Réttur - 01.10.1977, Blaðsíða 49

Friðriksson um, á hvem hátt skyldi af-
hjúpa sósíaldemókratana og skipuleggja
baráttuna gegn þeim innan verkalýðsfé-
laganna. Sú deila var þó meira fræðileg,
því ítök kommúnistanna í Reykjavík
voru harla lítil í verkalýðsfélögunum.30
Eftir að leiðir skildu milli Olafs og
kommúnistanna með stofnun Spörtu
haustið 1926 og þeir urðu útilokaðir frá
Alþýðusambandinu reyndi lítið á þetta.
Hins vegar voru kommúnistarnir sterkir
á Norðurlandi og í Vestmannaeyjum
innan verkalýðshreyfingarinnar og réðu
verkalýðsfélögum m. a. á Siglufirði, Ak-
ureyri, Húsavík, Eskifirði og Vestmanna-
eyjum. 1 Reykjavík var Félag járniðnað-
armanna undir forystu kommúnista en
það stóð utan ASÍ frá stofnun 1921 til
ársins 1933 og hafði kommúnistinn Loft-
ur Þorsteinsson forystu fyrir því frá
1930—38.38 Eins og áður er getið var það
hugmynd kommúnista er þeir hófu und-
irbúning að stofnun KFÍ nokkru fyrir
1930, að þeir gætu starfað áfram innan
Alþýðusambandsins. Lagabreytingin
1930 á 10. þingi ASÍ breytti þessu. Kom
þá upp sú staða, að þau jafnaðarmanna-
félög er kommúnistar réðu voru útilokuð
frá Alþýðusambandinu og sósíaldemó-
kratarnir mynduðu ný félög er fengu
strax aðild að ASÍ t. d. var alþýðuflokks-
félag frá Vestmannaeyjum tekið í ASÍ
strax á 10. þinginu, en jafnaðarmannafé-
lagið er kommúnistar réðu svipt rétti
til þingsetu. Hvað verkalýðsfélög snerti
er kommúnistar réðu varð reyndin sú, að
sums staðar stofnuðu sósíaldemókratar
lljótlega ný félög t. d. á Akureyri og
Siglufirði þar sem þeir voru í minnihluta
i gömlu verkalýðsfélögunum, en þau fé-
bjg er kusu kommúnista sem þingfull-
trúa á 11. þing ASÍ haustið 1932 fengu
ekki samþykkt kjörbréf, þar eð fulltrú-
arnir uppfylltu ekki það skilyrði að und-
irrita stefnuskrá Alþýðuflokksins. Slíkir
fulltrúar héldu í nóvember 1932 fund
er þeir höfðu verið gerðir afturreka og
lýstu yfir að þing Alþýðusambandsins
gæti ekki ályktað í nafni íslensks verka-
lýðs, þar eð sambandið væri einokað af
sósíaldemókrötum.4 0
Á árunum 1932 til 1934 fer fram hörð
barátta milli sósíaldemókrata og komm-
únista innan verkalýðshreyfingarinnar.
Þá gera sósíaldemókratar tilraun til þess
með „klofningsfélögum" og útilokunar-
aðgerðum, að láta verkalýðsl’élcjg konun-
únista standa uppi án samningsréttar og
ógjaldgeng gagnvart atvinnurekendum,
en kommúnistar reyna að brjótast út úr
þessari herkví er hefði gert þá „eins og
fisk á þurru landi“.41
En áður en fjallað verður um þá bar-
áttu er rétt að víkja aðeins að skipulagi
KFÍ.
KFI var eins og áður sagði deild úr
Alþjóðasambandi kommúnista Komin-
tern, en það var skipulagt eins og einn
alheimsflokkur er laut ströngu miðstjórn-
arvaldi, enda mat heimshreyfingarinnar
þá (1928—35) að ríkjandi væri borgara-
styrjaldarástand í auðvaldsskipulaginu,
kreppuáhrif mikil og kommúnistar yrðu
að vera viðbúnir því að taka völdin, en
það væri aðeins mögulegt, ef fyrir henni
væri vel skiptdagður og agaður flokkur,
úrvalslið (elite) er leiddi alþýðuna í
stéttabaráttunni til sigurs. í hinni ís-
lensku deild Komintern, þ. e. í KFÍ var
æðsta vald í höndum flokksþitigs er hald-
ið var annað hvert ár. Það kaus tniðst jórn
er var skipuð yfir 20 mönnum (skipulags-
breyting 3. þing 1934) alls staðar að af
landinu ,en á milli miðstjórnarfunda var
257