Réttur - 01.10.1975, Blaðsíða 49

enda úr læðingi skipana ,,að ofan". Hvað sósíal-
iskan landbúnað snerti ,,var hvergi hlutast til um
samvinnubúskap, ihlutun um hann var jafnvel ekki
reynd."
,,Ef til vill er langófyrirleitnasta ákæra ,,Lærdóm-
anna" og núverandi leiðtogahóps flokksins sú, að
uppi hafi verið einhverjar áætlanir um að slíta
Tékkóslóvakíu frá samfélagi annarra sósíalískra
landa. Þetta hefur komið áróðursmönnum til að
misnota kjörorð okkar um bandalag og samvinnu
við Sovétríkin og önnur sósíalísk lönd. Þeir vekja
meira að segja máls á þessu á ráðstefnum um
bætta þjónustu sveitarstjórna, auka virkni I fram-
leiðslunni eða tækniþróun iðnaðarins. Þessu er
troðið svo I menn að hugir þeirra verða frásnúnir
þessu grundvallaratriði utanríkisstefnu okkar. Sér
þetta enginn? Ég held að þeir sjái það, en form-
vafstur og sýndarmennska eru orðin svo sjálfsögð,
að sé eitthvað sagt er hætta á ákæru um andróður
móti Sovétríkjunum."
,,Nú eins og við samningu Framkvæmdaáætlunar-
innar geri ég mér grein fyrir, — og ég er sann-
færður um að aðrir fyrirsvarsmenn hinnar fyrri
opinberu stefnu flokksins og rikisstjórnarinnar eru
þar á sama máli —, að Tékkóslóvakíska sósíalíska
lýðveldið getur ekki grundvallað stefnu sína á
brottför úr samfélagi annarra sósíalískra ríkja;
gagnstætt þessu þarfnast það nauðsynlega sam-
vinnu við þau.einkanlega Sovétríkin.en þetta var,
er og verður undirstaða utanríkisstefnu Tékkósló-
vakíu. Þess vegna hafna ég harðlega hvers konar
tilbúningi um tilraunir Tékkóslóvakíu til að draga
sig út úr samfélagi sósíalískra landa og jafnframt
hinni fölsku ákæru um andsovéska stefnu, sem
beint er gegn mér og félögum mínum, en með þeim
átti ég þátt í að skapa og reyndi að framkvæma
skammtímastefnuskrá flokksins, ríkisstjórnarinnar
og Þjóðfylkingarinnar frá þvi í janúar 1968.
Við reyndum ekki að endurskoða utanrikisstefnu
Tékkóslóvakíu, við börðumst fyrirauknu framtaki og
jöfnuði í samskiptum landsins við önnur sósíal-
ísk lönd, jafnframt því að varðveita rétt hvers
aðila til að leysa innanlandsvandamál sín i sam-
ræmi við þarfir þjóðfélagsins og vilja þjóðarinnar.
Það er rétt að í Framkvæmdaáætuninni bentum
við á nauðsyn þess að styðja framsækin og and-
fasísk öfl, — einnig þau, er ekki eru kommúnisk
—, i samskiptum okkar við Sambandslýðveldið
Þýskaland. Ég dreg enga dul á það að við höfðum
einnig í huga sósíaldemókrata, svo sem tilraunir
Willy Brandt, til að koma á stefnubreytingu bæði
innan lands og utan. Þessu var ekki vel tekið hjá
framámönnum Alþýðulýðveldisins Þýskland é þeim
tíma. Við höfðum einnig í huga samstarf við vinstri-
sinnaða flokka, sem ekki eru kommúnistar."
Dubcek segir ennfremur að því fari fjarri að
hann kalli núverandi leiðtogahóp svikara, óvini
sósialismans eða þ.u.l. eins og þessir leiðtogar
kalli fyrirrennara sína. Hann álíti samt að þeir séu
á rangri leið og afleiðingarnar séu þær að þeir
skaði mjög skuldbindingar flokksins og ríkisins við
bandamenn sína. Þá ræðir Dubcek um það hvaða
hópar manna i Tékkóslóvakiu hafi orðið helst og
mest fyrir barðinu á núverandi stefnu KT og rík-
isstjórnarinnar vegna þess að þeir hafi ekki viljað
samþykkja innrás Sovétríkjanna og fordæmingu á
stefnu Dubceks og stuðningsmanna hans í innan-
og utanrikismálum.
Þá segir orðrétt:
„Fyrirskipaður brottrekstur fjölmargra hæfra
manna úr atvinnufyrirtækjum og menningarstofnun-
um, sem hafa látið I Ijós og halda áfram að láta
í Ijós skoðanir andstæðar leiðtogunum hefur þegar
haft og mun í framtíðinni hafa óútreiknanlegt tjón
í för með sér. Hinir skapandi menntamenn hafa
einkum orðið hart úti; hendur þeirra sem geta
stundað skapandi störf eru bundnar. Lífskjörum
þeirra, sem á liðnum árum hafa sýnt hæfileika við
að koma fram með skapandi verk tengd sósíalísku
gildismati, er langmest ógnað. Gjarnan vildi ég
hafa rangt fyrir mér þegar ég segi, að verkalýðs-
stéttinni, langmikilvægasta hluta og að nafni til
valdastétt þjóðfélagsins, finnst hún hafa misst
sjálfstæði sitt. Hún hefur verið svpt því sem hún
leit á sem framfarir og framþróun og hún hefur
verið neydd til að taka sér aðra stöðu. Þátttaka
verkalýðsins i opinberum málefnum, í stjórn rik-
isins, hefur verið minnkuð i lágmark, að svo miklu
leyti sem hún fyrirfinnst enn. Alvarlegustu afleið-
ingu núverandi stjórnarstefnu tel ég vera þá stað-
reynd, að þjóðin hefur verið svipt möguleikanum
til að ræða flokksstefnuna óttalaust, þ.e. frjálslega,
og þar með ákvarðanatekt í þjóðfélagsmálum.
Ég neyðist því til að álykta að heppnast hafi
að framkvæma núverandi stefnu flokksins, tekist
hafi að eyðileggja félagsleg verðmæti en enginn
sá vandi sem leiddi til kreppuástandsins í fiokknum
og þjóðfélaginu á sjöunda áratugnum, — þ.e. ekki
257