Réttur - 01.06.1915, Side 74

80 -
og fullnægja svo vel umhyggju þeirra fyrir börnum annara!
En samband þjóðfélagsins og góðra smáheimila almennings
verður að byggjast á fullkominni samvinnu í þjóðmálum.
— — Það er annars engin ný hugmynd að leysa upp
heimilin og uppala börnin á sameiginlegum ríkisstofnunum.
Alkunnust er ríkisfyrirmynd Platons, hið fræga platonska
lyðveldi, er bygðist á draumum hans um alúð og ást
mannsins á hugsjónarfyrirmyndinni, og ennfremur á sálar-
ást milli manns og konu.
Rousseau var í æsku mjög fylgjandi hugmyndum Platons,
og sjálfur telur hann það eina aðalástæðuna fyrir því að
hann lét börn sín á uppeldisstofnun. — Hvernig sem á
því stóð, kendi lífsreynslan honum að líta öðruvísi á; og
að síðustu gerðist hann heitasti frömuður og formælandi
heimilisins. í hinu fræga bréfi til hertogans í Wúrtemberg,
sem oft er vitnað til, tekur hann fram að fremur öllu öðru
eigi að muna, að »engin föðurhönd er til nema föðursins
sjálfs og ekkert móðurauga nema eiginmóðurinnar sjálfrar.
Eg gæti þéttskrifað 20 rís af pappír, til þess að endurtaka
fyrir yður þessar setningar, svo hjartanlega er eg sannfærð-
ur um að alt er undir þeim komið.« Og Rousseau hafði
rétt fyrir sér.
— — í Kristjaníu, höfuðborg vorri, bólar töluvert á hnign-
unareinkennum stórborganna. Pað er t. d. langt síðan að
konur urðu þar fleiri en karlmenn. Árið 1900 voru 20 þús.
fleiri konur en karlmenn í borginni, og 1904 var mismun-
urinn 24 þús. — Misræmið eykst hröðum skrefum, þó eigi
muni eins miklu og í miljónaborgunum.
Par sem svona er ástatt, hljóta konur auðvitað keppi-
nauta, en að loka öllum hliðum og lífsstöðum fyrir þess-
um heimilislausa manngrúa, væri þeim hér um bil sama
og sjálfsmorð. — En takmarkið er nú samt sem áður að
losna við þetta óeðlilega þjóðlífsástand — breyta skipu-
laginu.
Fyrst og fremst verður að hverfa frá þeirri fjarstæðu, að
ala allar konur upp frá barnæsku eins og þær hefðu engu