Morgunblaðið - 26.03.2006, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. MARS 2006 39
á skuldabréfum Glitnis í Bandaríkjunum. En
það verður að segja Kaupþingi banka til hróss,
að það stendur ekki á staðfestingu frá bank-
anum ef spurt er um mál, sem eru efnislega
rétt.
Vonandi eru þessi sérkennilegu viðbrögð
sem hér hefur verið lýst við fréttaflutningi
Morgunblaðsins til marks um að bæði banka-
kerfið og aðrir, sem gagnrýnt hafa fréttir
blaðsins séu að fóta sig í nýrri veröld. Fréttir af
þessu tagi þykja sjálfsagðar í öðrum löndum og
enginn, sem gerir athugasemdir við að þær
komi fram.
Þekking eða
vanþekking
Hitt er svo annað
mál, að hinir erlendu
greiningaraðilar eru
ekki fullkomnir og
umfjöllun þeirra er ekki hafin yfir gagnrýni.
Íslenzku bankarnir og raunar íslenzk stjórn-
völd eru byrjuð að berja frá sér með því m.a. að
sýna fram á alvarlegar vitleysur í umræddum
álitsgerðum. Harðasta gagnrýnin hefur beinzt
að álitsgerð Danske Bank.
Það er auðvitað sjálfsagt fyrir íslenzku bank-
ana að svara fullum hálsi, þegar þeir telja, að
rangt sé farið með. Og það er áreiðanlega rétt
að þeir þurfa að stórauka upplýsingamiðlun til
þeirra aðila, sem málið skipta. Það er líka
ástæða til að taka undir þau sjónarmið að ekki
sé endilega allt með felldu í sumum tilvikum.
Að því var vikið hér á þessum vettvangi fyrir
skömmu, að í sumum tilvikum gætu erlendir
aðilar verið í þeirri stöðu að ná saman miklum
hagnaði með því að koma íslenzku bönkunum á
kné. Sterkar vísbendingar eru um, að það eigi
t.d. við um norska olíusjóðinn, sem er sjóður
sem Norðmenn safna í til erfiðari ára. Það er
óneitanlega athyglisvert að hann skuli hafa
orðið einna fyrstur til að reka rýtinginn í bakið
á Íslendingum og sýnir að enginn er annars
bróðir í leik.
Í þessum umræðum hefur komið fram það
sjónarmið, að Morgunblaðið – og þess vegna
aðrir fjölmiðlar – eigi að kanna fyrst hvort er-
lendu greiningadeildirnar fari rétt með stað-
reyndir áður en sagt er frá álitsgerðum þeirra.
Er þetta nú ekki til full mikils mælzt?
Sumar þessara álitsgerða koma frá heims-
þekktum fjármálafyrirtækjum, Merril Lynch,
J.P. Morgan o.sv.frv. Er það raunhæf krafa að
íslenzkur fjölmiðill fari ofan í saumana á hverri
staðhæfingu áður en sagt er frá því, sem haldið
er fram af heimsþekktum fjármálafyrirtækj-
um? Tæpast. Hins vegar er það eðlileg krafa til
bankanna sjálfra, sem gagnrýnin og athuga-
semdirnar beinast að, að þeir geri athugasemd-
ir um það, sem að þeim snýr.
Krafan um að fjölmiðlar kanni fyrst hvort
einhver viðmælandi þeirra fari með rétt mál
áður en orð hans eru birt hefur farið vaxandi.
Hún kom fyrst fram að ráði gagnvart Morg-
unblaðinu, þegar Steingrímur Hermannsson
var forsætisráðherra. Sumum viðmælendum
blaðsins fannst hann á þeim tíma fara frjáls-
lega með staðreyndir og spurðu hvernig Morg-
unblaðið gæti verið þekkt fyrir að birta svona
vitleysu. Svarið var að sjálfsögðu, að þáverandi
forsætisráðherra væri ábyrgur orða sinna og
hlyti að standa við þau sjálfur, ekki væri hægt
að krefjast ritskoðunar af hálfu Morgunblaðs-
ins á því, sem Steingrímur væri að segja.
