Morgunblaðið - 07.02.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. FEBRÚAR 2006 29
UMRÆÐAN
REYKJAVÍKURBORG hefur í
nokkurn tíma staðið í viðræðum við
ríkið um kaup þess á hlut borgarinnar í
Landsvirkjun, en
Reykjavíkurborg á um
45% hlut í Lands-
virkjun. Þessar við-
ræður hafa strandað á
verðmati á fyrirtækinu,
þar sem ríkið hefur ekki
viljað koma til móts við
eðlilegar kröfur borg-
arinnar um greiðslur
fyrir sinn hlut. Nú virð-
ist ríkið hafa fundið nýja
aðferð til að minnka
verðmæti Landsvirkj-
unar og sú leið er að
losa Landsvirkjun við
eignir fyrirtækisins á undirverði og
rýra þannig efnahag þess.
Nýstofnað sameiginlegt smásölufyr-
irtæki RARIK, Orkubús Vestfjarða og
Landsvirkjunar tekur til sín Lax-
árvirkjun á bókfærðu verði sem nemur
rétt rúmum milljarði króna. Lax-
árstöðvar framleiða 27,5 MW og er því
verðmæti á hvert MW 38,6 milljónir.
Til samanburðar má nefna að gert er
ráð fyrir að hvert MW Kára-
hnjúkavirkjunar muni kosta 150–200
milljónir. Samkvæmt verðmati stjórn-
enda Orkuveitu Reykjavíkur er verð-
mæti Laxárvirkjunar að minnsta kosti
2 milljarðar króna, sem er tvöföld sú
upphæð sem Landsvirkjun verðmetur
virkjunina á þegar hún er færð út úr
Landsvirkjun og inn í þetta nýja rík-
issmásölufyrirtæki. Með öðrum orðum
hefðu stjórnendur OR verið tilbúnir að
leggja það til við stjórn OR að Lax-
árvirkjun væri keypt á 2 milljarða. OR
kaupir 60% af þeirri raforku, sem fyr-
irtækið selur í smásölu, af Lands-
virkjun. Verðið sem Landsvirkjun býð-
ur OR upp á í heildsölu
og tjóðrar niður í 12 ára
samninga er hærra en
það sem OR væri að
greiða fyrir raforku frá
Laxárvirkjun, stæði
henni til boða að kaupa
virkjunina á 2 milljarða.
Það stóð OR ekki til
boða að bjóða í Lax-
árvirkjun þar sem ríkið
tók í þessu máli einhliða
ákvörðun um að stofna
fjórða orkufyrirtæki
ríkisins og leggja Lax-
árvirkjun inn í það
púkk á undirverði. Þessi ákvörðun er
tekin án útboðs og án þess að aðrir eig-
endur séu spurðir. Það er því vandséð
að þessi gjörningur standist lög.
Við þessar eignatilfærslur stingur
ríkið í raun undan tæpum milljarði
króna úr Landsvirkjun með of lágu
verðmati Laxárvirkjunar. Reykvík-
ingar verða því af um 400 milljónum
króna, ef tekið er mið af eign-
arhlutdeild borgarinnar í Lands-
virkjun.
Það er umhugsunarefni að oddviti
sjálfstæðismanna í borginni Vil-
hjálmur Þ. Vilhjálmsson studdi þenn-
an gjörning með atkvæði sínu í stjórn
Landsvirkjunar. Hann situr þar sem
fulltrúi borgarinnar og á eðli málsins
samkvæmt að gæta hagsmuna hennar,
en kýs að nýta atkvæði sitt til að styðja
ríkisvaldið í eignatilfærslum sem rýra
eigur borgarbúa.
Þessu máli er ekki lokið. Borgarráð
samþykkti í síðustu viku að láta kanna
lagaheimildir stjórnar Landsvirkjunar
til að taka út úr fyrirtækinu svo mik-
ilvægar eignir án þess að leita sam-
þykkis eigenda. Samkeppnisstofnun er
að kanna málið enda fæst ekki séð að
eðlileg samkeppni á raforkumarkaði
geti sprottið af því að ríkið niðurgreiði
virkjanir til þessa nýstofnaða fyr-
irtækis, svo það geti selt raforku í smá-
sölu á óeðlilega lágu verði til höfuðs
OR og Hitaveitu Suðurnesja, sem
Landsvirkjun svo á sama tíma nið-
urnjörvar í tólf ára samninga um raf-
orkukaup á mun hærra verði.
En hvað sem þessu líður þá er odd-
viti og borgarstjóraefni sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík samstiga rík-
isvaldinu í þessu máli og virðast
hagsmunir Reykvíkinga víkja þar
hratt og örugglega þegar rétta þarf
upp hönd og slá þarf saman hælum
fyrir ríkið til að skjóta undan eignum
frá Reykvíkingum.
