Réttur - 01.05.1932, Side 64

ar sakir hann fyrirmyndir handa æskunni, og einna hæst stend-
ur þar Sigurður Hranason, sem leggur höfuð sitt í skaut níð-
ings og ribbalda, til þess að komast hjá deilum og ófriði. Þegar
talað er um brautryðjendur, þá eru dæmin tekin af dreng, sem
mikið hafði að gera, og af vinnukonu, sem gaf veikum dreng rós-
ínur og gráfíkjur með svo prýðilegum árangri að drengurinn
grét, þegar hann frétti látið bennar, og börnum, sem söfnuðu
saman sykurmolunum sínum síðari hluta vetrar og gáfu móður
sinni þá í sumargjöf, því að þá var hún orðin sykurlaus. Þetta
eru brautryðjendur hins nýja tíma, sem ráðast á steinana, er
liggja á götu mannkynsins! Þegar um afreksmenn er að ræða,
þá er mest dáður sá hæfileiki, að kunna að svara svo meingerð
eða móðgun, að ekki verði illt úr. Það er ráðið til að losna við
ófrið og styrjaldir. Skarpur skilningur á undirrótum heimsstyrj-
aldanna, að þær séu sprottnar af því, að menn hafi ekki stjórn
á skapsmununum, og rjúki í þetta í stundarbræði, eins og þeg-
ar strákar fara að rífast og rjúka svo saman. Getur gáfuðum
manni eins og Magnúsi Helgasyni verið það ókunnugt, að á bak
við hverja heimsstyrjöld liggja margra ára áætlanir og útreikn-
ingar þrælrólegra manna! Eða lifir liann svona allur í fornsög-
unum, að hann haldi að allar styrjaldir séu af sömu rótum og
barátta Bergþóru og Hallgerðar: — smámóðganir, kjaftháttur
og stífni að láta ekki undan, heldur hefna sín? En það er á-
stæða til fyrir auðvaldið að hrósa svona kenningum. Ef Lenin
hefði lagt allt kapp á að koma inn hjá rússneskum verkalýð þeirri
„dyggð“, að svara svo meingerð eða móðgun, að ekki verði illt
úr, þá hefði aldrei orðið bylting í Rússlandi. Þá væri verkalýður-
inn þar enn í ánauð og ekkert verklýðsríki, til að hrella stórveldi
hins kapitalistiska heims. — Og innan um hinar fögru frásagnir
höfundarins í sambandi við fornsögurnar, rekur þessi þjóðmála-
fræði hans allt í einu upp höfuðið og veldur tilfinnanlcgum
skemmdum, t. d. þegar hann segir, að á eignarrétti okkar á
landinu hvíli engin blóðskuld, þrátt fyrir allar frásagnirnar um
það, hvernig smælingjarnir voru með ofbeldi reknir frá jörðum
sínum, þegar stórlaxarnir girntust þær, og allur fjöldi íslenzkra
bænda hafi búið öldum saman í áþján ríkra og voldugra jarð-
eiganda.
Erindin, sem bókin flytur, eru rétt nefndar kvöldræður. Þær
eru notalegar fyrir menn, sem eru úrvinda af þreytu og svefni
og mjög hæfar til að búa menn undir að sofa sætt og rólega.
G. B e n.
128