Réttur - 01.06.1915, Side 35

- 41
framboði, og hækkun með of litlu framboði. En hvað ger-
ist þegar framboð og eftirspurn er jafnt? Þá vega þessi
tvö andstæðu öfl hvort á móti öðru og eru jafnsterk. Þá
getur ekkert orðið fyrir þeirra tilhlutun. Ef sú kenning er
rétt að eftirspurn ein ráði markaðsverði, þegar annaðhvort
þeirra er hinu yfirsterkara, þá er um leið auðgefið, að þeg-
ar þessi eina verðgildis-uppspretta hættir að starfa, þó ekki
sé nema í bili, þá hætta hlutirnir að hafa nokkurt gildi. Pá
eru allir hlutir (af þeirri tegund sern jafnvægið nær til) verð-
lausir og falir fyrir ekki neitt. Ef hundrað hestar eru falir
á hverjum stað, og beðið er um hundrað hesta, hvorki
meira né minna, þá fást þær skepnur fyrir ekki neitt, sam-
kvæmt kenningu auðvaldssinna. Hvórt svo mundi reynast
í raun og veru getur hver óvitlaus maður skorið úr. Hins-
vegar er auðséð að kenning jafnaðarmanna útskýrir þetta at-
riði til fullnustu. Þegar framboð og eftirspurn standast á, er
jafnvægi á markaðinum. Pá eru hlutirnir seldir við sannvirði,
hvorki meira né minna en þeir kosta. Auðvaldssinnar vita
vel að þessi blettur er þeim hættulegur. Festir hlaupa yfir
á hundavaði og fela veiluna með algerðri þögn. En þeir
sem eru drengir, betri og vitrari, viðurkenna að þessi ásök-
un, sem hér hefir verið framfærð, sé réttmæt, og að henni
verði ekki svarað frá þeirra hlið. Raunar er skýring jafnað-
armanna um þetta atriði svo ljós að eigi þarf þar fleiri
orða við, og tregða auðvaldssinna að viðurkenna hana virð-
ist koma af ótta við vinnandi stéttirnar og skorti af vel-
vild til þeirra. Framboðs- og eftirspurnar-kenningunni er
haldið á lofti auðvaldinu til varnar, jafnvel þó að forvígis-
menn kenningarinnar flækist eftirminnilega í sínu eigin neti
í hvert sinn sem þeir eru mintir á snögga blettinn, sem
kippir fótunum undan allri þeirra verðgildisbyggingu.
Að síðustu eitt orð um það, hversvegna gárarnir á mark-
aðinum, af misjöfnu framboði og eftirspurn, hljóta ætíð að
vera lítilfjörlegir. Ef framboðið af einhverri vöru er svo lít-
ið að varan hækkar mjög í verði, . þá fjölgar skyndilega
þeim sem framleiða þá vöru, af því sú atvinna er þá mjög
arðvænleg. En af þessu lækkar varan ofan í sannvirði, eða