Morgunblaðið - 25.03.2006, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 25. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Margrét Helga-dóttir fæddist í
Gautsdal í Barða-
strandasýslu 30.
september 1915.
Hún lést á hjúkrun-
arheimilinu Ljós-
heimum 20. mars
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Helgi Helgason, f.
1871, d. 1945 og
Ingibjörg Guð-
mundsdóttir, f.
1895, d. 1918. Móðir
hennar lést þegar
hún var þriggja ára og ólst hún
upp frá þeim aldri í Gautsdal hjá
föður sínum og konu hans Ingi-
björgu Friðriksdóttur, f. 1874, d.
1967. Börn þeirra og systkini Mar-
grétar voru: Sigrún, f. 1898., d.
1925, Ólafur, f. 1903, d. 1998,
Karl, f. 1904, d. 1981, Ingólfur, f.
1913, d. 1997 og Helgi, f. 1914, d.
2005.
Margrét giftist hinn 15. október
1942 Bjarna Pálssyni frá Hlíð í
Gnúpverjahreppi, f. 1912, d. 1987.
Foreldrar hans voru Ragnhildur
Einarsdóttir, f. 1879, d. 1955, og
Páll Lýðsson, f. 1869, d. 1943.
Börn Margrétar og Bjarna eru: 1)
Ragnhildur, f. 1945, eiginmaður
Friðbjörn Hólm. Börn þeirra eru
Valdís Björk og Atli Freyr. Sam-
býlismaður Valdísar er Kristján
Pétur Vilhelmsson, dætur þeirra
eru Katla og Glóey. Fyrri eigin-
maður Ragnhildar var Ingi B. Ár-
sælsson. Sonur þeirra er Bjarni
Páll. 2) Helgi, f. 1947, eiginkona
Svanhildur Edda Þórðardóttir.
Börn þeirra eru Finnur Þór og
Hulda Rós. Fyrri kona Helga var
Sigríður Margrét Hermannsdótt-
ir, börn þeirra eru
Margrét Valgerður
og Hafþór Helgi.
Eiginmaður Mar-
grétar er Guðmund-
ur Daníelsson og
börn hennar eru
Hafdís Rún, Daníel
Már og Kjartan
Helgi. Sambýlis-
kona Hafþórs er
Halldóra Daníels-
dóttir, sonur þeirra
er Hjalti Hrafn. 3)
Ingibjörg, f. 1952.
Dóttir hennar og
Guðmundar Stefánssonar er Mar-
grét, sonur hennar er Pétur Birg-
ir. Dætur Ingibjargar og fyrrum
eiginmanns hennar, Sigurjóns
Jakobssonar, eru Inga Lára og
Guðrún Ósk. 4) Páll, f. 1959, sam-
býliskona Ólöf Anna Guðjónsdótt-
ir.
Margrét stundaði nám við
Kvennaskólann á Blönduósi á ár-
unum 1933–1934 og sinnti eftir
það ýmsum störfum á Blönduósi
og í Gautsdal. Hún veiktist af
berklum 1938 og lá á Landakots-
spítala í tæp þrjú ár og kynntist
þar eiginmanni sínum Bjarna
Pálssyni. Þau reistu sér hús að
Reynivöllum 4 á Selfossi og áttu
þar heima allan sinn búskap.
Bjarni var byggingafulltrúi og
skólastjóri Iðnskólans á Selfossi,
Margrét var heimavinnandi hús-
móðir. Hélt hún heimili á Reyni-
völlum eftir að Bjarni lést árið
1987 þangað til hún flutti á hjúkr-
unarheimilið Ljósheima síðastlið-
ið sumar.
Útför Margrétar verður gerð
frá Selfosskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Látin er í hárri elli elskuleg
tengdamóðir mín, Margrét Helga-
dóttir, en lifandi er hún fyrir hug-
skotssjónum mínum sem smávaxin
kona og kvik í hreyfingum, bros-
mild og þjónustulipur, veitul og gef-
andi, hæversk og naut sín jafnan
best með stórfjölskyldu sinni.
Aldrei voru neinar hindranir í
samskiptum okkar þau ár sem við
þekktumst. Við gátum rætt um allt
milli himins og jarðar, en velferð
fjölskyldunnar og barnanna var
henni efst í huga. Með elsku sinni
og umhyggju hændi hún að sér
barnabörnin sín, var nærgætin í ná-
vist þeirra og aldrei heyrði ég um-
vandanir eða styggðaryrði í þeirra
garð, heldur einkenndust samskipti
þeirra af jákvæðni og uppbyggilegu
hugarfari. Enda sakna þau hennar
sárt. Við fjölskyldan sóttumst eftir
návist hennar og okkur leið hálfilla
ef við gátum ekki einhverra hluta
vegna komið við á Reynivöllunum á
leið okkar til eða frá sumarbústaðn-
um, en leiðin að honum liggur í
gegnum Selfoss.
