Fréttablaðið - 29.11.2007, Blaðsíða 64

36 29. nóvember 2007 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Öldrunarþjónusta
Að undanförnu hafa aðstandendur og
félög eldri borgara
ítrekað reynt að vekja
athygli stjórnvalda á
bágri stöðu margra
aldraðra í þjóðfélag-
inu. Við í Félagi stjórn-
enda í öldrunarþjón-
ustu (FSÍÖ) tökum undir skoðanir
þeirra um að skjótra breytinga sé
þörf í þessum málaflokki á
Íslandi.
Á hátíðarstundum er talað um
að búa eigi öldruðum áhyggju-
laust ævikvöld, þau fallegu fyrir-
heit hafa ekki enn verið efnd.
Öldrunarþjónustan hefur að
mörgu leyti setið eftir í íslensku
þjóðfélagi. Tökum dæmi, finnst
nokkrum boðlegt að sjúkur aldr-
aður einstaklingur sitji vansæll
og einmana heima um
langan tíma vegna
þess að ekkert pláss
er laust á öldrunar-
heimilum? Finnst
nokkrum boðlegt að
„búa“ á sjúkrahúsi,
jafnvel í langan tíma,
vegna þess að nauð-
synleg úrræði fást
ekki? Finnst nokkrum
boðlegt að aðstand-
endur geti ekki um
frjálst höfuð strokið jafnvel
árum saman vegna áhyggja af
öldruðum ættingja í heimahúsi
og skorti á úrræðum í öldrunar-
þjónustunni? Finnst nokkrum
boðlegt að aldraðir þurfi að búa í
8-9 m² herbergjum og þurfi að
deila snyrtingu með mörgum
öðrum?
Fyrir stuttu var umræða í fjöl-
miðlum um að fangar þyrftu
stærra einkarými – hvað þá með
sjúka aldraða? Finnst nokkrum
boðlegt að heilsulausir aldraðir
Íslendingar séu einmana og
kvíðnir vegna skorts á starfsfólki
bæði í heimaþjónustu og á öldr-
unarheimilum? Nei, okkur finnst
þetta ekki boðlegt. Sú þjónusta
sem aldraðir vilja fá, þ.e.a.s.
aukin heimaþjónusta, heima-
hjúkrun og bætt öldrunarheim-
ilaþjónusta, er mun ódýrari en
sjúkrahúsdvöl. Bragarbót í þess-
um efnum er því mun hagkvæm-
ari fyrir þjóðfélagið, að ekki sé
talað um líðan fólks sem bíður í
óöryggi á sjúkrahúsum og veit
ekki hvenær það þarf að flytja né
hvert.
Í FSÍÖ eru 155 stjórnendur í
öldrunarþjónustu frá öllu land-
inu. Félagar hafa verið að kynna
sér breyttar áherslur og nýja sýn
í öldrunarþjónustunni, keppikefli
félagsmanna er að bæta þjónust-
una eins og kostur er. Við höfum
kynnt okkur hugmyndafræði og
þróun öldrunarþjónustu í
nágrannalöndum og viljum feta
svipaða leið. Við viljum efla
heimaþjónustu og heimahjúkrun
þannig að það verði raunhæfur
kostur að vera sem lengst í heima-
húsi, þ.e.a.s. ekki að menn þurfi
að búa heima svo lengi sem mögu-
legt er, heldur svo lengi sem hlut-
irnir ganga vel heima fyrir og
hinn aldraði er sáttur. Við teljum
afar mikilvægt að byggð verði ný
heimili fyrir aldraða sjúka sem
bíða í mjög brýnni þörf eftir að
komast á öldrunarheimili. Við
teljum ekki síður mikilvægt að
bæta aðbúnað á eldri öldrunar-
heimilum, 8-9 m² herbergi og
sameiginleg snyrting með
mörgum er óásættanlegt í nútíma-
þjóðfélagi. Þar sem ekki verður
viðkomið nauðsynlegum breyt-
ingum vegna óhentugleika eldra
húsnæðis þarf að byggja nýtt
hentugt húsnæði í staðinn. Þessi
tvö verkefni, að byggja ný heim-
ili og gera úrbætur á gömlum
heimilum, þarf að vinna samhliða
því að aldraðir hafa ekki tíma til
þess að bíða lengur!
