Réttur - 01.07.1930, Blaðsíða 31

Rjettur]
MARXISMINN
247
hlutnum. Hvað verðmæti er verður aðeins séð út frá
þeim sjónarhól, er heild íelagslegra framleiðsluhátta
ákveðins þjóðfélags skapar, og af þeim samböndum,
er birtast í vöruskiftunum, sem endurtakast og fara
fram í milljarðatali. Sem verðmæti er varan aðeins
»ákveðin heild fastrunnins vinnutíma«. Eftir rækilega
og nákvæma skýringu á tvíeðli þeirrar vinnu, er birtist
í vörunum, tekur Marx að skýra verðmyndir og pen-
inga.
Marx gerir hér að aðalviðfangsefni sínu að rannsaka
hvernig peningarnir verða að verðmynd, hvernig vöru-
skiftin hafa þróast í sögu mannanna frá einföldum
vöruskiftum, sem komin hafa verið undir tilviljun
(»einfaldar, einstæðar eða tilfallandi verðmyndir«: á-
kveðinni stærð einnar vöru er skift gegn ákveðinni
stærð annarar) allt til hinna almennu verðmynda, þar
sem allmörgum ólíkum vörum er skift gegn einni á-
kveðinni vöru, allt til þess, er verðmætið tekur á sig
peningamynd og gull verður almennt jafngildi þessar-
ar ákveðnu vöru. Peningarnir, — sem eru seinasta
framleiðsla og æðsta mynd þróunarinnar í skiftaverzl-
un og vöruframleiðslu, — þeir hylma yfir og dylja fé-
lagseðli einstaklingsvinnunnar og hið félagsiega sam-
band milli einstakra framleiðenda, er sameinaðir eru
af markaðinum. Marx skýrir sérstaklega nákvæmlega
hin ýmsu og ólíku starfssvið peninganna. Það er því
sérlega mikilvægt hér (eins og yfirleitt í fyrstu köfl-
iini »Auðmagnsins«) að taka fram, að hin sérstæða og
nimenna lýsing, sem jafnvel stundum virðist hrein út-
listun, er í raun og veru stórvaxið samsafn staðreynda
til sögu þróunarinpar á vöruskiftum og vörufram-
leiðslu.
»...Peningarnir... koma þá fyrst til skjalanna, er viss þróun
vöruskiftanna hefir átt sér stað. Hinar einstöku fjármyndir:
einbert vörujafngildi eða umferðarfé, gjaldeyrir, fjársjóðir og
alheimsfé, benda, alt eftir mismunandi víðtæki og raunveruleg-