Réttur - 01.08.1968, Blaðsíða 34

ERLEND
VÍÐSJÁ
BANDARÍKI
NORÐUR-AMERÍKU
í sumar hafa fréttastofnanir á Vesturlönd-
um og fjölmiðlunartækin sem þær mata dreg-
ið athygli manna að aðdraganda forsetakosn-
inganna sem fram fara í nóvember. I tilefni
af útnefningu forsetaefna tveggja aðalflokk-
anna, demókrata og repúblikana, hafa þessar
stofnanir sýnt mönnum einkar lærdómsríka
mynd af starfshátmm bandarísks lýðræðis.
Morgunblaðið hefur í engu verið eftirbátur
annarra í þessu efni: Það hefur helgað hryðj-
um kosningabaráttunnar svo mikið rúm að
hrekklausir menn kynnu að halda að úrslit
hennar muni skipta sköpum, ekki aðeins fyrir
Bandaríkjamenn sjálfa, heldur og fyrir
heimsbyggðina alla. I skugga þessarar upp-
lýsingastarfsemi hafa hins vegar horfið að
mestu ýmsar dýpri hræringar sem ætla mætti
að muni ráða meiru um framtíð hins and-
stæðuríka og þversagnakennda bandaríska
þjóðfélags. Hér er einkum átt við baráttu
friðarhreyfingarinnar, réttindabaráttu og upp-
reisnir blökkumanna og viðleitni vinstra arms
demókrataflokksins til að fá útnefndan fram-
bjóðanda er byði kjósendum upp á raun-
verulegan valkost í því samkrulli íhaldssamrar
millistéttarmeðalmennsku sem lengi hafa ein-
kennt stjórnmálábaráttuna þar í landi.
Það er nú ljóst að slíkur valkostur mun
ekki bjóðast bandarískum kjósendum að þessu
sinni. Ólíklegt er að Robert Kennedy hefði
orðið rétti maðurinn, ef hann hefði fengið að
haida lífi, til að gera slíkan kost að veruleika.
Til þess var hann of mikill tækifærissinni eða,
eins og sagt er, of mikill „pólitíkus". Frarn-
farasinnar í Bandaríkjunum bundu sýnu meir
vonir við McCarthy, hann var vissulega ó-
líkur hinum týpiska bandaríska pólitíkusi,
persónulegri og mannlegri í viðhorfum sín-
um, óháðari flokksmaskínunni, og enginn
efaðist um að andstaða hans gegn stríðsstefnu
Johnsons væri eindregin og einlæg. Það var
að vísu nokkurn veginn víst, áður en flokks-
þing demókrata kom saman í Chicago, 20.
ágúst að hann mundi lúta í lægra haldi fyrir
Humphrey, og eftir að fregnin um innrásina
í Tékkóslóvakíu barst útum þingsalinn, að
kvöldi hins 21. ágúst, þurfti enginn að vera
í minnsta vafa um úrslitin. Valdhafarnir í
Moskvu höfðu enn þá einu sinni hlaupið und-
ir bagga með afturhaldsöflunum og „stungið
upp í" hina frjálslyndu, rétt eins og þeir
gerðu með innrásinni í Ungverjaland 1956,
þegar Eisanhower leitaði eftir endurkjöri.
Eftir innrásina í Tékkóslóvakíu var útséð uni
það að þeir einir hefðu sigurlíkur sem tækju
fullum hálsi þátt í andkommúnisku yfirboði.
Með vorinu blés hressandi gustur um svið
bandarískra stjórnmála. Tilkynning Johnsons
um að hann mundi ekki gefa kost á sér til
endurkjörs, upphaf samningaumleitananna í
París, kosningasigrar McCarthys, hin skelegga
barátta stúdenta við Columbia- og Harvard-
158