ríkisstjórninni. Á
síðustu stundu var hann náðaður
og sendur í útlegð til Síberíu.
Faðir Dostojevskís var læknir við
fátækraspítala í Moskvu. Eftir að
faðir hans dó stundaði skáldið
nám og réð sig í þjónustu ríkisins
en stundaði skriftir á laun. Fyrsta
sagan hans, Fátækt fólk, fékk
góðar viðtökur en þeirri næstu
var ekki eins vel tekið. Eftir náð-
unina var Dostojevskí í fjögur ár í
Síberíu en gerðist síðan hermað-
ur í Mongólíu. Hann sneri heim
til Rússlands árið 1859. Næst
stofnaði hann tímarit og fór
raunar einnig í fyrstu ferð sína til
annarra Evrópulanda.
Tímaritsútgáfan varð honum ekki
að féþúfu og að auki var hann
illa haldinn af spilafíkn. Þar kom
að hann varð gjaldþrota. Hann
missti konu sína, ekkju sem
hann hafði kvænst á útlegðarár-
unum, kynntist annarri konu og
kvæntist henni. Sama ár og
Glæpur og refsing kom út, 1866,
flúði hann undan lánardrottnum
sínum til útlanda en sneri aftur
1872. Lokaverkið á höfundarferl-
inum, Bræðurnir Karamassov,
kom út 1880 og var feiknavel
tekið en Dostojevskí lifði ekki
lengi til að fagna velsældinni.
Hann dó ári eftir útkomu þess.
22. DESEMBER 1849:
Dostojevskí leiddur fyrir aftökusveit
en náðaður á síðustu stundu.
ÞETTA GERÐIST MERKISATBURÐIR
1894 Upphaf Dreyfus-málsins í
Frakklandi.
1897 Klukka sett í turn Dómkirkj-
unnar í Reykjavík, gjöf frá
Ditlev Thomsen kaup-
manni.
1919 Dómar kveðnir upp í Lands-
yfirrétti í síðasta sinn.
Hæstiréttur Íslands tók til
starfa árið eftir.
1941 Churchill og Roosevelt hitt-
ast í fyrsta sinn eftir að
Bandaríkjamenn hefja þátt-
töku í heimsstyrjöldinni.
Frumdrögin lögð að mynd-
un „Sameinuðu þjóðanna“.
1964 Bandaríski grínistinn Lenny
Bruce dæmdur fyrir klám
og ósiðlegt athæfi á al-
mannafæri.
1989 Rúmenska kommúnista-
stjórnin fellur.
1990 Lech Walesa sver embættis-
eið sem forseti Póllands.
Dostojevskí við dauðans dyr
Okkar ástkæri eiginmaður, faðir, tengdafaðir og afi,
Steinar S. Waage
Kríunesi 6, Garðabæ,
lést á Landspítalanum í Fossvogi að kvöldi föstudagsins 17. desember.
Jarðarförin fer fram frá Hallgrímskirkju mánudaginn 27. desember kl. 13.
Þeim sem vilja minnast Steinars er bent á að styrkja félög hans:
KFUM sími 588 8899, 117-26-245, kt. 690169-0889, Kristniboðssambandið,
sími 588 8899, 114-26-2800, kt. 550269-4149, Gídeon, sími 562 1870, 525-
26-173, kt. 510571-0109
Clara Grimmer Waage, Vera Waage, Elsa Waage, Emilio De Rossi,
Snorri Waage, Kristín Skúladóttir, Clara Víf, Tandri, Anna Cecilie,
Júlía Charlotte, Thelma Lind, Rebekka, Alma Rut.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar og
tengdafaðir,
Guðmundur Einarsson
frá Iðu í Biskupstungum, Heiðarbrún 88, Hveragerði,
andaðist í Sjúkrahúsi Suðurlands föstudaginn 17. desember.
Hann verður jarðsunginn frá Hveragerðiskirkju þriðjudaginn
28. desember kl. 14.00.
Sigfríð Valdimarsdóttir, Ásdís Birna Stefánsdóttir, Sigurður Hjalti Magnús-
son, Ragnhildur Guðmundsdóttir, Kristján Línberg Runólfsson, Einar
Guðmundsson, Inga Línberg Runólfsdóttir, Valdimar Ingi Guðmundsson,
María Björnsdóttir, Hrefna Guðmundsdóttir, Hjalti Ben Ágústsson, Ásta
María Guðmundsdóttir.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
Gunnar Einarsson
Vallarbraut 2, Njarðvík,
lést á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja 10. desember.
Bálför hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Hulda Gunnarsdóttir, Júlíus H. Hlynsson, Einar Guðberg Gunnarsson,
Guðný Sigurðardóttir, Júlíus H. Gunnarsson, Ástríður Sigurvinsdóttir,
María Gunnarsdóttir, Þórður Kr. Guðmundsson, Salvör Gunnarsdóttir,
Reynir Guðbergsson, Lúðvík Guðberg Gunnarsson, Þorkatla Bjarnadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
AFMÆLI
Jón Hassing vélstjóri og Vélskólakennari
er sjötugur í dag.
Gísli Pálsson prófessor
er 55 ára.
Martha Ernstdóttir lang-
hlaupari er fertug í dag.
Orri Vésteinsson
fornleifafræðingur er
37 ára.
ANDLÁT
Ingibjörg Sigurðsdóttir frá Stykkishólmi,
fyrrv. þingmaður á sænska þinginu, lést
laugardaginn 18. desember.
Anna María Friðbergsson, Máshólum
10, áður Laugarnesvegi 104, er látin.
Pétur Valdimarsson frá Varmadal, Vestmanna-
eyjum, lést sunnudaginn 19. desember.
JARÐARFARIR
11.00 Minningarathöfn um Pétur Valdi-
marsson frá Varmadal, Vestmanna-
eyjum, verður í Fossvogskapellu.
13.00 María Þuríður Ólafsdóttir frá
Reyðarfirði, Hlíðarhúsum 3,
Reykjavík, verður jarðsungin frá
Grafarvogskirkju.
15.00 Kveðjuathöfn um Margréti Petrínu
Hallsdóttur handmenntakennara
frá Siglufirði verður í Fossvogskirkju.