Fréttablaðið - 29.11.2007, Blaðsíða 72

44 29. nóvember 2007 FIMMTUDAGUR
menning@frettabladid.is
Kl. 17.15
92. Skáldaspírukvöldið fer
fram á Amtsbókasafninu á
Akureyri í dag kl. 17.15. Þar
mun Árni Þórarinsson lesa
upp úr nýútkominni skáld-
sögu sinni, Dauði trúðsins.
Yfir orðinu kontrapunktur hvílir dálítil dulúð eins og aldrei hafi tekist að
svipta af því hulunni fyrir leikmenn. Þó ætti ekki að vera erfitt að gefa
einhverja hugmynd um merkingu orðsins.
1) Tónskáld þarf að kunna að skrifa tvær eða fleiri raddir, laglínur, sem
hljóma saman eftir settum reglum. Kontrapunktur er námsgreinin sem
æfir þetta. Hann hefur áþekka stöðu í tónlistarnámi og teikniþjálfun í
myndlist. Tekið er mið af stíl einhvers meistara frá liðnum öldum og líkt
eftir aðferðum hans. Í tónlist felur þetta í sér dálitla hugarleikfimi, segjum
eins og að gera létta súdóku. Það eru reyndar margir möguleikar á lausn
dæmisins en leita þarf að þeirri fallegustu, þar sem mest jafnvægi og
samræmi er milli raddanna. Á efri stigum þarf að semja línur sem passa
saman eins og í keðjusöng eða hlýða öðrum og flóknari skilyrðum.
Tilgangurinn er að þjálfa handverk nemandans svo hann læri að vinna
skipulega með tónana til að ná einhverju markmiði sem hann setur sér.
2) Orðið er síðan notað um raddir í tónverki sem bera vott um þessa
þjálfun: Til dæmis þegar sagt er að bassinn spili kontrapunkt við laglínuna.
Átt er við að hann svari henni en hljómi samt við hana. Raddirnar mynda
andstæður en um leið samhljóm.
3) Sem fyrr segir er þjálfunin bundin við tiltekinn stíl og algerlega er
undir nemandanum komið hvernig hann nýtir hana við eigin tónsmíðar.
Fyrirmyndin setur engar algildar reglur um hvernig raddir eiga að hljóma
saman í tónverki. Hvert tímabil hefur sinn kontrapunkt og stundum á sjálf
hugmyndin – að fella saman sjálfstæðar raddir – alls ekki við.
4) Öll tækni þarf að lúta æðri tilgangi. Annars verður hún eins og innantóm
mælska. Þeim sem gleyma sér í kunnáttunni hættir til að skrifa eitthvað
„af því það passaði svo vel“ þótt það eitt sé aldrei næg ástæða til að setja
eitthvað á blað. Auðvitað freistast þeir sem mikið kunna til að sýna
kunnáttu sína en oft hefur tónlistin liðið fyrir þetta. Þá getur kontrapunkt-
ur verið leið þeirra sem ekkert hafa að segja til að tala gáfulega. En hann
einn hefur aldrei verið mælikvarði á gildi tónverks.
6) Hvort sem tónskáldið notar svona tækni eða ekki er þjálfunin sem í
faginu felst ómetanleg. Hún eykur útsjónarsemi, styrkir sýn á möguleika
formsins, og gefur tilfinningu fyrir jafnvægi og andstæðum. Þekking á
kontrapunkti ætti síðan að hjálpa höfundinum að ákvarða hvenær
kontrapunkts er ekki þörf.
Kontrapunktur
Aðventan hefst nú um helg-
ina með pomp og prakt þar
sem margir af helstu kórum
landsins bjóða upp á glæsi-
lega tónleika af því tilefni.
Hinn sívinsæli Kvennakór
Reykjavíkur ríður á vaðið
og kemur fram í Grensás-
kirkju í kvöld kl. 20. Kórinn
endurtekur tónleikana á
laugardag kl. 17. Meðleikari
á tónleikunum er Vignir Þór
Stefánsson píanóleikari.