Vilhjálmur Þ. snuðar Reykvíkinga
Eftir Sigrúnu Elsu
Smáradóttur ’Vilhjálmur Þ. Vilhjálms-son styður ríkisvaldið í
eignatilfærslum sem rýra
eigur borgarbúa.‘
Sigrún Elsa Smáradóttir
Höfundur er varaformaður stjórnar
OR og sækist eftir 2.–4. sæti í próf-
kjöri Samfylkingarinnar.
Prófkjör í Reykjavík
UNDIRRITUÐ benti á þá stað-
reynd í grein í Morgunblaðinu á dög-
unum að hluti reyk-
vískra skólabarna nýtur
ekki hádegismatar sem
boðið er upp á í mötu-
neytum skólanna og
sagði brýnt að tryggja
öllum skólabörnum mál-
tíð í hádeginu án endur-
gjalds. Morgunblaðið
tekur síðan mjög ákveð-
ið undir þessi sjónarmið
í leiðara blaðsins undir
yfirskriftinni Matur og
stéttaskipting en þar
segir að það sé skylda
samfélags að draga úr
misskiptingu eins og unnt er og
tryggja jafnrétti barna.
Því næst er haft eftir Stefáni Jóni
Hafstein í frétt að það sé ekki efna-
hagur sem ræður því hvort foreldrar
kaupa mat fyrir börnin sín eða ekki.
Miklu fremur sé um að ræða að börn-
in hafi ekki vanist heitum mat auk
sérvisku, ofnæmis og annarra orsaka
af svipuðum toga.
Í þessu sambandi er ástæða til að
taka upp orð Jóns Bjarnasonar al-
þingismanns sem í fyrrasumar vakti
máls á mikilvægi þess að matur sé
eldaður og borinn fram í skólanum en
ekki sendur langar leið-
ir eins og tíðkast sums
staðar úti um land í
nafni sparnaðar. Jón
segir: „Með samfelldum
skóladegi og þeirri
breytingu að börn fara
ekki heim í hádegismat
hefur verið lögð aukin
áhersla á mötuneyti í
skólunum sjálfum og að
þar sé boðið upp á holl-
an og fjölbreyttan mat.
Eldhúsið, matargerðin
og borðhaldið sjálft er
þá allt í einu orðið ein
þungamiðjan í starfsemi hvers skóla
og skipar lykilsess í að gæða vinnu-
staðinn hlýju heimilisandans.“ Jón
vekur sömuleiðis athygli á menning-
unni og uppeldinu sem í því felst að
safnast saman á hverjum degi yfir
góðri máltíð.
Finnar hafa boðið upp á ókeypis
skólamáltíðir allt frá árinu 1948 og
leggja áherslu á mikilvægi þess til að
tryggja eins og hægt er jöfnuð við
matarborðið í skólanum, hollan og
næringarríkan mat en ekki síður að
kenna börnum góða borðsiði og fræða
þau um næringu og matarsamsetn-
ingu. Virðingu Finna fyrir skólastarfi
og árangur þeirra á mælikvarða
PISA má eflaust rekja að hluta til
þessarar góðu venju.
Samtökin Familie og samfund í
Danmörku berjast fyrir ókeypis há-
degismat og segja: „Hollur og ókeypis
matur í skólanum getur leyst fjölda
vandamála sem tengjast offitu og syk-
ursýki meðal barnanna.“ Samtökin
leggja einnig áherslu á þann vanda að
börnin hafa ekki lært að borða hollan
mat frá því þau eru lítil.
Stjórnmálamenn hafa ekki leyfi til
að líta undan þegar bent er á þá stað-
reynd að ekki nýti allir matinn í há-
deginu. Okkur ber skylda til að kanna
ástæður þess og hlusta á þá sem best
þekkja til. Skólastjóri Fellaskóla er
einn þeirra og hann segir að ætla
megi að efnaleysi sé ástæðan hjá
mörgum fjölskyldum.
Þessa umræðu má ekki þagga nið-
ur. Markmiðið á að vera að útrýma
gjaldtöku í grunnskólanum með heil-
brigði, jöfnuð og góða matarmenn-
ingu að leiðarljósi. Vel nærðu barni
líður betur og er þar með öflugri þátt-
takandi í skólastarfinu. Þetta er stórt
réttlætismál, baráttumál Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs
sem snýst um grunnþarfir barnanna
okkar allra. Börnin þurfa á borginni
að halda!
Heilbrigði, jöfnuður og
matarmenning fyrir öll börn
Svandís Svavarsdóttir fjallar
um hádegismat í grunnskólum ’Stjórnmálamenn hafaekki leyfi til að líta undan
þegar bent er á þá stað-
reynd að ekki nýti allir
matinn í hádeginu. Okkur
ber skylda til að kanna
ástæður þess og hlusta á
þá sem best þekkja til.‘
Svandís Svavarsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs.
