Réttur - 01.10.1975, Qupperneq 11

Þriðja örlagastund aldarinnar?
Yfirþyrmandi ógæfu afstýrt tvisvar - hvað nú?
ísland hefur átt margar gifturikar
stundir á þessari öld, þegar forsjá og
viska góðra forustumanna og þroski og
eining alþýðu hefur gert þjóðinni fært að
stíga risaskref fram á við í atvinnuhátt-
um og lífsafkomu.
En þjóðin hefur lifað tvær örlagastund-
ir á þessari öld eftir fullveldisviðurkenn-
inguna 1918, þegar mjóu munaði að
skammsýnir valdamenn ofurseldu auð-
lindir landsins og yfirráðin yfir því í hend-
ur útlends valds um langa framtið.
Nú er framundan þriðja örlagastundin.
Verður gifta þjóðarinnar slík að einnig
takist að afstýra ógæfunni nú?
I.
Árið 1919 hafði allt virkjanlegt fossafl
íslands að Soginu undanteknu, verið selt
i hendur erlendra auðfélaga. Bændur,
sem töldu sig „eiga“ fossana, höfðu ver-
ið blekktir til að ,,selja“ þá. Um skeið lá
við að meirihluti Alþingis væri orðinn
sem viljalaust verkfæri í höndum fjár-
glæframanna.
En á síðustu stundu, á árinu 1923, tókst
að hindra framgang þessa ófarnaðar. Var
það að þakka árvekni manna eins og
Bjarna frá Vogi, Jóns Þorlákssonar og
Guðmundar Björnssonar landlæknis.
Því á ísland nú enn sína fossa.
II.
1. október 1945 fór Bandarikjastjórn
fram á að fá sér afhent þrjú landsvæði
á fslandi undir alger amerísk yfirráð í
99 ár: Hvalfjörð sem gífurlega flotahöfn,
Skerjafjörð fyrir sjóflugvélar og Keflavík-
urflugvöll fyrir flugherinn. fsland skyldi
vera sem spennt byssa gagnvart rauðri
Evrópu. ,,Og margir óttuðust að síðan
ætti að stjórna okkar gamla landi frá
þeirra nýja landi,“ sagði Ólafur Thors um
,,tilmæli“ þessi ári síðar.
Auðdrottnar Bandarikjanna voru þá að
hefja herferð sina til heimsvalda. —
Heimska og grimmd, ofmetnaður valds
og áfergja í auð soramörkuðu CIA og
Pentagon i 30 ára köldu og heitu stríði.
Borgarastéttir beygðu þjóðir sínar í duft-
ið fyrir drottnurum þessum, mútur og
marshallgjafir, heilagaldur og hótanir um-
hverfðu ýmsum sjálfstæðum þjóðum í
amerískar undirlægjur.
„Aldrei voru til aumari drottnar né
þægari þrælar“, var sagt um Rómaveldi
forðum og sannaðist hér á Rómaveldi
Ameríku og bandingjum þess. — En það
var ekki alstaðar bara þægum þrælum
að mæta: Heimsvaldaáformin amerísku
hrundu í rúst fyrir hetjudáðir verkamanna
og bænda í Vietnam 1975, er nutu stuðn-
ings hinna sósialistísku afla heimsins.
219