Réttur - 01.01.1975, Blaðsíða 50

ekki ræst eins og vonir stóðu 11. Heimsvaldastefn-
an hefur kunnað betur að aðlaga sig hinum nýju
aðstæðum, en gert var ráð fyrir. Auðmannastéttin
hefur enn haft ráð á að friða fjölmenna þjóðfélags-
hópa með allmiklum friðindum. Enn hefur ekki
kom'.ð til alvarlegrar kreppu. Það hefur yfirleitt
ekki komið til þerirar sósíalísku þróunar I van-
þróuðu löndunum, sem ráð var fyrir gert. Á þessu
tiltölulega langa þlómaskeiði kapítalismans, sam-
fara miklum vandamálum, sem upp hafa komið i
sósíalísku löndunum, hefur reynslan sýnt, að að-
dráttarafl þeirra varð stórum minna en ætlað var.
Hinu ber síst að ne'ta, að til dæmis Kína, Norður-
Kórea og Kúba eru lýsandi fordæmi fyrir van-
þróuðu löndin og hafa þar mikið aðdráttarafl, að
svo miklu leyti sem fólk hefur hugmynd um, hvað
þar er að gerast.
Það sem mestu máli skiptir er þó hitt, að bylt-
ingarástand og fylgi meirihlutans nægir ekki til
þess að bylting verði. Það hefur aldrei komið fyrir
í sögunni, að yfirráðastéttin hafi sleppt völdunum
af fúsum vilja. Síðan þessi samþykkt var gerð,
hefur þetta sannast enn áþreifanlegar og stundum
með hryllilegum hætti, jafnvel þótt ekki væri um
byltingu að ræða heldur aðeins missi meiriháttar
gróðalinda og forréttinda eins og til að mynda I
Chile. Yfirráðastétt gefst ekki upp fyrr en öll sund
eru lokuð, og þá verður alþýðan að ráða yf'r styrk,
sem er meiri en allar vígvélar hennar.
Hvernig stendur á því, að slik megináhersla
skyldi vera lögð á hina friðsamlegu leið i sam-
þykktum kommúnistaflokkanna einkum í Vestur-
og Austurevrópu fyrir hálfum öðrum áratug og enn
I dag? Ég held að þar hafi fyrst og fremst tvennt
komið t!l: Sigursæl valdbylting í Vesturevrópu var
ekki í sjónmáli. öll stjórnlist þessara flokka og
baráttuaðferðir þeirra I pólitískum átökum þeirra
tíma miðuðust við mjög langt skeið tiltölulega frið-
samlegrar baráttu, án þess að til úrslita drægi. Og i
öðru lagi brýn þörf Sovétrikjanna og fylgiríkja
þeirra fyrir frið, langt timabil friðsamlegrar þróun-
ar, og þess vegna mikill ótti við öll stórátök, er
gætu stofnað friðinum I hættu. Þetta var óskhyggja,
sem átti sér mjög raunhæfar ástæður.
Þegar upp úr slitnaði milli kommúnistaflokka
Sovétríkjanna og Kína, fóru fram mikil bréfaskipti
milli þeirra og sumt af því hefur aldrei verið birt.
Mér er þó kunnugt um margt fróðlegt I þessum
bréfum, meðal annars ýmislegt um hina friðsam-
legu leið t:l sósíalismans. Kínverjar neita því harð-
lega, að þeir hafi nokkurntíma vefengt, að friðsam-
leg leið til sósíalismans væri hugsanleg I ýmsum
löndum. En þeir segja að alit of mikil áhersla sé
lögð á þá leið í Moskvusamþykktinni. Þetta dragi
úr árvekni fólksins. Enda þótt skilyrði geti skapast
fyrir friðsamlegri valdatöku, viti þeir ekki 11, að sú
leið sé fær eins og sakir standa I nokkru landi.
Það sé ævinlega hættulegt, þegar óskin verði
móðir hugsunarinnar og ekki horfst nógsamlega
í augu v:ð raunveruleikann. Þeir segja líka, að i
fyrstu drögum ályktunarinnar hafi eingöngu verið
fjallað um friðsamlegu leiðina, en kínversku fulltrú-
arnir hafi fengið þetta leiðrétt.
Hvaða líkur eru á því að styrkle kahlutföll i
heiminum, einnig að því er tekur til hinna beinu
valdatækja, breytist svo, að byltingaröflin verði
nógu sterk til þess að leggja auðvaldsskipulagið
að velll?
Þetta getur orðið mjög löng þróun, en hún ger-
ist eigi að síður. Ég hef þegar rætt nokkuð um
þessi þróunaröfl og get þvi verið stuttorður úr
þessu. Nú dregur upp þunga bliku á himni auð-
valdsins. Djúptæk kreppa virðist vera á leiðinnh
Það er ekki óliklegt að ný skörð verði brotin í
varnarmúr auðvaldsins I þessari kreppu, ekki síst
í vanþróuðu löndunum. Allviða í heiminum hafa
byltingaröfl'n tök á því, að afla sér nokkurs vopna-
búnaðar fyrst og fremst með tilstyrk sósialisku
landanna. Og þótt leikurinn sé ójafn við tækni-
væddan her nútimans, þá sýnir reynslan, að ein-
huga fólk, sem leggur allt í sölurnar, getur haft
I fullu tré við hann. Það hefur reynslan sýnt ræki-
lega framar öllu í Vietnam, Alsír og portúgölsku
nýlendunum í Afríku. Og kreppuástand í löndum
heimsvaldastefnunnar gefur meiri vonir um sam-
stöðu og samhjálp hinna undirokuðu I vanþróuðu
og iðnvæddu löndunum. Ég vil I þessu sambandi
leggja ríka áherslu á, að sigur I tvísýnum leik
við firnavoldugan andstæðing vinnst ekki nema
með mikilli fórnfýsi og geysimiklum siðferðilegum
yfirburðum. Að rækta slíka fórnfýsi, siðvæða hina
undirokuðu stétt til mikilla átaka og að hafa það
sjónarmið ævinlega rikt I huga I allri stéttabaráttu
á friðartimum, er eitt allra mikilvægasta stjórnlist-
arverkefni allra sósíalískra byltingarflokka. Og þar
er Víetnam hin mikla fyrirmynd.
Kapítalism'nn mun verða fyrir fleiri kreppum
si og æ meðan hann stendur. Og æ fleiri skörð
verða brotin í virki hans. Styrkur hans til að verjast
kreppum og áföllum verður þvi minni sem af hon-
50