NÚ GERIST skammt stórra högga
á milli í fjölmiðlaheiminum. Rík-
isútvarpið undirbýr að
halda með hlutafélagið
Ríkisútvarpið hf. út á
markaðstorgið. Á RÚV
stýra nú för menn sem
leggjast á árarnar með
ríkisstjórn og stjórn-
armeirihluta í þessu
efni. Ég neita því ekki,
að heldur óþægilegt var
að horfa á mennta-
málaráðherra og út-
varpsstjóra, sem jafn-
framt færir okkur hinar
hlutlausu fréttir Rík-
isútvarpsins sem frétta-
þulur, í sameiningu
kynna þjóðinni og
mæra hið umdeilda
stjórnarfrumvarp um
RÚV í Kastljósi á dög-
unum. Það háttalag
gagnrýndi ég á Alþingi
enda um að ræða al-
mannastofnun – ennþá
– sem við höfum öll rétt
á að hafa skoðun á, auk
þess sem við getum
komið á framfæri gagn-
rýni og óskum ef
ástæða þykir til. Öðru máli gegnir um
markaðsmiðlana svokölluðu. Þeir lúta
öðrum lögmálum. Þannig erum við
áhrifalausir áhorfendur þegar Baug-
smiðlarnir, sem svo hafa verið nefndir
vegna eignatengsla við Baugs-
samsteypuna, reka fréttamenn skýr-
ingalaust og ráða nú hvern sjálfstæð-
ismanninn á fætur öðrum í æðstu
stjórnendastöður. Björgvin Guð-
mundsson, fyrrum formaður Heim-
dallar, var nýlega ráðinn ritstjóri DV,
Ari Edwald, áhrifamaður í Sjálfstæð-
isflokknum og fyrrum fram-
kvæmdastjóri samtaka atvinnurek-
enda er orðinn forstjóri 365 miðla,
fyrirtækis sem rekur Stöð 2, NFS, DV
og Fréttablaðið. Og til að kóróna allt
er Þorsteinn Pálsson, fyrrum formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, nú ráðinn rit-
stjóri Fréttablaðsins. Ari sagði að Þor-
steinn byggi yfir ómetanlegu
tengslaneti!
Þeir menn sem hér
eru nefndir eru prýð-
ismenn og ég efast ekki
um heiðarleika þeirra.
Hitt er staðreynd að allir
koma þeir úr valda-
kjarna Sjálfstæð-
isflokksins og þangað
liggja þeirra pólitísku
tengsl fyrst og fremst.
Morgunblaðið spyr í
Staksteinum sl. föstu-
dag, hvort stjórnarand-
staðan sjái nú ekki að
setja þurfi löggjöf um
eignarhald fjölmiðla. Ég
vil spyrja á móti hvort
Morgunblaðinu finnist
ekki ástæða til að endur-
skoða áform um að
hlutafélagavæða Rík-
isútvarpið. Hluta-
félagavæðing mun fyrr
eða síðar leiða til sölu
fyrirtækisins. En jafnvel
þótt það ekki gerðist í
bráð þá er hitt staðreynd
að með hlutafélagavæð-
ingu myndi stjórnsýslan
gerbreytast að því leyti að pólitískt
ráðinn útvarpsstjóri fengi nánast al-
ræðisvald yfir mannahaldi og dagskrá,
á sama tíma og dregið yrði úr gagnsæi
stofnunarinnar. Verkefnið ætti að vera
að draga úr heljartökum stjórn-
armeirihlutans á Ríkisútvarpinu, bæta
hag og kjör starfsmanna, setja stjórn-
sýsluna í markvissari farveg og stuðla
að enn meira gagnsæi en nú er. Allt
þetta er hægt að gera án þess að
breyta stofnuninni í hlutafélag og það
sem meira er, settar hafa verið fram
tillögur þessa efnis.
Sjálfstæðisflokkurinn
dregur sér baug á fingur
Ögmundur Jónasson fjallar
um stjórnendur fjölmiðla
’… allir komaþeir úr valda-
kjarna Sjálf-
stæðisflokksins
og þangað liggja
þeirra pólitísku
tengsl fyrst og
fremst.‘
Höfundur er alþingismaður.
Ögmundur Jónasson
Marteinn Karlsson: „Vegna óbil-
gjarnrar gjaldtöku bæjarstjórnar
Snæfellsbæjar af okkur smábáta-
eigendum, þar sem ekkert tillit er
tekið til þess hvort við megum
veiða 10 eða 500 tonn, ákvað ég að
selja bátinn og flytja í burtu.“
Sigríður Halldórsdóttir skrifar
um bækur Lizu Marklund sem
lýsa heimilisofbeldi.