Við viljum efla heimilisbrag og
auka virkni og þjálfun á öldrun-
arheimilum. Við viljum efla end-
urhæfingu, dagþjónustu og
skammtímadvalir. Við viljum
aðstoða aldraða við að eiga verð-
ugt líf til æviloka og til þess
þurfum við raunhæf daggjöld
sem duga fyrir rekstri öldrunar-
heimila. Fyrst og síðast viljum
við að þjónustan og úrræðin séu
sveigjanleg þannig að þau mæti
þörfum sem flestra aldraðra,
enda eru þarfir þeirra afar ólíkar
rétt eins og annarra aldurshópa.
Við félagar í FSÍÖ vitum að
stjórnvöld eru þessa dagana að
undirbúa breytingar í mála-
flokknum og bíðum spennt eftir
ákvörðunum um úrbætur.
Höfundur er formaður Félags
stjórnenda í öldrunarþjónustu.
Bíðum spennt eftir úrbótum í öldrunarþjónustu
Að kunna mannganginn
BRIT J. BIELTVEDT
UMRÆÐAN
Hjónavígslur samkynhneigðra
Ein af öflugustu og mest útbreiddu andlegu íþróttunum er mjög senni-
lega skáklistin. Það hefur lengi verið
mönnum ljóst að þeir sem hafa náð langt
í taflmennsku, eru oftast nær góðir
stærðfræðingar, lögmenn og aðrir þeir
sem temja sér þá reglu að hugsa fram í
tímann, hafa það fyrir sið að skoða
hlutina í margbreytilegu ljósi fjölda
möguleika.
Því er haldið fram, og með sterkum rökum, að
góður taflmaður geti séð nokkra leiki fyrirfram,
sumir meira að segja marga, í fjölbreytileika skák-
listarinnar. Í ljósi þessa, er það nokkuð ljóst, að sá
sem er góður við taflborðið, og nær þeirri yfirvegun
hugans að sjá við mótleikjum þess sem við hann
keppir, er oft sleipur stjórnmálamaður. Það hafa,
þess vegna, oft verið þó nokkuð kræfir skákmenn á
Alþingi Íslendinga.
Með þetta allt í huga, og með því að ég trúi því að í
þessu felist töluverður sannleikur, varð ég dálítið
undrandi eftir að hafa lesið skoðun Guðfríðar Lilju
Grétarsdóttur, varaþingmanns VG, í Fréttablaðinu,
þann 12.nóvember sl. þar sem hún tekur þátt í
umræðunni um hjónabandið. Ég er ekki alveg viss
um að ég hafi skilið það sem hún skrifar. Ég er
heldur ekki alveg viss um að hún sé að skrifa það
sem hún hugsar. Einhvern veginn fer ekki alveg
saman, að mér finnst, skoðanir varaþingmannsins á
hjónabandinu, tilvist þess og tilgangi, vegna þess að,
eftir því sem ég les, þá hefur hún þrjár skoðanir á
sama ferlinu, í þessari stuttu grein. Að minnsta kosti
er mér ekki alveg ljóst hvernig það er unnt að hafa
þá skoðun, að skilningur á hjónabandinu sé nýr, í
sögulegu samhengi, hjónabandið í dag væri fullkom-
lega óhugsandi fyrir 100 árum eða 200, hvað þá fyrir
2000 árum, og ræða síðan þær byltingar sem orðið
hafa á hjónabandinu gegnum aldirnar. Ég er að vona
að ég hafi misskilið skoðanir vara-þingmannsins,
eða, eitthvað hafi skolast til við ritun greinar hennar,
jafnvel að í yfirlestri hafi áhuginn fyrir
málefninu ruglað árvekni höfundar. Eitt er
hinsvegar alveg ljóst, að mínu áliti, að
umræðan um hjónabandið er ekkert nýtt
ferli, fyrstu skilgreiningar þess koma
fram í 1. Mósebók, grundvallar sjónarmið
þess sem að baki hjúskapar býr, hafa
alltaf verið augljós, og eru það enn.
