Réttur - 01.08.1968, Blaðsíða 14

urinn verður að gæta þess að verða ekki hluti
hins borgaralega þjóðfélags þó að hann berj-
ist innan þess. Tækifærisstefna er verkalýðs-
flokki óheimil — vinni hann ekki markvisst
samkvæmt stefnu sinni, sósíalismanum, missir
hann áður en varir tiltrú verkalýðsins. Þó að
á móti blási á stundum má hann ekki hlaupa
eftir tilfinningum einum við erfiðar aðstæður.
Félagslegt afl
En framar öðru má pólitík sósíalísks flokks
ekki staðna. Þó að fræðikenning sósíalismans
sé mikilvægt leiðarljós, gerir hún vitaverði
ekki óþarfa. Fræðikenningin þarfnast stöðugr-
ar endurskoðunar og athugunar. Endurskoð-
un Bernsteins var röng vegna þess að hún
sætti sig við það að lappa upp á auðvalds-
þjóðfélagið eingöngu í stað þess að berjast
markvisst gegn því.
I baráttu sósíalista fyrir breyttu þjóðfélagi
er maðurinn miðpunktur — þungamiðja.
Til þess að hún fái að þroskast og njóta sín
þarf þjóðfélagið að vera sósíalískt. Lögmál
gróðaþjóðfélagsins setja manninn utan dyra,
en hefja miskunnarlausar kröfur gróðans í
öndvegi. Sá sem er fjársterkastur ber sigur úr
býtum á vígvelli hinnar daglegu baráttu í
gróðaþjóðfélaginu. Lögmál þess eru andhúm-
anísk. Vinnandi maður er hins vegar sá sem
skapar auðæfin og lögmál samþjöppunarinn-
ar í gróðaþjóðfélaginu gera það að verkum
að verkalýðurinn verður alltaf fjölmennari og
fjölmennari. Hann er því afl og þar sem fram-
leiðsla hans er félagsleg getur félagslegt afl
hans orðið meira en afl fjármagnsins. Vinn-
andi fólk er sér hins vegar ekki ævinlega með-
vitandi um þetta afl sem það á í samstarfi,
sameiningu. Það er hlutverk sósíalísks flokks
að birta verkamanninum sannindi hins vís-
indalega sósíalisma til þess að hann verði sér
138
meðvitandi um aflið sem felst í sameinuðu
átaki verkalýðsstéttarinnar. En á sama hátt og
flokkurinn getur því aðeins náð að breyta auð-
valdsþjóðfélaginu að hann hafi fræðikenn-
ingu sósíalismans að vopni og fjöldann með
sér, er það flokknum einungis mögulegt að
varðveita einkenni sín sem sósíalískur flokk-
ur að hann gleymi því aldrei að þessi atriði
eru samtvinnuð.
Hér er ekki ætlunin að ræða pólitík sósíal-
ísks flokks í öllum atriðum. Hér er ekki einu
sinni unnt að færa fram röksmðning með
einstökum atriðum sem hér hafa verið nefnd,
en rétt er þó að víkja að atriði, sem hér var
nefnt áður, að flokkurinn verður að þekkja
það þjóðfélag sem hann berst í í smáatriðum.
Hann verður að hafa jákvæðar skýrar tillögur
til lausnar á dægurmálum á hverjum tíma.
Það vill stundum henda að góðir sósíalistar
hafi þá árátm að láta sér nægja að „skil-
greina'' auðvaldsþjóðfélagið sem svo er nefnt.
Þarna er auðvaldið og þarna er verkalýðurinn
samasem auðvaldsþjóðfélag, sem þýðir ekkert
að lappa upp á. Þegar menn setja sig í slíkan
fílabeinsturn verða þeir ónýtir liðsmenn sósí-
alískrar hreyfingar. Einfeldningslegar alhæf-
ingar koma ekki að notum. Islenzka þjóðfé-
lagið er mjög sérstætt auðvaldsþjóðfélag, fyrst
og fremst vegna fámennisins. Fyrir það gilda
tæpast nokkrar „úniversalteóríur”. Það væri
auðvitað ýkjur að segja að Pýþagórasarreglan
væri fyrir tilviljun nothæf á Islandi, en það
eru engjar ýkjur að segja að á Islandi verða
sósíalistar að skrifa saman nýtt „Kapítal". —-
Að sjálfsögðu eru rannsóknaraðferðir marx-
ismans fullgildar fyrir ísl. sósíalista sem leið-
arvísir við athugun á íslenzku efnahagslífi
en einföld yfirfærsla á kenningum erlendra
marxista um eðli síðkapítalismans er ekki ein-
asta gagnslaus heldur hætmleg.
En þó að hættan á stöðnun í fílabeinsturni
sé hættuleg sósíalískum flokki — er hin hætt-