Réttur - 01.10.1977, Blaðsíða 48

myndun ríkisstjórnar Tryggva Þór-
hallssonar 1927 er studdist við hlut-
leysi Alþýðuflokksins.
3. Gagnrýnd voru skrif Aljrýðublaðs-
ins og þess krafist að ASÍ-jDÍng kysi
ritstjóra.
4. Krafist var að skipulagi ASÍ væri
breytt þannig að myndað væri
,,hreint“ faglegt verkalýðssamband.
Var jrað atriði mjög til umræðu
innan ASÍ m. a. á fyrrgreindum
verkalýðsmálaráðstefnum.133
Allar tillögur er gengu í jressa átt
voru felldar á 10. J)ingi ASÍ er hófst 25.
nóv. 1930, en á þinginu samþykkt laga-
breyting er fól í sér: „að kjörgengi full-
trúa í fulltrúaráð, á fjórðungsþing, sam-
bandsþing og aðrar ráðstefnur innan
sambandsins svo og í opinberar trúnað-
arstöður fyrir sambandið eða flokksins
hönd er bundið við, að fulltrúinn sé Al-
þýðuflokksmaður og tilheyri engum öðr-
um stjórnmálaflokki“.34 í reynd þýddi
þessi samþykkt að menn urðu að undir-
rita stefnuskrá Alþýðuflokksins til að
vera gjaldgengir fulltrúar í ASÍ. Þetta
útilokaði fulltrúa verkalýðsfélaga er ekki
lutu forystu Al])ýðuflokksmanna frá
starfsemi ASÍ og með jressu móti tókst
Alþýðuflokknum að ráða einir Alþýðu-
sambandinu allan fjórða áratuginn. í
Verklýðsblaðinu sem kommúnistar hófu
að gefa út 1. nóv. 1930 er grein um nauð-
syn kommúnistaflokks. í henni kemur
fram að kommúnistarnir ætluðu ekki
sjálfviljugir úr ASÍ, þótt „þeir festi sam-
tök sín í vel skipulögðum flokki“.35 Þeir
töldu sig geta unnið áfram innan ASÍ,
en fyrrgreind lagabreyting gerir þá von
þeirra að engu. En í fyrrnefndri grein í
Verklýðsblaðinu nefna jDeir þó Jrann
möguleika að sósíaldemókratarnir „taki
að reka kommúnista úr verkalýðsfélög-
um eða kommúnísk félög úr Alþýðusam-
bandinu".30 Sú varð raunin á og það
flýtti fyrir stofnun KFÍ og neyddi komm-
únista til að skipuleggja flokksstarf sitt
og verkalýðsbaráttu án tengsla við ASÍ.
Stofnun KFÍ 29. nóv. 1930 virðist frem-
ur illa undirbúin og hafa borið brátt
að, ])ví það er fyrst í ársbyrjun 1931 sem
skipuleg uppbygging flokksins hefst á
landsmælikvarða.
Fyrrgreind lagabreyting var samjjykkt
með 52 atkvæðum gegn 15 á 10. Júngi
ASÍ37 og ]:>ar með losuðu sósíaldemókrat-
arnir er réðu ferðinni innan ASÍ sig við
byltingarsinnaða vinstri arm og klofn-
ingur verkalýðshreyfingarinnar varð al-
ger skipulagslega séð.
Þeir 17 þingfulltrúar á ASÍ-Jringinu
er viku af fundi 29. nóvember settu fund
í öðrum sal í Reykjavík og hófu stofn-
fund Kommúnistaflokks íslands er varð
deild úr Alþjóðasambandi kommúnista,
Komintern og j)að er reyndar um sama
leyti og áhrifa kreppunnar fer að gæta
hér lyrir alvöru. Mat á kreppunni og við-
brögð gagnvart henni höfðu verið eitt
af ágreiningsefnum kommúnistanna og
ASÍ-forystunnar.
í árslok 1930 stendur íslensk verka-
lýðshreyfing Jrví á miklum tímamótum.
E. Kommúnistaflokkur íslands
og verkalýðsbaráttan.
Þegar hinir ungu byltingarsinnuðu
kommúnistar voru að ryðja sér braut
innan AlJ)ýðusambandsins á J^riðja ára-
tugnum, J)á deildu Jreir hart við Ólaf
256