Hvort pottar séu brotnir vegna þess að
mörgum hjónaböndum fylgja ekki
barneignir, og stundum skilnaðir, þá er
flestum mönnum það fyllilega ljóst hver
hinn eiginlegi tilgangur hjónabandsins er,
til hvers það er stofnað, hefur í huga
þjóðarinnar verið grunnur og undirstaða þjóðfé-
lagsins, ef það hins vegar virðist þvælast fyrir
einhverjum, fást örugglega einhverjir góðviljaðir
menn, til þess að skýra það út, á auðskiljanlegan
máta. Það er hinsvegar engum blöðum um það að
fletta, að kærleikurinn, sterkasta samkennd
mannverunnar, spyr ekki um kyn eða litarhátt,
aðdráttarafl hans er sterkara öllum öðrum kennd-
um. Kærleiksboðun er þess vegna það fagnaðarefni
sem varðar alla menn. Þess vegna má ekki, undir
neinum formerkjum, nota kærleikann til þess að
setja fleyg í milli manna. Sá skilningur manna sem
felst í því að taka tillit til skoðana annarra, og elska
náunga sinn, er sá mannkærleikur sem okkur öllum
ber að rækta. Ég vil því hvetja alla menn til að
standa vörð um þann grunn sem íslenskt þjóðfélag
byggir tilvist sína á, en um leið má aldrei gleyma
því, að hvernig sem kynferði okkar, litarhætti eða
útliti er háttað, þurfum við hvert á öðru að halda.
Virðum skoðanir annarra, án þess að valta yfir þá,
með því getum við rætt saman, yfirvegað. Njótum
þeirrar blessunar sem felst í því að búa í landi sem
er gjöfult, án þess að gleyma því að við þurfum
alltaf að vera á varðbergi hvert fyrir annað, hvert
með öðru. Allar þær breytingar sem verða til þess
að særa, valda tortryggni, koma af stað úlfúð, ber
að varast. Við þurfum öll að setjast niður, og læra
mannganginn.
Höfundur er verslunarmaður.
SIGURJÓN ARI
SIGURJÓNSSON
UMRÆÐAN
Öryggismál
Við Íslendingar erum svo lánsöm
að í okkar heimshluta
er, hefur verið og
verður friðvænlegt.
Við getum þó ekki
horft fram hjá þeirri
staðreynd að víða í
veröldinni geisa stríð
og hörmungar sem með öllum
ráðum verður að reyna að
stemma stigu við. Sem ábyrg
fullvalda þjóð og eitt af stofn-
ríkjum Atlantshafsbandalagsins,
NATO, berum við skyldur gagn-
vart öðrum; gagnvart þeim sem í
gegnum tíðina hafa stutt okkur
og í raun varið fullveldi okkar.
Og okkur ber ennfremur að taka
þátt í sameiginlegum verkefnum
vinaþjóða okkar.
Veljum okkur verkefni
Staða Íslands innan NATO er
sérstök. Við erum eitt af stofn-
ríkjum bandalagsins sem er í
dag öflugasta og skipulagðasta
varnarbandalag í heimi. En við
erum herlaus þjóð, sú eina í
NATO. Í því ljósi eigum við að
velja okkur verkefni meðal sam-
starfsþjóða okkar.
Ákvörðun um að loka varnar-
stöðinni á Keflavíkurflugvelli
var tekin í ljósi breyttra
aðstæðna. Í mörg ár mátti vera
ljóst hvert stefndi. Hernaðarleg
ógn í okkar heimshluta hefur
ekki verið fyrir hendi lengi og
engar líkur á að svo verði í náinni
framtíð. Þetta er grundvallarat-
riði þegar horft er til þeirra
verkefna sem við munum axla í
öryggismálum við brotthvarf
varnarliðsins og þeirra verkefna
sem við viljum leggja áherslu á í
samstarfi okkar innan NATO.
Alvarlegustu ógnir sem að
samfélagi okkar stafa, eru
tengdar skipulagðri glæpastarf-
semi, mögulegum hryðjuverkum
og náttúruvá. Við þessar ógnir
tökumst við á með eflingu
almannavarna og þeirra stofnana
sem að þeim málaflokkum koma.