Hið sama á við um þekkta erlenda banka.
Þeir hljóta að vera ábyrgir orða sinna og
standa þá fyrir því sjálfir ef þeir eru staðnir að
því að fara rangt með.
Skin og skúrir
Það skiptist á skin og
skúrir í lífi allra
manna og allra þjóða.
Íslendingar geta ekki búizt við því, að þær æv-
intýralegu hækkanir, sem við höfum búið við á
hlutabréfamarkaði undanfarin ár haldi áfram
til eilífðarnóns. Það er fáránlegt að láta sér
detta það í hug.
Hitt er umhugsunarvert að flest af því fólki,
sem nú er í forystu fyrir fjármálafyrirtækj-
unum á Íslandi er kornungt og hefur ekki
kynnzt alvarlegri kreppu af eigin raun. Raunar
engu öðru en velgengni.
Þau hörðu viðbrögð, sem orðið hafa við sjálf-
sögðum fréttaflutningi Morgunblaðsins á und-
anförnum dögum og vikum og sem á köflum
hafa nánast einkennzt af móðursýki, vekja upp
spurningar um, hvernig þessi nýja kynslóð tek-
ur alvarlegu mótlæti ef til þess kemur. Það er
ekki komið að því. Það hefur ekkert gerzt í
efnahagslífi okkar Íslendinga, sem gefur tilefni
til þess. Það hefur ekkert gerzt enn sem komið
er á erlendum fjármálamörkuðum, sem gefur
tilefni til þess. Við ráðum við margt sem að
okkur snýr en við ráðum ekki við þróunina í
hinum alþjóðlega fjármálaheimi.
Mesta hættan, sem að okkur steðjar er
óvænt þróun út í heimi. Ef aðgengi að fjár-
magni takmarkast mjög. Ef vextir hækka mik-
ið. Ef sviptingar verða á gengi erlendra gjald-
miðla, sem skipta okkur máli. Ef olíuverð
rýkur upp úr öllu valdi o.sv.frv. Ef nýr Georg
Soros kemur fram á sjónarsviðið og ákveður að
seilast ofan í vasa íslenzks almennings eins og
hann gerði á sínum tíma gagnvart Bretum og
kannski öðrum líka.
Engin íslenzk ríkisstjórn ræður við slíka
þróun. Íslenzka bankakerfið ekki heldur.
Einn af viðmælendum Morgunblaðsins sagði
fyrir nokkrum dögum: ætlið þið að bera ábyrgð
á því, að unga fólkið gangi út úr íbúðunum sín-
um, sem það hefur eignazt á undanförnum ár-
um og missi þær?
Svarið var: það hefur gerzt áður án þess að
Morgunblaðið ætti nokkurn hlut að máli. Það
gerðist 1967–1969. Það gerðist upp úr miðjum
níunda áratugnum. Það gerðist snemma á tí-
unda áratugnum. Og það getur gerzt aftur.
Sagt er að hver kynslóð verði að læra af eigin
raun og þýði lítið að veifa framan í þær lífs-
reynslu þeirra, sem á undan hafa gengið. Og
kannski er það svo nú. Umræðurnar um stöðu
íslenzku bankanna í útlöndum eru ekki fjár-
málakreppa. Þær eru hins vegar viðvörunar-
merki. Og það ánægjulega er að bankarnir hafa
tekið þessar umræður sem slíkar og hafa þegar
hafizt handa við að lagfæra það, sem mestar at-
hugasemdir eru gerðar við.
Morgunblaið/RAX
Þótt starfsmenn
Morgunblaðsins telji
sig vera að gefa út
gott dagblað líta
þeir þó ekki það
stórum augum á
blað sitt að það geti
með fréttaflutningi
lækkað gengi krón-
unnar og verð á
hlutabréfum. Hér er
augljóslega verið að
hengja bakara fyrir
smið eins og algengt
er.
Laugardagur 25. mars