Réttur - 01.01.1980, Blaðsíða 44

skilið þetta, þá hljóta þeir að hafa sett
það fram á svo almennan, yfirborðslegan
og frasakenndan hátt, að almenningnr
fékk engan botn í það. Ég segi fyrir mig
sjálfan, að það eru ékki nema svosem sjö
ár síðan ég fór að gera mér þetta ljóst,
semsagt þegar ég fór að grufla út í þetta
af eigin rammleik, vegna þess að mér var
falið að skrifa um herstöðvamálið í tíma-
ritið Rétt, sem ég bar nokkra virðingu
fyrir.
En baráttan gegn herstöðvum hér hef-
ur fyrst og fremst verið rekin á þjóðern-
islegum tilfinningagrundvelli. Það er
ákveðinn hluti þjóðarinnar, kannski 20—
30% eða meira, sem hefur verið á móti
herstöðvum af einhverskonar þjóðemis-
legri eðlishvöt. Og flestir þeirra, sem hafa
verið fylgjandi herstöðvum, þeir hafa
heldur ekki gert sér ljósa grein fyrir hin-
um efnahagslegu forsendum. Þeir hafa
trúað því, að herinn væri ill nauðsyn
vegna hættunnar á hernaðarárás frá Rúss-
um. Ég býst m. a. s. við, að flestir VL-
ingarnir 14 hafi trúað því, að þeir væru
að forða þjóðinni frá glapræði.
Það má því segja, að andstaðan gegn
hersetunni hafi verið rekin á mjög ófull-
nægjandi forsendum. Og það er ekkert
skrítið. Vegna þess að almenningur á
mjög erfitt með að skilja efnahagspólitík,
sem ekki brennur beint á honum sjálfum.
Þessvegna kýs almenningur líka, að mikl-
um meirihluta flokka, sem í rauninni
vinna gegn hans eigin hagsmunum.
Menn eiga með öðrum orðum auðveldara
með að láta sér skiljast að hersetan sé
hættuleg fyrir þjóðerni, tungu, menningu
og önnur fyrirbæri, sem erfitt er að skil-
greina, heldur en að skilja hin efnahags-
legu rök. Og einusinni var m.a.s. afbrýði-
semi íslenskra karlmanna útí Kanann
þungvæg röksemd. Því er það sem Guð-
bergur Bergsson lætur eina persónu í
Önnu segja svo kaldhæðnislega: „Vanda-
mál hernámsins er ókynferðislegs eðlis.
Sú andspymuhreyfing er aum, sem reyn-
ir að vekja þjóðarandann í klofinu á fólki.
Reyndu að skírskota til höfuðsins."
En þetta er heldur ekkert skrítið. Því
að ef á annað borð er reynt að beita efna-
hagslegum rökum, þá kemur eðlilega upp
sú spurning, hvort við mundum ekki
bara hafa meira að bíta og brenna, ef við
gerðumst fylki í Bandaríkjunum. Það get-
ur orðið nokkuð flókið að hrekja þvílíka
staðhæfingu, þótt hún sé auðvitað röng.
Og þá kemur aftur að því, að hinir þjóð-
ernislegu tilfinningamenn, sem segja sem
svo: betra er að vera barður þræll með
frelsi í brjósti, heldur en feitur þjónn,
þeir virðast næstum af skáldlegum inn-
blæstri hafa skynjað, að það myndi held-
ur ekki vera heppilegt fyrir okkur efna-
hagslega að verða hjáleiga erlends stór-
veldis til lengdar.
Mér finnst reyndar einnig einsog það
líkist stundum innblæstri, þegar ýmsir
góðborgarar eru að berjast fyrir herset-
unni án þess að vera sér meðvitaðir um,
að þeir séu að berjast fyrir eigin hags-
munum. En aðalnot íslenskrar auðstéttar
af herstöðinni eru:
1) Hún er auðsuppspretta og mjólkurkýr
fyrir stærstu forréttindafyrirtæki lands-
ins.
2) Hún er trygging gegn lítt hugsanlegri
valdatöku verkalýðsins.
Hernám Breta 1940
9. apríl 1940 hernámu Þjóðverjar Dan-
mörku, og konungur íslands varð þá á
vissan hátt stríðsfangi. Sama dag sendi
44