Undir stjórn dómsmálaráð-
herra hefur mikið áunnist á þeim
vettvangi á undanförnum árum.
Við erum þess fullfær að byggja
upp ásættanlegar varnir.
Við stöndum því frammi fyrir
ákvörðun um aðgerðir sem við
ætlum að leggja áherslu á í sam-
starfi okkar innan NATO.
Hvernig verður kröftum okkar
og fjármagni best varið í þágu
friðar og uppbyggingar?
Á sama tíma og breið samstaða
er um að leggja lóð okkar á vogar-
skálarnar í starfsemi NATO ligg-
ur fyrir að Íslendingar hafa ekki
í hyggju að stofna her eða stunda
hernaðarstarfsemi. Það vekur
upp spurningar um þann kostnað
sem við ætlum að leggja í við
rekstur og vöktun ratsjárstöðva
og heræfingar á vegum erlendra
flugherja frá vina-
þjóðum okkar á sama
tíma og engin hernað-
arógn er til staðar. Til-
gangur þessara verk-
efna er mér óljós
miðað við sömu for-
sendur. Ég hef áður
sagt að telji vinaþjóð-
ir okkar nauðsynlegt
að viðhalda rekstri og
vöktun ratsjárstöðv-
anna er hægt að ann-
ast þau störf að mestu leyti
erlendis.
Þar getum við lagt lið
Mörg verkefni á borgaralegum
grunni er hægt að stunda innan
NATO. Íslendingar hafa mikla
þekkingu á mörgum sviðum upp-
byggingar á innviðum samfé-
laga, jafnvel þegar byggja þarf
upp frá grunni. Gott dæmi er
þátttaka okkar í uppbyggingu á
flugvallaþjónustu og flugleið-
sögu í Afganistan. Við getum
örugglega lagt lið við uppbygg-
ingu réttarfarskerfis, samgöngu-
mannvirkja og heilbrigðisþjón-
ustu svo eitthvað sé nefnt.
NATO hefur í einhverri mynd
sinnt björgunarstörfum vegna
náttúruhamfara eins og t.d. eftir
jarðskjálftana í Pakistan. Á
sínum tíma tóku Íslendingar að
sér þjálfun hermanna úr fasta-
flota NATO fyrir slík björgunar-
störf. Fleiri verkefni af þessum
toga voru í undirbúningi en
vegna atburðanna í Afganistan
var því slegið á frest. Hjá okkur
er fyrir hendi góð aðstaða, mikil
reynsla og þekking. Þá höfum
við byggt upp öflugt skipulag til
að bregðast við og koma til
aðstoðar vegna náttúruhamfara
erlendis. Það sem helst hamlar
er skortur á skilgreindum flutn-
ingsmöguleikum björgunar- og
hjálparliðs.
Sú alþjóðabjörgunarsveit sem
við höfum byggt upp hefur fyrst
og fremst búnað og þjálfun til að
bregðast við vegna jarðskjálfta
eða annarrar váar með svipaðar
afleiðingar. Innra skipulag
sveitar innar getur nýst við aðrar
aðstæður, til dæmis verkefni
vegna flóða, fyrstu hjálpar lækna
og hjúkrunarfólks, sveita verk-
fræðinga, aðkomu tækni- og iðn-
aðarmanna og fleira. Á þessu
sviði eigum við færa einstakl-
inga sem standast samanburð
við það besta hjá öðrum þjóðum.
Á þessum vettvangi getum við
látið að okkur kveða svo um
munar. Við eigum að vera þekkt
fyrir að vera meðal þeirra fyrstu
sem senda hjálp á neyðarstundu
og með því fjármagni sem nú er
lagt til að fari til varnarmála er
hægt að gera stórvirki.
Það eru verk að vinna á þessum
vettvangi sem henta friðsamri,
herlausri þjóð sem vill vera full-
gildur þátttakandi í varnar-
bandalagi vinaþjóða sinna.
Höfundur er alþingismaður.
Borgaraleg friðargæsla
JÓN GUNNARSSON
18.990
Til Alicante