Réttur - 01.07.1917, Blaðsíða 21

23
Nýir straumar
er frelsið víða meira í orði en á bórði. Áþjánin hefir að-
eins tekið nýja mynd. Lögunum — hýðinu — hefir verið
breytt, en eigi kjarnanum, sjálfri þjóðfélagsskipuninni.
III.
þekking er vald, og auður er afl. Hversu lýðfrjáls sem
löndin eru, vérður þó valdið jafnan í höndum þeirra, sem
auðinn eiga mestan og þekkinguna. Par, sem mentun er
almenn, og auðnum jafnt skift, fáir eru fátækir og fáir
ríkir — þar getur lýðveldi þrifist. En þegar auðvaldið eykst
í höndum einstakra manna, en alþýðan lifir við sultarkjör,
hlýtur höfðingjavaldið að taka völdin, jafnvel þó lögin
séu hin sömu. Pannig fór á Grikklandi og í Róm, forð-
um daga, enda leyfði aldarandinn þar fljótlega harðstjór-
um og keisurum lögfestan sess.
Menningu nútímans er að mörgu líkt farið og menn:
ingu Rómverja á dögum Cæsars.
Einstakir menn safna ógnar auði, og ná völdum yfir
lögum og landsrétti. Peir lifa í'sællífi og eyðiieggja þrótt
sinn og niðja sinna, með ofnautn og iðjuleysi. Þeir skapa
stórvirki í verklegum framkvæmdutn, bókmentum, vísind-
um og fögrum listum, svo að ljómann af menningu þeirra
leggur til himins.
Alþýðan lifir affur á móti við eymd og volæði og úr-
kynjast af sulti og ofþreytu. Öll er menningin rotin;
frelsið er fánýt auðvaldsgylling. Siðgæðið verður að sið-
fágun. Fátæktin er almennust hjá »ríkushu þjóðunum.
Rannig var þessu farið í Róm, og þessi er stefnan nú
meðal stórþjóðanna. Fjöldi hugsandi manna hræðist það
mest, að afdrif Norðurálfumenningarinnar muni verða hin
sömu og hinnar grísk-rómversku, ef eigi sé að gert.
Þeir hræðast það, að menningin hrörni og verði sem