Réttur - 01.07.1917, Blaðsíða 22

24
Réttur
kölkuð gröf, en síðan komi nýir »barbarar« (hinir gulu
menn) og brjóti hana undir fætur sína.
Eðlilegt er, að ■ leitað sé að meinum og þess gætt,
hverjir séu vankantar á menningarstefnu nútímans. Hafa
því risið upp miklir flokkar manna, er gagnrýna hana,
og vilja breyta mörgu og bylta.
IV.
Nítjánda öldin lagði mesta áherzlu á frelsi einstaklings-
ins og sérstæði hans. Hún var öld hinnar hörðu bar-
áttu, þar sem sá sterkasti ræður í samkepninni — hún
heimfærði kenningar Darwins' upp á mannlífið.
Menningarstefnur skjóta jaftian yfir markið. Andstæð--
ingar þeirra hefja þá oft nýjar hreyfingar, sem fylla í
skörðin og eru sterkastar, þar sem hinar fyrri voru veik-
astar. Pessu er einnig þannig farið hér.
Nýir straumar, nýjar stefnur hafa risið upp, sem selja
samúðina og samvinnuna öllu hærra. Peir, sem þessum
stefnum fylgja, hafa djúpa og hluttæka samúð með lægri
stétfunum. Peir vilja menta alþýðuna og jafna hagsældina,
og hyggja að eina leiðin til þess sé samúð og samvinna
alls mannkynsins. — Þessi stefna kemur fram í ýmsum
myndum. En alstaðar lítur hún björtum augum á lífið,
og skoðar tilveruna með hlýrri samkend. Hún kemur
fram í vísindum og heimspeki, svo að efniskenningin verð-
ur að þoka fyrir bjartsýnni skoðunum. Flestir náttúru-
fræðingar viðurkenna nú t. d., að samheldni sé betra
vopn í baráttunni fyrir tilverunni, en blindur hnefi, og
að sigurinn sé vísari þeim dýrum, sem vitur eru og sam-
heldin — þó veikari séu sterkum sérgæðingum. Skáldin
taka flest máli hinna undirokuðu. Ný »rómantík« með