Margrét var höfðingi heim að
sækja. Í hverri heimsókn til hennar
bar hún okkur mat eða kaffi og með
því, frægastar eru bollurnar með
rækjusalatinu og jólakökurnar
hennar. Fyrir Margréti var alla tíð
lítið mál að halda jólaboð og aðrar
veislur og matföng framreiddi hún
með mikilli snilld. Má t.d. minnast
afmælisveislunnar þegar hún varð
85 ára en þá ákvað hún að halda
veisluna sjálf og helst mátti enginn
hjálpa henni.
Yfir heimili Margrétar sveif andi
menningar og virðuleika. Margrét
hafði yndi af tónlist, las töluvert og
fylgdist vel með þjóðmálum allt
fram á síðasta ár. Hún hafði skoð-
anir á ýmsum hlutum og gat verið
föst fyrir ef því var að skipta. Mar-
grét hafði góða nærveru og var það
ávallt góð tilfinning og viss tilhlökk-
un að opna útihurðina og stíga inn
fyrir þröskuldinn, ég vissi að alltaf
yrði vel tekið á móti mér og mínum,
á milli okkar ríkti ávallt gagnkvæm
hlýja. Ég á eftir að sakna þeirrar
hlýju og þess viðmóts sem hún
sýndi mér ætíð.
Margrét var heilsteypt kona sem
bjó vel að sínum, fór hóflega með
alla hluti sem mætti vera öðrum til
eftirbreytni í hinu hraða samfélagi
nútímans. Ég er þakklát fyrir að
hafa kynnst Margréti og hafa átt
hana sem tengdamóður.
Ég votta börnum hennar og öðr-
um aðstandendum mína dýpstu
samúð.
Blessuð sé minning hennar.
Svanhildur Edda Þórðardóttir.
Hún var amman sem öll börn
ættu að eiga. Heimili hennar var
fullt af kyrrð og ró, matarilmi og
mjúkum hornum sem hægt var að
láta fara vel um sig í. Minningar
okkar frá ömmu og afa tengjast
flestar rólegum stundum þar sem
setið var og lesið og teiknað eða
spjallað saman í ró og næði. Úr ys
og þys hins daglega lífs lítilla barna
þá sóttum við í þessa öruggu höfn
þar sem við vorum ávallt aufúsu-
gestir. Við tókum stundum upp á
því að reyna að fela okkur þegar
kom að því að foreldrar okkar vildu
halda heim á leið og stöku sinnum
bar það árangur og við fengum að
gista yfir nóttu. Þá var búið um
okkur í skrjáfandi hvítum damask-
sængurfötum og ekkert til sparað
að vel færi um okkur og að okkur
skorti ekkert.
En þegar börnin í fjölskyldunni
komu saman færðist oft fjör í leik-
inn og þá sérstaklega eftir orku-
miklar og ríkulegar veitingar. Þá
var glamrað á píanóið, hoppað og
farið í eltingarleiki úr einni stofu í
aðra. Stóri garðurinn og húsið sjálft
voru eins og ævintýraheimur þar
sem endalaust var hægt að finna
upp á einhverju nýju. Það skipti
engu hversu uppátækjasöm og fyr-
irferðarmikil við vorum, amma kom
alltaf fram við okkur af hlýju og
umhyggju og gladdist alltaf jafn
mikið yfir hverju sem við tókum
upp á.
Amma var vönd að virðingu sinni
en kom þó ávallt eins fram við alla,
stóra sem smáa, og var annáluð fyr-
ir gestrisni. Hún hafði óbilandi trú
á okkur og þrátt fyrir að val okkar í
lífinu kæmi henni oft á óvart og
væri henni illskiljanlegt, þá virti
hún það og hafði trú á hverju því
sem við tókum okkur fyrir hendur.
Við erum þakklát fyrir að hafa
átt hjá henni slíkan samastað þar
sem við vorum umvafin skilyrðis-
lausri umhyggju og alúð.
Valdís Björk, Bjarni Páll
og Atli Freyr.
