Morgunblaðið - 02.05.2006, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 2. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Áhrif öldrunar og
álags á ónæmiskerfið
ASTMA- OG OFNÆMISSKÓLINN
heldur rabbfund og AÐALFUND
á vegum Astma- og ofnæmisfélagsins
miðvikudaginn 3. maí nk. kl. 20
í Síðumúla 6 í húsakynnum SÍBS.
Dagskrá:
1. Dr.med. Björn Rúnar Lúðvíksson,
læknir og dósent í klínískri ónæmisfræði,
fjallar um „Áhrif öldrunar og álags á
ónæmiskerfið“ og svarar fyrirspurnum.
2. Venjuleg aðalfundarstörf.
Fundurinn er öllum opinn
Sjá nánari á www.ao.is
Þökkum AstraZeneca
fyrir stuðningin
ÞÁTTTAKA í kröfugöngum og úti-
fundum hefur minnkað með árunum
og sumir telja tímabært að breyta
fyrirkomulaginu á hátíðahöldum hér-
lendis fyrsta maí. Bent er á að víðast
annars staðar en í Reykjavík hafi
kröfugöngur verið lagðar niður en
þess í stað safnist fólk saman í
íþrótta- og samkomuhúsum bæj-
arfélaga. Nú í ár var í fyrsta skipti í
langan tíma ekki gengin kröfuganga
á Akureyri og á Selfossi var þriðja ár-
ið í röð ekki haldið upp á daginn með
hefðbundnum hætti.
Verslunarmannafélag Suðurlands
bauð félögum sínum í opið hús í sum-
arbústað félagsins á Flúðum í gær,
þar sem gestir fengu grillaðar pylsur,
kaffi og kleinur. Margrét Ingþórs-
dóttir, formaður félagsins, segir það
ná yfir mjög stórt svæði og að of viða-
mikið sé fyrir ekki stærra félag að
halda hátíðir í öllum bæjarfélögunum.
Þörf hafi því verið á að finna einhvern
núllpunkt auk þess sem bústaðurinn
hafi nýlega verið tekinn í gegn og
tækifærið því notað til að sýna hann.
Margrét segir aðsókn að hátíða-
höldum á Selfossi hafa verið orðna
mjög dræma auk þess sem Hótel Sel-
fossi hafi verið lokað vegna end-
urbyggingar fyrir þremur árum og
ekkert annað húsnæði á Selfossi hafi
getað rúmað hátíðahöld.
„Það virtist enginn sakna þess, svo
árið eftir var prófað að gefa sjúkra-
húsi Suðurlands gjöf í staðinn fyrir að
halda hefðbundna dagskrá,“ segir
hún. „Við í Verslunarmannafélaginu
höfum verið að teygja okkur nær frí-
degi verslunarmanna og á síðasta ári
stóðum við þá fyrir stórri ferð fyrir
félagsmenn og fjölskyldur þeirra inn í
Þakgil fyrir innan Vík í Mýrdal.
Þangað komu hundrað manns saman
á fjölskylduhátíð og í ár munum við
fara í Þórsmörk.“
Margrét segist ekki endilega telja
að baráttuandinn sem tengist deg-
inum sé að hverfa en að grundvöll-
urinn hafi breyst.
Aðstæður gætu breyst
„Þessi barátta sem forverar okkar,
þau heljarmenni, stóðu í var svo stór
og það var verið að berjast fyrir svo
miklum hagsmunum. Nú eru þessi
verkefni nokkuð fast bundin í kjara-
samninga og það hefur í raun ríkt
ágæt sátt um kjaramál,“ segir hún.
„Þessar gömlu kröfugöngur hafa ekki
hlotið hljómgrunn allra síðustu ár en
kannski mun þetta breytast aftur.
Mér finnst hugsanlega ástæða til
þess. Við erum í dag að horfa fram á
óskaplega miklar breytingar með
þessari opnun og hinu frjálsa streymi
erlends verkafólks til landsins og það
kæmi mér ekkert á óvart þótt ástand-
ið á vinnumarkaði myndi breytast og
að aftur yrði þörf fyrir þessa bar-
áttu.“
Guðmundur Gunnarsson, formað-
ur og framkvæmdastjóri Rafiðn-
aðarsambands Íslands, hefur viðrað
hugmyndir um breytt form á hátíð-
arhöldunum í Reykjavík.
