Réttur - 01.10.1975, Blaðsíða 36

Gramsci Togliatti Longo
— og mótun leiðar til sósíalismans miðuð við stöð-
ugt borgaralegt lýðræði þvi tímabær og leiðin fær.
Þá er og nauðsynlegt að kynnast betur hugsuði
þeim, er sjálfstæðast allra marxista hefur skilgreint
forsendur og mótað þá leið hvað Vestur-Evrópu
snertir, en það er ítalski kommúnistinn Gramsci.
GRAMSCI OG KENNING HANS
Antonio Gramsci var fæddur á Sardíníu 1891,
nam við háskólann i Torino, gekk 1913 í ítalska
Sósíalistaflokkinn. Verkalýðurinn í Torino var mjög
róttækur og átti 1917 í hörðu höggi við her og
lögreglu. Gramsci var eftir þann þardaga kosinn
ritari sósialistafélagsins í borginni. 1. maí 1919
stofnaði hann vikuritið „Ordino Nuovo“ (,,nýr
heimur"), 1920 kom til allsherjarverkfalls og 1921
var Kommúnistaflokkur Italíu stofnaður. Eitt ár
(1922—23) dvaldi Gramsci í Sovétríkjunum og varð
1922 meðlimur í framkvæmdanefnd Alþjóðasam-
bands kommúnista („Komintern"). Hann varð leið-
togi ítalska kommúnistaflokksins og leiddi hann inn
á þær þrautir, er síðan gerðu hann að voldugum
flokki. Til þess að móta flokkinn þannig varð
Gramsci að sigrast á einangrunarstefnu þeirri sem
Bordiga hafði forustu fyrir. Óx nú flokkurinn og
stæltist í baráttunni undir leiðsögn Gramscis. Á
árinu 1925 er Gramsci kosinn á þing þrátt fyrir
allar hótanir fasista, en þrátt fyrir friðhelgi sína
er hann tekinn fastur 8. nóv. 1926 og eftir mikii
réttarhöld dæmdur í 20 ára fangelsi 4. júní 1928.
Hinn opinberi sækjandi fasistastjórnarinnar sagði í
ákæruræðu sinni m.a.: ,,Það verður að gera þenn-
an heila óstarfhæfap í tuttugu ár". Fasistunum var
Ijóst við hvílikan mann þeir áttu.
I fangelsinu var allt gert til þess að brjóta niður
heilsu hans, lengst af var hann látinn vera einn og
einangraður í klefa. Sjálfur gerði Gramsci í fang-
elsinu allt hvað hann megnaði til þess að vinna
gegn hinni markvísu eyðileggingu líkama hans.
Hann skrifaði 218 bréf í fangelsinu, einkum til konu
sinnar og mágkonu og til sona sinna tveggja, þann
yngri, Julik, fékk hann aldrei að sjá, hann fæddist
eftir fangelsun hans. En aðalrit hans, sem hann
samdi í fangelsinu — og varð að skrifa mikið af
því á einskonar dulmáli, svo það slyppi í gegnum
ritskoðunina, — eru pólitískar hugleiðingar hans,
er fylltu 2800 síður, er þær voru gefnar út.
Gramsci þjáðist mjög i fangelsinu, hóstaði blóði
og leið undir útslætti, þarmabólgu og fleiru. Það
leikur grunur á að fasistarnir hafi flýtt fyrir dauða
hans, því hann átti að verða frjáls 24. april 1937,
af því fangelsistíminn hafði verið styttur reglum
samkvæmt, — en 27. apríl 1937 dó hann. —-
Gramsci hafði sagt í lok réttarhaldanna 1928, er
244