Réttur - 01.08.1968, Blaðsíða 37

manns á degi hverjum í Biafra. Til þess að
bjarga þessum átta miljónum Ibosa þyrfm að
berast hingað daglega 300 tonn af matvælum
í nokkra mánuði, en við fáum ekki nema 10
tonn á viku. Stríðið hefur þegar kostað yfir
eina miljón manna lífið, og ef umheimurinn
aðhefst ekki eitthvað á stundinni fellur önnur
miljón í valinn innan mánaðar .... Hér er
verið að fremja óheyrilegan glæp — þjóðar-
morð".
Við þjóðarmorðið í Víetnam hefur nú
bætzt annað — þjóðarmorðið í Biafra.
Orsakir þessa skelfilega hildarleiks eru
æði flóknar. Sumpart má rekja þær til arf-
Jeifðar nýlendustefnunnar, sumpart til íhlut-
unar stórveldanna.
Nígería er fjölmennasta (telur um 35 milj-
ónir íbúa) og jafnframt auðugasta landið í
Afríku. Sem ríki er það búið til af brezku
nýlendustjórninni sem hugðist, með stofnun
þess, safna öllum þjóðflokkunum meðfram
Nígerfljóti og óshólmum þess undir veldi
sitt. Þannig varð til árið 1954, sambandsríkið
Nígería sem hlaut sjálfstæði 1. október 1960.
Samkvæmt stjórnarskránni var landinu
skipt í þrjá meginhluta, sem voru þó mjög
mismunandi að stærð: — Austurhluta, sem
einkum var byggður Ibosaþjóðflokknum (9
miljónir af 14); — Vesturhluta þar sem
Yorubasþjóðflokkurinn var fjölmennasmr,
skyldur íbúum Dahomey sem er grannríki
Nígeríu að vestan; — Norðurhluta sem náði
yfir 44 hluta landsins og byggður var ýmsum
þjóðflokkum, einkum Haússas. Höfuðborg
hans var Kaduna.
Strax og landið hlaut sjálfstæði komu and-
stæðurnar milli norðurs og austurs fram í ill-
deilum og flokkadrátmm. Norðanmenn (Ha-
ússas) eru Múhameðstrúar, upphaflega komn-
ir frá savannalöndunum í norðri — reikulir
hjarðmenn og herskáir landvinningamenn
sem létu ekki staðar numið í sókn sinni suð-
ur á bóginn fyrr en á 19- öld, þegar tsetse-
flugan hefti framrás þeirra til Gineaflóa.
Síðan höfðu þeir tekið sér bólfestu og lum
stjórn voldugra ættarhöfðingja, emíra. I
krafti fjölmennis síns tryggðu norðanmenn
sér pólitískt forræði í sambandsríkinu, höfðu
meirihluta á þingi þess og í ríkisstjórn. Ibosar
og Yorubasar undu yfirdrottnun þeirra þeim
mun verr sem þeir voru framtakssamari og
betur menntaðir; höfðu margir þeirra notið
góðs af trúboðs- og fræðslustarfi kaþólskra
og mótmælenda frá aldamómm. Þannig voru
um 60% allra embættismanna í stjórnar-
kerfinu og liðsforingjar í hernum af Ibosa-
kyni.
I janúar 1966 gerðu liðsforingjar, einkum
Ibosar, uppreisn gegn ríkisstjórn norðan-
manna sem farið hafði með völdin í sex ár
og þótti bæði spillt og dáðlítil. Forsætisráð-
herrann og ýmsir aðrir æðstu ráðamenn lands-
ins voru myrtir. Stjórnlagarofið leiddi til þess
að sambandsþingið fól yfirmanni herráðsins,
Aguiry-Ironsi, alræðisvöld* í hendur, og var
hann þó af Ibosaætt. Ironsi setti á laggirnar
herstjórn og hóf sjálfur að framkvæma stefnu
uppreisnarmanna, s.s. með því að hreinsa til
í landsstjórninni. Afdrifaríkust reyndist þó
sú ráðagerð hans að nema úr gildi sambands-
stjórnarkerfið og stofna sameinað ríki, með
öflugu miðstjórnarvaldi. Tilskipun þess efnis
var gefin út í maí 1966. Þessurn úrskurði
vildu hinir ráðríku og hefðbundnu emírar
norðanmanna ekki hlíta; þeir blésu til upp-
reisnar gegn Ibosayfirmönnum sem voru ó-
spart myrtir sumarið og haustið 196% þ. á m.
sjálfur Ironsi.
I kjölfar þessara ótíðinda sigldi mikil ring-
ulreið. Fullmektugur hennar Hátignar Breta-
drottningar hagnýtti sér hana til þess að leiða
áður óþekktan ofursta, Jacob Gowan, sem er
af ætt einna hinna minni þjóðflokka vestur-
hlutans og játast kristinni trú, fram á sjónar-
161