Amma tók í hönd mína á mínum
fyrstu ævidögum og hélt sínum
verndandi höndum yfir mér alla tíð.
Hún gætti mín þegar ég var korna-
barn og böndin sem mynduðust þá
héldust allt fram til dauðadags.
Ástúðleg umhyggja gagnvart unga-
barni breyttist í ómetanlega vináttu
þegar fram liðu stundir og í huga
mínum var amma ein af mínum
bestu vinkonum. Hún var amman
sem öll börn mættu eiga.
Það var amma sem kenndi mér
að lesa, nennti að hlusta á falskar
fingraæfingar á píanóinu og gaf góð
ráð þegar unglingurinn stóð ráð-
þrota frammi fyrir vandamálum
heimsins. Kekkir í uppstúf eða
magakveisa í ungviði – ráðin voru
alltaf til staðar þegar á þurfti að
halda.
Dyrnar á Reynivöllum 4 stóðu
ætíð opnar og þar var að finna ást,
umhyggju, nýbakaðar kökur og
nægan tíma. Ég var svo lánsöm að
búa bæði á heimili ömmu og afa, og
síðar steinsnar frá þeim á Selfossi,
á fyrstu æviárunum. Stærsta sorgin
við að flytja til Reykjavíkur var til-
hugsunin um að vera án ömmu og
afa. Flutningurinn hafði þó engin
áhrif á samband okkar. Við hringd-
um reglulega hvor í aðra og skipt-
umst á fréttum. Smám saman þró-
aðist hringingakerfið þannig að við
hringdum alltaf til skiptist, oftast á
mánudögum. Skipti þá engu máli
hvort ég hafði komið í heimsókn þá
helgina. Ef ég hringdi tvo mánu-
daga í röð var amma alveg eyðilögð
því það væri alltof dýrt.
Þegar ég fluttist til Danmerkur
fyrir sex árum leist ömmu ekki of
vel á ráðahaginn, en tók af mér lof-
orð um að ég flytti aftur heim.
Reyndar fyrirgafst mér útþráin þar
sem Kaupmannahöfn varð fyrir val-
inu. Borgin var henni afar kær, afi
stundaði þar nám í nokkur ár og
hafði sagt henni margar sögur frá
borginni við Sundið. Ég heyrði sig-
urtón í rödd hennar þegar ég svar-
aði fyrstu hringingu hennar til Dan-
merkur. Henni óx það mjög í
augum að slá inn allar þessar tölur
og þurfti að telja í sig kjark til að
hefja verkið, sagði hún mér síðar.
Amma spurði í hverju símtali hve-
nær ég flytti aftur heim. Í hverri Ís-
landsheimsókn fékk ég líka góðfús-
lega ábendingu um að ég væri búin
að vera nógu lengi búsett ytra. Hún
dró engan dul á það að henni liði
best að hafa alla sína afkomendur
búsetta sem næst sér. Þegar ég til-
kynnti henni fyrir stuttu að ég væri
flutt heim á ný sá ég votta fyrir sig-
urglampa í augunum og hún hvísl-
aði að það væri nú gott að heyra.
Eitt af því sem einkenndi ömmu
var endalaus nægjusemi og þakk-
læti eftir því. Við máttum aldrei
dekra við hana, en allir þeir sem
komu á Reynivellina upplifðu henn-
ar einstöku gestrisni. Á sjötíu og
fimm ára afmælisdegi ömmu tókst
mér að fá hana með mér út að borða
á Lækjarbrekku. Töfrakokkurinn,
sem alltaf bauð upp á aðalrétt og
eftirrétt, þáði einungis súpu sem
var alveg dæmigert fyrir nægju-
semi hennar. Súpan var gómsæt og
okkur umtalsefni lengi á eftir. Við
endurtókum leikinn þegar hún varð
áttræð en þá hélt hún því fram að
kokkarnir hefðu bætt karríi út í
súpuna sem reyndist rétt þegar
betur var að gáð. Við náðum ekki að
fá okkur súpu á síðustu tveimur
stórafmælum vegna Danmerkur-
dvalar minnar en vorum sammála
um að fara saman á Lækjarbrekku
í huganum á þessum hátíðardögum.
Amma hafði ákveðnar skoðanir á
lífinu og tilverunni. Hún vildi sjá
konur heimavinnandi að sinna
börnum sínum enda leit hún alltaf á
heimilisstörf og barnauppeldi með
mikilli virðingu. Ég, afkvæmi rauð-
sokkukynslóðarinnar, reyndi að
verja málstað útivinnandi kvenna
og út frá því spunnust oft skemmti-
legar umræður. Sjálfstæðisflokkur-
inn getur varla átt marga jafn-
dygga stuðningsmenn og ömmu.