„Ég hef bent á að launþegum sem
mæta í kröfugönguna í Reykjavík
hefur farið sífellt fækkandi og á sama
tíma höfum við í stéttarfélögunum í
Reykjavík haldið vel sóttar fjöl-
skylduuppákomur. Það er augljóst
hvað félagsmenn okkar vilja; þeir
mæta ekki í kröfugöngur en mæta á
fjölskylduhátíðirnar,“ segir hann. „Ef
maður telur saman fólk sem mætir á
þessar fjölskyldusamkomur verka-
lýðsfélaganna í Reykjavík eru það um
þrjú til fjögur þúsund manns. Á með-
an eru kannski fjögur til fimm hundr-
uð manns á útifundinum og drjúgur
hluti af því er fólk sem kemur frá
ýmsum samtökum sem nota tækifær-
ið til að vekja athygli á sjálfum sér.
Án þess að ég tali neitt niður til þeirra
þá nýta þau sér þennan dag á meðan
við verkalýðsforingjarnir stöndum
þarna frekar fáir með fána og höldum
ræður hver yfir öðrum.“
Erfitt að fá fólk til að taka þátt
Guðmundur á þó ekki við að ekki sé
lengur þörf á þessum baráttudegi
heldur telur hann að samræma megi
dagskrána því sem fólkið vilji. Það
hafi verið gert annars staðar en í
Reykjavík. „Við Reykjavíkurfélögin
erum að leggja í kostnað við þessar
hátíðir hvert fyrir sig og ég velti því
fyrir mér hvort við ættum ekki að
fara sömu leið og hinir og leigja til
dæmis Laugardalshöllina og fjöl-
skyldugarðinn. Við gætum lagt undir
okkur Laugardalinn og verið með
veglega dagskrá þar sem okkar starf-
semi væri til dæmis kynnt. Það má
gera öðru vísi en með ræðuhöldum, til
dæmis á básum eða með tölvutækni,“
segir hann. „Ég sé menn ekki ganga
niður Laugaveginn með hnefann á
lofti, það gerir það enginn lengur.
Þeir sem eru að mótmæla þessum
hugmyndum í verkalýðshreyfingunni
eru menn sem áður stóðu í þessum
slag, áttu í höggi við óðaverðbólgu og
fóru kannski í langt og gott verkfall
bara til að efla félagsandann. Þessir
menn sakna þessa tíma en við lifum
ekki á þessum tímum í dag.“
Á Akureyri var í fyrsta skipti í
langan tíma ekki farin kröfuganga
fyrsta maí í gær en fólk kom saman í
Alþýðuhúsinu og hlýddi á ræðuhöld.
Björn Snæbjörnsson, formaður Ein-
ingar-Iðju, segir menn hafa verið
sammála um að prófa þetta fyr-
irkomulag. Frekar fámennt hafi verið
í göngunum undanfarin ár. Hann tel-
ur þó ekki að áhugiinn hafi minnkað.
„Nei, mér finnst það ekki. Mér
finnst fólk vera vel vakandi yfir þessu
og það veit hvaða gildi þetta hefur.
Það er bara þannig að það er svo oft
erfitt að fá fólk til að taka þátt, hvort
sem það er í hátíðahöldum eða öðru.
En það er full þörf á þessu og ef menn
hættu að halda upp á fyrsta maí væri
illa komið fyrir verkalýðshreyfing-
unni,“ segir hann. „Við stöndum í
sömu sporum og forfeður okkar. Við
erum að berjast í málum eins og því
hve menn fá greidd lág laun og þá
ekki síst útlendingar,“ segir hann.
„Samstaðan hefur sama gildi og áð-
ur.“
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Engin kröfuganga var í gær á Akureyri í fyrsta skipti í áratugi. Eina kröfuspjaldinu sem sást í gær, hafði verið
komið fyrir í anddyri Alþýðuhússins. Ekki voru allir Akureyringar ánægðir með þessa skipan mála.