„Efnisskrá tónleikanna einkennist
af fjölbreytileika,“ segir Sigrún
Þorgeirsdóttir, en hún er stjórn-
andi kórsins. „Við ætlum að skapa
hefðbundna aðventustemningu
fyrir hlé með því að flytja kirkju-
tónlist sem tengist árstíðinni, bæði
íslenska og erlenda. Þar á meðal
má finna tvo fallega sálma með
raddsetningu eftir Þorkel Sigur-
björnsson og Salve Regina eftir
Hjálmar H. Ragnarsson. Eftir hlé
tekur allt önnur stemning við því
þá munum við flytja gospeltónlist
og vinsæl jólalög. Það verður því
boðið upp á sitt lítið af hverju á
þessum óvenjulegu aðventutón-
leikum.“
Athygli vekur að kórinn flytur
lög frá bæði Úkraínu og Afríku, en
aðventutónlist frá þessum fram-
andi stöðum hljómar sjaldan á tón-
leikum hérlendis. „Úkraínska
lagið, sem við flytjum með íslensk-
um texta, er reyndar nokkuð þekkt
jólalag í Bandaríkjunum en hefur
ekki mikið heyrst á Íslandi. Texti
afríska lagsins býður fólk velkom-
ið og því þykir okkur við hæfi að
hefja dagskrána eftir hlé á því.
Afrísk tónlist helst að vissu leyti í
hendur við gospeltónlistarhefðina
og því passar þetta lag vel inn í
efnisskrá tónleikanna.“
Sigrún hefur verið stjórnandi
kórsins undanfarin ellefu ár. Hún
segir tímann hafa liðið hratt, enda
starfið afar skemmtilegt. Kórinn
hefur á þessum tíma haldið fjöld-
ann allann af tónleikum og ferðast
til ólíkra landa. Fram undan hjá
kórnum eru margvíslegir spenn-
andi viðburðir að sögn Sigrúnar.
„Ég hef stundum sagt í upphafi nýs
árs að árið verði rólegt, en ég held
að kórinn sé fyrir lengstu hættur
að taka mig trúanlega. Við erum
þegar komnar með þéttskipaða
dagskrá á næsta ári með fyrirhug-
aðri utanlandsferð, vortónleikum,
þátttöku í kvennakóramótum og
fleiru. Það er því meira en nóg að
gera hjá okkur, en þannig viljum
við líka hafa það.“ vigdis@frettabladid.is
Fjölbreytileiki í fyrirrúmiSINNEP
Atli Ingólfsson
Borgarbókasafnið býður Reyk-
víkingum upp á bókagöngu í
tengslum við jólabókaflóðið, sem
er með stærra móti þetta árið.
Gengið verður um miðborgina og
nýjar bækur kynntar áhugasömum
lesendum.
Leiðsögumenn verða ekki af
verri endanum; þær Úlfhildur
Dagsdóttir bókmenntafræðingur
og Margrét Árnadóttir leikari munu
ausa úr viskubrunnum sínum og
glæða jólabækurnar lífi af sinni
alkunnu færni.
Gengið verður spölkorn um
Kvosina, staldrað við hér og þar,
aðallega þar sem húsaskjól býðst,
og lesið úr nokkrum nýútkomnum
bókum. Viðfangsefnið er Reykjavík,
miðbæjarlífið, bóklestur og jólin. Markmiðið
með göngunni er að bjóða upp á öðruvísi bók-
menntakynningu á þessu tímabili
anna í bókaútgáfu og bóklestri.
Sérstakir gestir göngunnar verða
rithöfundarnir Ari Jóhannesson,
Einar Kárason, Gerður Kristný og
Þórunn Erlu- Valdimarsdóttir sem
öll standa í útgáfu nú fyrir jólin,
en jafnframt verður lesið úr nýjum
bókum fleiri höfunda.
Ekkert kostar í gönguna og
allir eru velkomnir. Líkast til er
bókaormum þó hollara að vera vel
klæddir, í skjólgóðum hlífðarfatn-
aði og með húfu, vettlinga og trefil,
þar sem veturinn er óneitanlega
genginn í garð. Gangan fer fram
á laugardag kl. 14 og lagt verður
af stað frá Borgarbókasafninu við
Tryggvagötu. Reikna má með að
bókagangan taki um eina og hálfa klukkustund.
