Réttur - 01.04.1987, Blaðsíða 10

„ Við fengum hvergi hús“
Ur vidtölum viö tvo af stofnendum
Dagsbrúnar Magnús J. Bjarnason
og Guðmund Gissurarson.
Tryggvi Emilsson tók saman.
í tilcfni af 50 ára minningu Dagsbrúnar höfðu þeir Eðvarð Sigurðsson og
Hannes Stephensen ásamt Jóni Bjarnasyni blaðamanni, samband við nokkra af
stofnendum Verkamannafélagsins Dagsbrúnar með heimsóknum og áttu við þá
samtöl sem Jón skráði.
Einn af þeim var Magnús J. Iijarnason,
áttræður stofnandi Dagsbrúnar, búsettur
í Bjarnaborg í Reykjavík. Magnús var
fæddur 27. nóv. 1874 á Syðri-Skógum í
Kolbeinsstaðahreppi, Hnappadalssýslu.
Aðspurður um stofnun Dagsbrúnar svar-
aði Magnús:
— Nei, það var ekki þægilegt að stofna
hana Dagsbrún. Við fengum hvergi hús,
fyrr en loks fiskihús vestur í bæ, hjá Jóni
Magnússyni frá Skuld. F*að var heldur
ekki þægilegt eftirá. Við vorum svo fáir á
fyrsta fundinum, fundarmenn voru 36 að
tölu. Atvinnurekendur voru alveg vitlaus-
ir og vildu engan taka í vinnu sem var á
fyrsta fundinum. Fyrsti fundurinn var28.
desember 1905, en það voru margir á
stofnfundinum í Bárubúð 26. jan. 1906 og
þá gáfu atvinnurekendur sig.
Magnús var spurður hverra hann
minntist helst frá þessum tíma og hvernig
upphafið var að stofnuninni. Hann
minntist á Árna Jónsson verkamann sem
einn aðalhvatamann að stofnun verka-
mannafélagsins, en svo töluðu menn sig
saman um þetta við höfnina, það var
nauðsynlegt, því þetta var drep. Manni
var þrælað út 14-16 tíma á dag, og þetta
var ekkert kaup. Maður fékk ekki einu
sinni að éta. Okkur var færður maturinn
niður að höfn, svo lá hann í pakkhúsinu,
eða einhverstaðar og við vissum oft ekki
af honum fyrr en að kvöldi þegar við vor-
um að fara heim. Maður var oft blautur
og illa hafður. Þegar skipað var upp úr
bátunum var unnið hvernig sem veður
var. Það var mikil framför þegar gúmmí-
stígvélin komu til sögunnar. Ég vann
alltaf við höfnina, segir Magnús. Afgreiðsla
skipanna var hálfgerð sjómennska. Þá var
höfnin ekki komin. Ekki var hægt að nota
bryggjur, allt flutt í bátum. Milliferða-
skipin lágu við keðjur útifyrir. Við höfð-
um alltaf báta í slefi og ég var við taugina
og mátti aldrei fara frá henni og tók því
minni þátt en ella í umræðum félaga
minna um að stofna félag. Vel man ég
þegar byrjað var á hafnargerðinni. Það
voru mikil viðbrigði þegar höfnin kom.
Vinnan minnkaði svo mikið.
58