Réttur - 01.08.1968, Blaðsíða 27

5
ar þeirra hafi fundið, að því meir sem fóikið fékk
af lýðrétti.idum í orði stjórnarskrárlnnar, — því
meiri og harðari ráðstafanir hafi þurft að gera til
þess að svifta það — háttvirta kjósendur — áhrif-
unum á hvað gerist — é borði stjórnmálanna.
Þessir flokksforingjar annast sambandið og
tcngslin við þær hagsmunaheildir er ráða, — við
borgarastéttina, fésýslufólkið. Og „helmingaskipt-
in” milli þeirra halda áfram, hvort sem þeir eru
caman um þau i rikisstjórn eða ekki.
Gildi flokksræðisins fyrir yfirstéttina felst i þvi
að geta látið flokkinn gera hvað sem valdastéttinni
þóknast og kemur þezt, — hverju svo sem flokkur-
inn hefur lofað fyrir kosningar og þar með verið
kos'nn t;l að framkvæma. Hið sterka flokksræði
tryggir að flokkurinn og flokkarnir haldist sem
jafn góð og trygg stoð stéttarvöldum fésýslumann-
anna eftir sem áður..
Það er eftirtektarvert að bak við allt kappið um
kjötkatlana og baráttuna um ríkisstjórn er samt viss
samheldni þessara tveggja valdaflokka, rétt eins
og þeir hafi lofað hvor öðrum að gera aldrei neitt
í rikisstjórn sem sé úrslitaatriði fyrir hinn aðilann
(— eða hagsmunaheildina, sem á bak við hann
stendur) og þar af leiðandi hættulegt völdum fé-
sýslumannanna.
Eftirfarandi dæmi sýna vel hvernig flokksræði
þessara valdaflokka býður þjóðinni byrginn og fót-
umtreður þann vilja, er hún ótvírætt sýndi í kosn-
ingum:
1) í alþingiskosningunum 1937 var kosinn vinstri
meirihluti á Alþingi gegn Breiðfylkingu Ihalds og
Bændaflokks, — ávöxturinn: „Þjóðstjórnin" ill-
ræmda, afturhaldssamasta ríkisstjórn, sem að völd-
um hefur setið á íslandi. Innstu klikum Ihalds og
Framsóknar kom saman um að hafa það svona.
2) I Alþingiskosningunum 1946 var kosinn stór
„nýsköpunarmeirihluti", til að halda áfram nýsköp-
un sjálfstæðs atvinnulífs og standa vörð um hlut-
leysi landsins. — Ávöxturinn: Afturhaldsstjórnin
1947—49, sem setti efnahagslífið undir alræði Mar-
shall-„hjálpar“ og landið i hernaðarbandalag!
Eða svo tekið sé dæmi af samheldninni á bak við
tjöldin: I vinstri stjórninni 1956—58 fékkst Fram-
sókn aldrei til að gera neitt, sem úrslitum réði um
völd fésýslumanna Ihaldsins, — og þegar Fram-
sókn rauf stjórnina í des. 1958, þá reiknaði hún
auðsjáanlega með möguleikanum á rikisstjórn með
ihaldinu, — en brást bogalistin eins og 3. okt. 1944,
cr h.':n sleit samningunum um nýsköpunarstjórn og
bauð samdægurs Ihaldinu tveggja flokka aftur-
haldsstjórn.
Flokksræðið er aðferð valdastéttarinnar til þess
að stjórna þjóðmálunum i sina eigin þágu, þrátt
fyrir vilja þjóðarinnar til annars, máske þveröfugs,
stjórna með harðri hendi, („handjárnum", aga og
spillingu) en halda samt yfirskyni lýðræðisins.
Undirstaða þessa fiokksræðis eru hin skipu-
lögðu tök nokkurra foringja, nátengdra valdastétt-
inni, á fylgjendum flokksins, — venjulega i krafti
hlutdeildar flokksforustunnar í rikisstjórmnni. Fylgj-
endurnir eru i krafti áróðurs og hverskonar tengsla,
— ekki sizt misnotaðrar tryggðar, — beygðir til
að samþykkja og hlýða svo að segja hverju sem
flokkurinn gerir, — eða þótt þeir mögli, halda
„tryggðinni" við flokkinn. Með slikri „útþurrkun
persónuleikans" er lýðræðinu umhverft i andstæðu
sína: alræði nokkurra pólitiskra valdamanna borg-
arastéttarinnar I tveim flokkum, sem ýmist skiptast
á eða sameinast um að halda uppi valdi borgara-
stéttarinnar og njóta fríðinda rikisstjórnarsetunnar,
án þess að gera hvor öðrum alvarlegan miska, þótt
i andstöðu séu á yfirborði. Stefnuskrár slikra flokka
og flokksforingja við kosnlngar eða lagafrumvörp
þeirra flutt i stjórnarandstöðu eru þeim aðeins net
til atkvæðaveiða. Þannig er undir yfirskvni lýðræð-
is'ns haldið uppi hagsmunavaldi borgarastéttar, sem
aðeins telur rúman tíunda hluta þjóðarinnar, yfir
verkalýð og öðrum launþegum, sem eru yfir 70%,
og bændum, sem eru yfir 11%.
Ein afleiðingin af þessu flokksræði er að vald
Alþing's sem fyrrum sjálfstæðrar stofnunar hverfur
meir og meir til valdaflokkanna. Og þingmenn
þeirra verða æ meir — ekki þeir raunverulegu full-
trúar fólksins, kjóscndsnna, til að framkvæma vilja
þe;rra og vinna að hagsmunum þeirra, — heldur
yfirboðarar, drottnendur fólksins; einskonar tennur
i valdahjólinu. Þessi tilhneiging, hnignun þingræðis-
ins, hefur verið áberandi í þróun siðustu áratuga.
Þingmenn valdaflokkanna umhverfast í einskonar
umboðsmenn flokksvaldsins, þ.e. valdastéttarinnar,
til þess að halda fólkinu i skefjum. Og þessu sam-
ferða verður tilhneiging til þess að láta flokksvaldið
og sjálft rik’svaldið falla saman, sbr. t.d. tilraun’r
forystu Sjálfstæðisflokksins til þess að láta sýslu-
mann og þingmann vera einn og sama mann'nn og
þannig er um fleiri valdaembætti.
öllu þessu er þjóðin að mótmæla i forsetakosn-
ingunum, vafalaust óbeint, frekar í krafti undirvit-
undar en vitandi vits. Hún er að njóta þess að vera
151