Réttur - 01.08.1968, Blaðsíða 30

NEISTAR
Sósialismi
„Sósialisminn finnur ekki það
frelsi, sem hann leitar eftir í
stjórnmálaflokkunum. Hann verður
að skapa sitt eigið kerfi, þegar
um lýðræði er að ræða. Það verð-
ur að vera virkara en allt hið
frjálslynda stjórnmálakerfi, sem nú
hefur lifað sjálft sig. Það verður
hlutverk hins sósíalistíska lýðræð-
is að gera það, sem auðvalds-
skipulagið eðlilega aldrei gat gert:
Að finna aðferð til þess að stjórna
lýðræðislega hinum sósíalistísku
fyrirtækjum, þar sem verkamenn-
irnir eru um leið eigendur. Ég er
sannfærður um að sósíalisminn i
Tékkóslóvakíu hefur sérstaka
möguleika til þess að skapa sósí-
alisma með lýðræðislegum eigin-
leikum, sem hin lýðræðislegustu
af borgaralegum þjóðfélögum hafa
ekki öðlazt".
Dubcek, ritari Kommúnistafl.
Tékkóslóvakiu, á fundi i Sló-
vakiu sumarið 1968.
Hugleiðingar
„Það verður að gera greinar-
mun á þjóðernisstefnu drottnandi
þjóðar og þjóðernisstefnu undir-
okaðrar þjóðar, á þjóðernisstefnu
stórþjóðar og þjóðernisstefnu
smáþjóðar.........
Þessvegna verður alþjóðahyggj-
an af hálfu hinnar drottnandi eða
svokölluðu „stóru" þjóðar (þó hún
sé bara stór vegna ofbeldisverka
sinna, stór í þeim skilningi sem
einn Dérshimorda er stór) að
koma fram í því að viðurkenna
eigi aðeins hið formlega jafnrétti
þjóðanna, heldur og að viðurkenna
þá ójöfnu aðstöðu, sem af hálfu
hinnar drottnandi þjóðar, stór-
þjóðarinnar, vegur upp það ójafn-
ræði, sem sjálft lifið skapar. Sá,
sem ekki hefur skilið þetta, hefur
ekki skilið hina sönnu verkalýðs-
aðstöðu til þjóðernismálsins, —
hefur raunverulega staðnað i af-
stöðu smáborgarastéttarinnar og
hlýtur óhjákvæmilega alltaf að
hallast að borgaralegri afstöðu.
Hvað er mikilvægt fyrir verka-
manninn? Fyrir verkamanninn er
ekki aðeins mikilvægt heldur bein-
línis lífsnauðsynlegt að tryggja sér
sem mest traust í stéttabaráttu
verkalýðsins af hálfu þeirra, sem
ekki eru Rússar. Hvað er nauð-
synlegt til þess? Til þess er ekki
aðeins hið formlega jafnrétti nauð-
synlegt. Til þess er nauðsynlegt
að útrýma með framkomu sinni
eða með tilslökunum sínum á einn
eða annan hátt gagnvart þeim,
sem ekki er Rússi, vantrausti
eða tortryggni, þæta upp þær
móðganir, sem hann hefur sætt í
fortíðinni af hálfu rikisstjórnar
„stórveldisþjóðarinnar" .......
Eitt er sú nauðsyn að sameinast
gegn hinum vestrænu imperíalist-
um, sem verja auðvaldsheiminn.
Hér leikur enginn vafi á og ég
þarf ekki um .bað að ræða að ég
er þeim ráðstöfunum algerlega
samþykkur.
Annað mál er, ef við sjálfir,
jafnvel þótt í smámunum væri,
lendum í imperíalistískri afstöðu
til undirokuðu þjóðernanna og
gröfum þannig alveg undan allri
hugsjónalegri* hreinskilni okkar,
allri hugsjónalegri* vörn okkar í
baráttunni gegn imperíalismanum.
Því morgundagur veraldarsögunn-
ar mun einmitt verða sá dagur,
þegar þær þjóðir, sem imperíal-
isminn undirokar, og bæra nú þeg-
ar á sér, vakna endanlega og hefja
hina löngu og erfiðu úrslitaþaráttu
fyrir frelsi sinu".
Lenín í „Hugleiðingar um
þjóðerna eða sjálfstjórnar-
málin". 31. des. 1922.
(Þýtt úr safnritum hans á
þýzku, 36. bindi, bls. 593—
596).
Valdahroki
„Bandaríkin hafa nú náð þeim
sögulega áfanga, þegar mikil þjóð
á á hættu að glata dómgreind
sinni, á hvað sé innan takmarka
valds hennar og hvað utan. Aðrar
miklar þjóðir, sem náð hafa þess-
um hættulega áfanga, hafa færzt
of mikið í fang, ofreynt sig og
hnignað og fallið ....
Smátt og smátt en alveg ótví-
rætt sýna Bandaríkin merki þess
valdahroka, sem hefur hrjáð, veikt
og stundum eyðilagt miklar þjóðir
fyrrum. Ef við látum slíkt gerast,
þá höfum við ekki látið rætast þá
von um menningarlega fyrirmynd
fyrir heiminn, sem í oss bjó. Því
meir sem við bregðumst, því meir
ber föðurlandsvinunum skylda til
að mótmæla."
J. William Fulbright öldunga-
ráðsmaður i „Hroka vaidsins"
(The Arrogance of Power“).
* Þýzka orðið hér er „prinsipiell",
nákvæmari þýðing væri ef til vill:
„sem er í samræmi við höfuð-
stefnumark vort".
154