- vþ
Gengið um bókaslóðir
> Ekki missa af …
fimmta Súfistakvöldinu sem
fer fram í kvöld á kaffihúsi
Súfistans á Laugavegi 18.
Að þessu sinni verða það
höfundarnir Valur Gunnarsson,
Eyvindur Karlsson, Sif Sigmars-
dóttir og Aron Pálmi ásamt
Jóni Trausta Reynissyni sem
lesa upp úr verkum sínum.
Upplesturinn hefst kl. 20.
Gradualekór Langholtskirkju sendi
nýverið frá sér sinn fjórða geisla-
disk, en hann er samnefndur kórn-
um. Kórinn sendi síðast frá sér
disk fyrir tíu árum og því löngu
orðið tímabært að hann láti að sér
kveða á sviði útgáfu að nýju.
„Það má segja að lagavalið á
diskinum ráðist af því að við höfum
haft flest þessarra laga á efnis-
skránni hjá okkur undanfarin ár og
þótti því við hæfi að taka þau upp
og gefa út. Okkur langaði einfald-
lega að koma þeim frá okkur á
þennan hátt,“ segir Jón Stefánsson,
organisti í Langholtskirkju, en
hann hefur verið stjórnandi Grad-
ualekórsins frá upphafi.
Meðal verka sem flutt eru á
disknum má nefna Maríuljóð Báru
Grímsdóttur, japanska þjóðlagið
Aizu-Bandai-San og tvær Ave Mari-
ur, annars vegar eftir þá Bach og
Gonoud og hins vegar eftir Cacc-
ini.
„Það kennir margra grasa á þess-
um diski enda hefur
kórinn ávallt sung-
ið tónlist úr ólík-
um áttum. Bæði
kórinn og ég
höfum gaman að
því að blanda djass-
aðri tónlist inn á milli sígildra
verka. Ég tel fjölbreytnina að auki
góða þjálfum fyrir kórinn þar sem
ólíkar tónlistarstefnur krefjast
ólíkrar raddbeitingar,“ segir Jón.
Upptökur fyrir diskinn fóru
fram í Langholtskirkju síðastliðið
vor og var það Bjarni Rúnar
Bjarnason, tónmeistari Ríkisút-
varpsins, sem annaðist hljóðritun.
Margir góðir tónlistarmenn koma
fram með kórnum á disknum. Má
þar nefna Ólöfu Kolbrúnu Harðar-
dóttur söngkonu, sem syngur ein-
söng í tveimur lögum. Sjö hljóð-
færaleikarar koma fram á disknum,
þau Lára Bryndís Eggertsdóttir á
orgel og píanó, Arna Kristín Ein-
arsdóttir og Kristjana Helgadóttir
á flautur, Victoria Tarveskaia á
selló, Kjartan Valdemarsson á
píanó, Gunnar Hrafnsson á bassa
og Erik Quick á trommur.
- vþ
Grallarar gefa út
ÚLFHILDUR DAGSDÓTTIR
Leiðsögumaður á bóka-
göngu.
FRÍÐUR FLOKKUR KVENNA Kvennakór Reykjavíkur æfir fyrir aðventutónleika sína.
FRÉTTABLAÐIÐ/VÖLUNDUR
JÓN STEF-
ÁNSSON
Stjórnandi
Graduale-
kórsins.
NÝI DISKURINN Fjórði diskurinn sem
kórinn sendir frá sér.
Fréttaveitan, fréttabréf HS hf fagnar 20 ára afmæli um þessar
mundir og efnir fyrirtækið til ljósmyndasamkeppni af því
tilefni. Myndefnið skal vera af mannvirkjum HS hf en er að
öðru leyti frjálst. Vegleg verðlaun eru fyrir fyrstu þrjú sætin og
má nálgast nánari upplýsingar á heimasíðu HS hf.
Slóðin er www.hs.is. Síðasti skiladagur er 7.12.2007.
Hitaveita Suðurnesja hf, Brekkustíg 36, 260 Reykjanesbæ. Sími: 422 5200 - www.hs.is - hs@hs.is
Ljósmyndasamkeppni
Fréttaveitan