Hulda Guðmundsdóttir: „Ég tel
að það liggi ekki nægilega ljóst
fyrir hvernig eða hvort hinn ev-
angelísk-lútherski vígsluskilningur
fari í bága við það að gefa saman
fólk af sama kyni …“
Birgir Ásgeirsson: Opið bréf til
vígslubiskups Skálholtsstiftis,
biskups Íslands, kirkjuráðs og
kirkjuþings.
Prófkjörsgreinar á mbl.is
www.mbl.is/profkjor
Ágúst Ólafur Ágústsson styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í Reykja-
vík.
Ingólfur Margeirsson styður
Dag B. Eggertsson í prófkjöri
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Gísli Gunnarsson styður Sigrúnu
Elsu Smáradóttur í prófkjöri
Samfylkingarinnar í Reykjavík.
Guðrún Ögmundsdóttir styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í Reykja-
vík.
Birgir Dýrfjörð rafvirki styður
Sigrúnu Elsu Smáradóttur sem
býður sig fram í 2. til 4 sæti í
prófkjöri Samfylkingarinnar í
Reykjavík.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÖRVA skal áhuga námsmanna á öll-
um aldri fyrir stærðfræði, er sagt í
umræðu dagsins. Áhuga Jóns Krist-
jáns Þorvarðssonar stærðfræðings
og kennara hefur þó ekki þurft að
örva. Hann skyldi gefa út bók um
undur stærðfræðinnar, en allt frá því
í fornöld hafa mestu hugsuðir heims
glímt við gáturnar í greininni. Höf-
undur hafði ekki bara áhuga, heldur
einnig kraft og þrautseigju til þess að
gefa út glæsilega bók. Hún heitir: Ég
skal hreyfa jörðina – forngrísku
stærðfræðingarnir og áhrif þeirra.
Höfundurinn hlýtur að hafa veru-
legan innri kraft. Hann sýnir og
þrautseigju, því að út er komin glæsi-
leg bók, sem hverri þjóð er til sóma
að eiga á sinni tungu. Þetta gerði
maðurinn án opinberra styrkja. Að
því er mér er sagt sótti hann þó um
styrki úr mörgum sjóðum, þar á með-
al til Menningarsjóðs. Einnig var sótt
í sjóði rithöfunda og fræðirita. Allt án
árangurs, þrátt fyrir góð meðmæli fé-
laga á stærðfræðisviði. Eitthvað lítið
eitt fékkst úr litlum sjóði, en ekkert
frá hinu opinbera.
Menningarsjóður er skipaður beint
af Alþingi. Menntamálaráðherra er
allt í öllu og skipar formann. Sagt er í
umræðu dagsins, að gera þurfi eitt-
hvað af festu til þess að unga fólkið
okkar fái áhuga á stærðfræði. Þeir í
ráðuneytinu virðast hvorki hafa
áhuga né kunnáttu. Hvað gæti verið
vænlegra en að fella stærðfræðisögur
inn í ramma hinnar fornu hámenn-
ingar?
Nei, þeir pólitíkusarnir hafa engan
skilning á gildi stærðfræðinnar.
Kannski vill menntamálastjórnin
helzt fækka tímum í skólunum, þegar
stefnir í strand vegna lítils stuðnings
við stærðfræðina, undirstöðu vísinda
og tækni nútíma sem og fortíðar.
Mér finnst stjórnmálamenn mega
skammast sín. Kannski getur kerfið
þó enn gert einhverja yfirbót. Höf-
undurinn ætti í.þ.m. að fá verðlaun.
Ég tilnefni hann til virðingarinnar.
Vandinn er bara, eins og hann smá-
bókaútgefandinn segir í Lesbók-
argrein. Dómnefndirnar eru inni í
klíkunni, sem sér bezt um sína.
Ragnar S. Halldórsson, verkfræð-
ingur og fyrrverandi forstjóri, kom á
ritvöll Morgunblaðsins hinn 5. janúar
sl. Ég hefi nú ekki séð greinar eftir
hann um smámál, en nú gat hann
ekki setið á sér að hæla bókinni hans
Jóns Kristjáns án orðlenginga. Um
ágæti bókarinnar, sem hér er rætt
um, er ég sammála Ragnari.
Ég sendi þessa grein til þess að
minna þingkerfiskalla, -kellur og
þeirra umboðsmenn á sínar skyldur.
Það hlýtur að vera skylda þeirra að
skilja, að einn helzti hornsteinn
heimsmenningarinnar er stærðfræði.
Var svo allt frá Grikklandi hinu forna
og til tunglsins, allt til enn fjarlægari
heimshnatta á vorum dögum.
SVEINN GUÐMUNDSSON,
verkfræðingur.
Stærðfræðin firnagóð
allt frá fornöld
Frá Sveini Guðmundssyni: