Réttur - 01.01.1975, Blaðsíða 48

vanþróunar geta ekki lagt inn á brautir sósíalism-
ans. Til þess eru nú allstaðar hlutlæg skilyrði með
stuðningi hins sósíalíska heimshluta.
Á hinu tiltölulega langa blómaskeiði kapítalism-
ans síðustu áratugina hefur örbirgð n í flesxum
hálfnýlendum og vanþróuðum löndum færst mjög
í aukana og arðránið verið óskaplegt. Meginand-
stæðurnar í heiminum eru nú milli hins arðrænda
og undirokaða múgs vanþróuðu landanna annars-
vegar og hinna kapítalísku heimsvelda hinsvegar.
Og einmitt í þessum löndum eru veikustu hlekkir
hins kapítalíska heimskerfis.
Samfara þessu hafa orðið miklar breytingar i
helstu auðvaldslöndunum heimafyrir. Völdin i efna-
hagslífinu hafa færst me'r og meir i hendur tiltölu-
lega fámenns hóps. Tækniþróunin hefur breytt
stéttaskptingunni mjög verulega. Hin gamla
öreigastétt er ekki sú sama og áður, fólki í þjón-
ustustörfum hefur fjölgað mjög, hið nýja arðráns-
kerfi, sem spannar miknn hluta heims, gerir enn
kleift að halda uppi verkamannaaðli og tiltölulega
vel stæðri millistétt. Efnahagslegt sjálfstæði ein-
stakra rikja þokar fyrir völdum fjölþjóðlegra risa-
samsteypa. Efnahagsbandalag ð og Atlantshafs-
bandalagið eru einskonar sameiginleg trygging
gegn byltingaröflunum í hverju einstöku aðildarríki.
Styrkleikahlutföllin milli stéttanna, ekki aðeins
í hverju einstöku landi, heldur á heimsmælikvarða
ráða úrslitum um það, hvort sósíallsk bylting getur
orðið sigursæl. I þessu efni hafa orðið geys'miklar
breytingar eftir síðustu heimsstyrjöld. Um það bil
þriðjungur mannkynsins hefur lagt inn á brautir
sósíalismans, og eins og sak'r standa má heita
valdajafnvægi milli auðvaldsheimsins og hins sósi-
alíska heimshluta. Frá stríðslokum hefur styrkur
sósíalísku ríkjanna gagnvart auðvaldsheiminum vax-
ið gífurlega og sú þróun heldur áfram. Við þetta
bætist að kommún'staflokkar og aðrir byltingar-
flokkar I auðvaldsheiminum hafa vaxið mjög að
styrkleika. Okkur finnst stundum lítið þokast áfram
á líðandi stund. En þegar við lítum yfir lengra tíma-
bil, sjáum við að einmitt I þessu efni hefur þróun-
in verið mjög ör á siðustu áratugum.
Þá er að líta á sjálf valdatækin. Hið borgaralega
ríkisvald er jafnmikið stéttarvald og það hefur
nokkurntíma verið, enda þótt enn hafi tekist að
halda h'n borgaralegu lýðræðisform nokkurnveginn
I heiðri I flestum löndum Vesturevrópu eftir stríðið.
Það gildir því enn hið sama og á dögum Lenins að
því leyti, að það verður nauðsynlegt að losa sig
við hið gamla ríkiskerfi og byggja upp annað nýtt
I staðinn. En þegar Lenín skr faði aðalverk sin,
var enn gert ráð fyrir því, að byltingin mundi verða
heimsbylting, gerast I helstu löndum heims á til-
tölulega stuttu tímabili. Nú er staðreyndin sú, að
sambýli sósialisma og kapítal sma mun verða á
löngu sögulegu timabili. Og þessi staðreynd ásamt
hinni gerbreyttu hernaðartækni gerbreytir líka öll-
um aðstæðum.
STJÓRNLISTARVANDAMÁL
OKKAR TÍMA
Hinir gömlu tímar, þegar öreigastéttina skorti
ekki annað en samheldnina, samtökin, einbeittnina
og forustuna til þess að steypa auðvaldinu af stóli,
þegar meiriháttar kreppu bæri að höndum, eru nú
fyrir löngu liðnir. Nú er öldin önnur, en þegar fólk-
ið gat sigrað yfirráðastétt lands síns svo að segja
með berum hnúunum og varist erlendri árás með
ákaflega frumstæðum vopnum samanborið við
vopnabúnað nútímans. Nú stendur verkalýður hvers
lands ekki aðeins andspænis hinni tröllauknu
striðsvél sinnar eigin yfirstéttar heldur líka ger-
eyðingarvopnum erlendra stórvelda. Hinar nýju
vígvélar, sem komu fram ó efri órum Engels, voru
eins og barnaleikföng I samanburði við þau, en þó
sá hann þá þegar, að nýjan vanda bar að hönd-
um, sem horfast þurfti I augu við. Atlantshafs-
bandalagið var ekki einungis stofnað gegn löndum
Austurevrópu heldur líka og miklu fremur gegn
byltingaröflum Vesturevrópu. Hinar gömlu leiðr
koma þvi ekki lengur til greina. En jafnvist er hitt,
að ef mannkynið á að lifa, þá verður hin sósialíska
bylting að finna sér nýjar leiðir.
Hverjar eru þessar leiðlr? Það er stjórnlistar-
vandamál okkar tíma. Hinar nýju aðstæður krefjast
nýrrar stjórnlistar. Og hún þarf að vera samræmd
á heimsmælikvarða. Kommúnistaflokkar og aðrir
byltingarflokkar auðvaldsheimsins hafa enn ekki
mótað þó stjórnlist, sem dugar. Hún er enn I brot-
um og sumstaðar mjög á reiki. Á ég þar framar
öllu við kommúnistaflokka Vesturevrópu. Þetta er
brýnasta vandamál sósíallskrar byltingar á okkar
timum. líf og örlög mannkynsins liggja við. Hér
þarf að koma til djúpstæð rannsókn og krufning
af hálfu hins færasta mannvals sósíalismans um
allan heim, samanlagt lifsstarf fjölda manna, sem
verður að fara fram samtímis hinni hraðfleygu
48