Réttur - 01.10.1977, Side 28

að sama skapi verðgildi eigna sinna. Því
næst láta þeir flokka sína með skattalög-
um gera hlutafélög sín skattfrjáls í skjóli
afslátta af þessum eignum - semja sig að
hætti aðalsins í Frakklandi á 18. öld.
Þannig sölsar braskarastéttin undir sig
sívaxandi hluta af þeim eignum, sem fel-
ast í framleiðslutækjum og viðskipta-
gögnum.
En „ágirnd vex með eyri hverjum“.
Þessari braskarastétt finnst ekki nóg að
láta ríkið og ríkisbankana þannig auðga
sig í sífellu (hún er ekkert á móti slíkum
ríkisafskiptum, Jrótt hún hrópi í sífellu
gegn J^eim!). - Nú vill hún líka fara að
sölsa undir sig eignir þjóðarinnar: ríkis-
prentsmiðjuna, Landssmiðjuna o. s. frv.
Og auðvitað ætlar luin sér að klófesta
þær ódýrt og þægilega, Jíví síst dettur
lienni í hug að fara að snara út hundruð-
um miljóna króna í reiðu fé úr eigin
vasa, sem ekki er til þar!
Þessi árátta hennar er ekki ný - og
skal nokkuð rifjað upp af slíkum ferli
Iiennar fyrrum, en jafnframt minnt á að
löngum átti samt íslensk borgarastétt svo
heiðarlega og vitra menn til innan sinna
vébanda að lcingum tcSkst að kctma í veg
fyrir verstu ránsverkin.
Er Landsbankinn skyldi lagður niður
Þegar íslensk borgarastétt myndaðist
fyrir síðustu aldamót og eitthvað tók að
vænkast efnahagur landsins, varð það
eitt af fyrstu verkum Jaeirra manna henn-
ar, er auðsveipastir voru erlendu auð-
valdi, að koma hér upp ásamt útlendum
bönkum „íslandsbahka", hálferlendu
fyrirtæki og veita Jcví seðlaútgáfurétt.
Vildu þá ýmsir aðdáendur „einkafram-
taks“ leggja niður Landsbankann, sem
Jijciðin átti sjálf og ein. En til allrar ham-
ingju tókst að koma í veg fyrir ])að ó-
þurftarverk braskaranna og var það ekki
síst að þakka Magnúsi Stephensen lands-
höfðingja. Sá íhaldssami embættismaður
gat hindrað illvirki gróðaóðra ,íslenskra‘
braskara.
Þegar stela átti mestöllu fossafli íslands
Næsta atlaga braskaranna var að foss-
um íslands. Þeir töldu saklausum sveita-
bændum trú um að þeir ættu árnar, sem
rynnu gegnum jarðir Jceirra, véluðu þá
svo til að selja hálf- og al-útlendum
hlutafélögum fossana fyrir lítið — og
gengu svo „vel“ fram í þessari duldu
ránsherferð á hendur þjóðarinnar að
1919 voru flestir bestu fossar íslands -
að Sogsfossunum undanskildum - komn-
ir í „eigu“ útlends auðvalds og innlendra
fossabraskara, lepjia þeirra.
Þá heppnaðist Jjað fyrir sérstaka til-
viljun og mildi að láta AlJjingi taka í
taumana 1923 og eyðileggja alla þessa
sölu með Jwí að tryggja ríkinu einkarétt
til virkjunar allra lossa. Og J)að var ekki
síst þeim Jóni Þorlákssyni, Bjarna frá
Vogi og Guðmundi Björnssyni land-
lækni að þakka að svo giftusamlega tókst
til. - Salan á fossunum eyðilagðist með
þessari löggjöf. Og það er rétt að muna
])að og, þegar rætt er um eign á fljótandi
vatni ánna, að jafnvel í Bandaríkjunum
eru allar ár Jíjóðareign - og Jrví volduga
og freka ameríska auðvaldi hefur aldrei
dottið í hug að ætla að ásælast eða ein-
oka lyrir sig þá þjóðareign, þó æstir
einkaréttarmenn á Islandi hafi ríkar til-
hneigingar til að einoka þá þjóðareign
fyrir sig.
236