Hún var einlægur aðdáandi Davíðs
Oddssonar og fylgdist vel með hon-
um þar sem hann ólst upp í næsta
húsi og hún sá hann vaxa úr grasi.
Engu samtali lauk án þess að við
ræddum aðeins stjórnmál og sitt
sýndist hverjum í þeim efnum. Svo
sterkan svip setti Davíð á þessi
samtöl okkar að hann kom upp í
okkar síðasta samtali áður en
amma veiktist alvarlega. Þá sátum
við andspænis ljósmynd af afa Dav-
íðs á hjúkrunarheimilinu Ljósheim-
um og amma rifjaði upp gamla tíma
þegar Davíð var að taka fyrstu
skrefin á blettinum fyrir framan
húsið.
Nú er svo komið að því að kveðja
þessa einstöku konu sem kenndi
mér svo ótal margt um lífið sem ég
fæ aldrei fullþakkað. Samveru-
stundunum er lokið en eftir standa
fagrar minningar greyptar í hjarta
mitt sem ég mun ylja mér við um
ókomna tíð.
Margrét Valgerður Helgadóttir.
Elsku amma mín.
Ég á erfitt með að trúa því að þú
sért allt í einu dáin. Nú rifjast upp
allar þær minningar sem ég átti
með þér. Ég man að í hvert skipti
sem við komum til þín gengum við
upp tröppurnar á litla einbýlishús-
inu þínu á Selfossi. Við dingluðum
bjöllunni og opnuðum síðan hurðina
af því að það var alltaf opið. Inni
tókstu á móti okkur með bros á vör.
Svo settumst við niður og þú sagðir:
„Má ekki bjóða ykkur upp á kaffi?“
Mamma og pabbi þáðu það oftast
og þá komstu með litla fallega kaffi-
stellið þitt og kók handa mér og
Finni. Og alltaf áttirðu til bestu
jólakökuna og langbestu bollurnar.
Þær voru svo góðar. Þegar við vor-
um að fara og keyrðum burt, södd
af öllu þínu góðgæti, stóðstu alltaf á
tröppunum og veifaðir með drottn-
ingarkveðju.
Ég á margar minningar úr hús-
inu þínu. Það var teppi á gólfinu í
stofunni og á unga aldri hætti ég
ekki að gera kollhnísa og þar lærði
ég einnig að standa á haus í fyrsta
skiptið og ég sýndi þér stundum
ýmsar fimleikaæfingar. Mér fannst
svo gaman að leika mér úti í garði á
sumrin og fá mér rabarbara og
jarðarberin sem þú ræktaðir. Mér
fannst einnig gaman að spila á
píanóið fyrir þig og finna hvað þér
þótti það skemmtilegt.
En ég verð víst að sætta mig við
að hitta þig aldrei aftur í þessu lífi,
þó að það sé mjög erfitt. Ætli þú
sitjir ekki uppi í himnaríki núna við
hlið afa þar sem þið borðið bollur og
síðan veifar þú til okkar með
drottningarkveðju til að kveðja?
Vertu sæl, elsku amma mín.
Hulda Rós Helgadóttir.
Lítill snáði kemur til ömmu og
afa í heimsókn, hann hefur ekki
stoppað lengi þegar amma kemur
honum á óvart og opnar heila gull-
kistu. Vá, hugsar hann með sér,
þetta hlýtur að vera galdrakista því
í kistlinum undir fatahenginu sér
hann allt heimsins dót allt frá dúbló
til pleimó.
Ungur drengur kemur í heim-
sókn til ömmu. Hann er hættur að
opna kistilinn, lítur á hann sem lít-
inn dótakassa. Það líður ekki á
löngu þar til amma kemur honum á
óvart. Hún opnar efri skápinn í
gestaherginu. Vá, hugsar drengur-
inn með sér, önnur galdrakista. Við
honum blasa allar heimsins teikni-
myndasögur, allt frá Andrési Önd
til Ástríks.
