Réttur - 01.11.1965, Side 84

292
RETTUR
verkamannanna innbyrðis en samhug þeirra. Einkaeignin sem gerir
hvort tveggja: fjarlægir manninn frá náunga sínum og firrir hann
afurðum vinnu sinnar, er því undirrót firringarinnar. Af þessu
leiðir að „lausn þjóðfélagsins undan einkaeigninni og þrælkunar-
áhrifum hennar er fólgin í pólitískr.i frelsisbaráttu verkamannanna“
sem miðaði að því að stofna til sameignar á framleiðslutækjunum
og sjálfstjórnar hinna vinnandi manna á þeim.
Marx skildi vel að firringaráhrif einkaeignar.innar og vörufram-
leiðslunnar einskorðast ekki við menn sem vinna líkamlega vinnu.
Lögmál vörumarkaðarins taka einnig til hinna svokölluðu andlegu
verka, s. s. bóka, málverka og annarra Jistaverka. Hugarfóstur
mannsins verða að verzlunarvöru ekki síður en sannfæring hans.
En „sannur rithöfundur lítur ekki á verk sín sem tæki. Verk hans
er takmark í sjálfu sér. Hann fórnar þeim tilveru sinni ef við þarf.“
Öld vor mætti því efast um „sannleik“ margra nútímarithöfunda
sem hirða meir um skiptigildi verka sinna en listg.ildi þeirra. Og
hneigð þeirra til að fjalla einvörðungu um þröngustu einkamál, án
félagslegrar skírskotunar, vitnar bæði um hrörnandi samfélags-
kennd þeirra sjálfra og lesendanna sem neyta verka þeirra.
Skriffinnskan.
Þannig breytir kapitalisminn öllum persónulegum samböndum
manna í hlutlæg tengsl milli vara eða peninga. Svipuð hluttekja eða
„afpersónun“ mannlegra samskipta birtist í þeim félagslegu skrif-
finnskustofnunum er stjórna framleiðslu, vinnumarkaði og við-
skiptalífi Vesturlanda. Þessar stofnanir eru litlu persónulegri gagn-
vart einstaklingnum en sjálfar vélarnar sem drottna yfir honum.
Markmið þeirra er að afnema öll frávik eða afbrigðileik mannlegrar
hegðunar, m. ö. o. að staðla hana og „rasjónalisera“ í samræmi við
reglur um „skynsamlegt“ atferli og hámarksafköst. Skriffinnskan
miðar að því að útiloka áhrif allra persónulegra, „óskynsamlegra“
kennda, t. d. óvildar eða vorkunnsemi, á afgreiðslu opinberra starfa.
Þeir teljast beztir starfsmenn, samkvæmt kvarða hennar, sem láta
engan tilfinningablett falla á hina ópersónulegu grímu stofnunar-
innar. Til þess að framfylgja þessum reglum leitast skriffinnskan
við að einhæfa alla skapaða hluti: stjórnreksturinn, iðnaðinn,
bankastarfsemina, uppfræðsluna og fjölmiðlunina.
Hin skipulagða skriffinnska orkar firrandi á alla þá sem vinna
.innan vébanda hennar. Hverjum og einum er markaður; þröngur
bás er birgir sýn yfir heildarstarfsemi stofnunarinnar. Starfsmaður-