Réttur - 01.01.1980, Blaðsíða 42

Reyndar er líka óhætt að staðhæfa það
nú, að sósíalistar voru á sama hátt helsti
drifkrafturinn í hinum ýmsu samtökum
utan Alþingissem um lengri eða skemmri
tíma hafa barist gegn hernáminu. For-
ystumenn Sósíalistaflokksins eða „al-
ræmdir kommúnistar" forðuðust hinsveg-
ar yfirleitt að vera oddvitar þessara sam-
taka vegna rússagrýlunnar í kalda stríð-
inu. Það var af samskonar ástæðum og
þegar kommúnistinn Jón Rafnsson, einn
af brautryðjendum og stofnendum Sam-
bands íslenskra berklasjúklinga, neitaði
að vera í stjórn sambandsins, af því hann
óttaðist með réttu, að nafn hans og orð-
spor kynni að verða misnotað til að spilla
fyrir þessum þjóðþrifasamtökum. Mann-
fyrirlitningin svífst einskis.
í eldlínunni stóðu því einatt einlægir
og hugumstórir hernámsandstæðingar,
sem ekki höfðu annars skipt sér mikið
af stjórnmálum. Einnig mun hægt að
finna þá, sem á þessum vettvangi fengu
útrás og fótfestu fyrir pólitískan metnað,
hversu heilsteyptir hernámsandstæðingar
sem þeir ella voru.
Það er ómaksins vert að gefa þessari
utanþingsbaráttu gaum. Vissulega má
segja, að formlega og þjóðréttarlega ráð-
ist útslit herstöðvamálsins innan veggja
Alþingis. En baráttan fyrir utan er for-
senda þess sem gerist fyrir innan. Og hætt
er við, að ísland væri fyrir liingu óleys-
anlega horfið í náðarfaðm Bandaríkj-
anna, ef ekki hefði verið á kreiki utanvið
liiggjafarsamkunduna og stjórnmála-
flokkanna sívakandi baráttuandi, sem
birst ihefur í mörgum og misskýrum
myndum.
Til hvers eru herstöðvar?
Áður en lengra er haldið, er þarflegt
að gera sér grein fyrir því, að gegnum ár-
in munu fæstum hafa verið ljósar hinar
raunverulegu ástæður fyrir ásælni Banda-
ríkjanna í herstöðvar hér sem annarsstað-
ar eftir síðari heimstyrjöld. Hvorki þeim
sem alla tíð hafa barist á móti hernám-
inu né heldur hinum, sem vildu hafa hér
herstöðvar.
Þrjár kenningar hafa einkum verið
uppi hafðar um eðli og drifkrafta heims-
valdastefnu:
1) Persónuleg valdafíkn einstakra ríkis-
leiðtoga,
2) Þjóðrembingsleg yfirráðagræðgi heilla
Jojóða gagnvart öðrum,
3) Efnahagsleg útþensla risafyrirtækja og
sókn í vald yfir auðlindum og vinnu-
afli hvarvetna í heiminum.
Hér skal staðhæft, að tvö fyrrnefndu
atriðin, einstaklingsbundin valdagræðgi
og þjóðremba, skipti sáralitlu máli, þótt
þau séu vissulega til. En þá er yfirleitt
um að ræða fremur fáa einstaklinga, sem
tekst að vísu stundum að æsa með sér
fjölda fólks um nokkurn tíma. Og þar er
þýska þjóðin eða drjúgur hluti hennar
auðvitað nærtækasta og átakanlegasta
dæmið. En það eru m.a.s. og hafa verið
til menn á íslandi, sem finnst að íslend-
ingar eigi að ráða yfir Grænlandi og Fær-
eyjum og jafnvel lleiri löndum. Af fræg-
um Islendingum, sem þannig hugsuðu,
má nefna Einar skáld Benediktsson á sín-
um efri árum. Og upp á síðkastið má sjá
því haldið fram í forystugreinum dag-
blaða, að Jan Majen sé ,,íslensk“.
En þetta er ekki reglan. Og jafnvel
varðandi þýska nasismann skal fullyrt,
að drifkrafturinn í honum hafi allsekki
42