Ungur maður kemur í heimsókn
til ömmu. Hringir bjöllunni á
Reynivöllunum og hún kemur til
dyra í rauðri peysu og svörtu pilsi
með hárið örugglega nýkomið úr
lagningu. „Nei komdu sæll, mikið
er nú gaman að sjá þig“. Hann sest
og hún notar hið gamalkunna bragð
töframansins að dreifa athygli
áhorfandans og talar við hann um
daginn og veginn. Eftir tíu mínútna
spjall lítur hann á borðið. Vá, hugs-
ar hann, hvernig fer konan að
þessu? Á borðinu eru allar heimsins
kræsingar allt frá volgum hveiti-
bollum til hinnar víðfrægu Edits
súkkulaðuköku.
Fullorðinn maður kemur til
ömmu í heimsókn á húkrunarheim-
ilið. Hún er lasin og þreytt. Í þetta
skiptið er það hans að koma á óvart.
Upp úr töfrahattinum gægjast stór
augu og litlar hendur sem teygja
sig til hennar. Það er eins og allar
heimsins þjáningar séu horfnar og
brosið sem hún sendir honum jafn-
breitt og hans eigið forðum daga.
Það er gulls ígildi að skapa góðar
minningar og eitt er víst að það er
galdur sem amma kunni svo sann-
arlega. Takk elsku amma fyrir þær
allar og megi guð geyma þig.
Hafþór H. Helgason.
Það var nærri jólum árið 1959 að
ég man fyrst eftir Möggu Helga.
Ég fékk að fljóta með krökkunum í
götunni að skoða nýfæddan frænda
minn, hann Palla. Kynni okkar
Margrétar hófust þó fyrr því hún
var guðmóðir mín. Fyrir mér var
það engin spurning ég leit á hana
sem minn verndara frá því að ég
man eftir mér.
Heimili okkar Bjarna- og Hjalta-
staðafólksins voru nánast samofin.
Bæði var steinsnar á milli þeirra,
frændsemi og vinátta mikil sem
stóð á föstum merg. Margrét var
ljúf og glaðleg kona með alveg ein-
stakt lag á því að láta manni líða vel
í návist sinni. Ég man ekki eftir því
að hafa bankað á dyrnar á Bjarna-
stöðum heldur gekk ég alltaf rak-
leitt inn, kastaði kveðju á heimilis-
fólkið og gekk beint inn í eldhús þar
sem ég hélt að Margrét væri.
Gjarnan opnaði hún skúffu þar sem
rúsínur voru geymdar og gaf mér
eins og ég vildi. Rúsínuskúffan varð
mín eign uppfrá því.
Margt brölluðum við frændurnir
á þessum uppvaxtarárum. Margrét
fylgdist með okkur og reyndi af
sinni næmni og umhyggju að leið-
beina okkur á réttar brautir. Þetta
hefur ekki verið létt verk og í minn-
ingunni man ég ekki eftir öðru en
ljúfum ábendingum, aldrei skömm-
um og sjaldan var rómurinn hækk-
aður þó eflaust hafi oft verið ástæða
til þess. Ég set nú ekki öll uppá-
tækin á prent en læt þó nokkur
flakka s.s. púðurgerð í kaffikvörn
heimilisins, fjallgöngur á Ingólfs-
fjall án leiðsagnar, siglingar á tuðru
í Ölfusá og fleira.
Margrét hefur reynst mér og
fjölskyldu minni einstaklega vel.
Dætur mínar áttu vísan stað í
hjarta hennar. Heimili hennar stóð
þeim opið og vildi hún allt fyrir þær
gera. Amma mín í Danmörku talaði
ætíð um Margréti sem ,,den glade
kone“ og finnst mér það eiga vel við
hana vegna þess að henni fylgdi
gleði og hlýja sem þeir nutu sem
henni kynntust.
Elsku Palli, Raggí, Helgi og
Inga, ég og fjölskylda mín vottum
ykkur innilega samúð við fráfall
Margrétar. En minningin um þessa
frábæru konu mun ylja manni um
ókomna tíð.
Kærar þakkir fyrir mig og mína.
Gestur Hjaltason.
Látin er nú í hárri elli Margrét
Helgadóttir, eiginkona Bjarna heit-
ins Pálssonar, móðurbróður míns.
Þau voru um áratugi samferða-
menn mínir og því ekki nema eðli-
legt að margar minningar og þakkir
komi fram.
Bjarni frændi minn var langt
kominn með árangursríkt nám sitt í
arkitektúr í Kaupmannahöfn er
hann veiktist af berklum vorið 1939
og lagðist inn á Landakot. Við hon-
um blasti nú annað líf en undir
MARGRÉT
HELGADÓTTIR
Elsku langamma
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Hafdís Rún, Daníel Már
og Kjartan Helgi.
HINSTA KVEÐJA