Hugmyndir hafa komið fram um að breyta fyrirkomulagi á hátíðahöldum fyrsta maí
„Samstaðan
hefur sama
gildi og áður“
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
FÉLAGSLEG réttindi erlendra
starfsmanna sem hingað koma eru
ekki nægjanlega tryggð í lögum um
frjálsan atvinnu- og búseturétt launa-
fólks innan Evrópska efnahagssvæð-
isins (EES) og um atvinnuréttindi út-
lendinga, en
samkvæmt breyt-
ingu á lögunum
sem tóku gildi í
gær, 1. maí. ná
lögin nú til ríkis-
borgara átta
nýrra aðildarríkja
Evrópusam-
bandsins. Þá eru
eftirlitsstofnanir á
borð við Vinnu-
málastofnun illa
búnar undir aukið flæði vinnuafls frá
þessum löndum hingað til lands. „Það
er verið að bjóða til veislu en það
gleymdist að baka tertuna fyrir gest-
ina.“ Þetta segir Aðalsteinn Á.Bald-
ursson, formaður Verkalýðsfélags
Húsavíkur. „Ég hefði viljað að þetta
hefði verið undirbúið miklu, miklu
betur,“ segir Aðalsteinn. „Ég skil
ekki að Alþingi Íslendinga skuli af-
greiða svona stórt mál á hlaupum
eins og gert var.“ Það líti út fyrir að
frumvarpið hafi lent milli stafs og
hurðar og yfirvöld hafi hreinlega
runnið út á tíma varðandi umsókn um
frest til að taka breytingarnar upp
hér á landi. Því til marks hafi Verka-
lýðsfélagið á Húsavík aðeins fengið
fjóra daga til að skila inn umsögn um
frumvarpið. „En þetta er mál af
þeirri stærðargráðu að það hefði
þurft að fá mun meiri umfjöllun. Ekki
spurning.“
Aukið flæði erlends vinnuafls hing-
að til lands í kjölfar lagabreytinganna
mun að sögn Aðalsteins þýða að
verkalýðsfélögin þurfi að takast á við
aukið hlutverk og vera sérlega vel á
verði. „Við verðum að taka okkur
verulega á og vera með það sem ég vil
kalla löggæslu á vinnumarkaði til að
geta fylgst með þessu,“ segir Aðal-
steinn. „Því Vinnumálastofnun ræður
ekkert við þetta að mínu mati.“
Breytingarnar eiga
ekki að kosta neitt
Aðalsteinn segir málið í heild illa
skipulagt og gerir verulegar athuga-
semdir við að breytingarnar eigi ekki
að kosta neitt, en í greinargerð með
frumvarpinu sem lögð var fram á Al-
þingi í byrjun apríl, segir orðrétt:
„Verði frumvarpið óbreytt að lögum
verður ekki séð að það hafi í för með
sér aukin útgjöld fyrir ríkissjóð.“
Hins vegar komi fram í frumvarpinu
að sögn Aðalsteins að aukin krafa sé
gerð á Vinnumálastofnun. Hún eigi
að sjá til þess að allt sé í lagi og að
kjarasamningum sé framfylgt. „En
hvernig á að mæta því? Það er alveg
ljóst að þeir þurfa að bæta við mann-
skap.“
Þá segir Aðalsteinn hættulegt að
félagsleg réttindi þessa launafólks
séu ekki tryggð hér á landi með lög-
unum, t.d. hvað varðar íslensku-
kennslu. „Hvað gerum við til að
fræða allan þennan hóp erlends
verkafólks um íslenskan veruleika?
Það er eiginlega verið að segja gjörið
þið svo vel, gangið í bæinn, en ekki
söguna meir. Þetta er eins og brúð-
hjón væru að bjóða til veislu en þegar
gestirnir kæmu væri engin terta og
ekkert kaffi.“ Hann segir að málið
myndi snúa allt öðruvísi við ef lagðar
hefðu verið skyldur á stjórnvöld að
setja aukið fjármagn til fræðslu til
handa fólkinu og til eflingar eftirlits-
stofnana.
Áhrifin koma hægt og bítandi
Að mati Aðalsteins er ekki víst að
áhrifa lagabreytinganna fari að gæta
strax. Það muni gerast hægt og bít-
andi. „Ég tel að atvinnuleysi muni
aukast hér á landi samfara þessari
opnun,“ segir Aðalsteinn. Hann veit
til þess að atvinnurekandi hafi verið
tilbúinn að ráða hingað til lands
verkafólk frá nýju aðildarlöndum
ESB fyrir 300 krónur á tímann. Fólk-
ið sé vel tilbúið að koma hingað til
lands og vinna á þessum kjörum.
„Það er því svo mikil hætta á að þetta
hafi áhrif á allt kerfið hér.“
Aðalsteinn Á. Baldursson um frjálst flæði vinnuafls
Boðið til veislu en engar
veitingar eru í boði
Aðalsteinn
Baldursson
„SVO virðist sem nokkur hreyfanleiki sé meðal ríkisborgara hinna nýju
ríkja, enda atvinnuleysi þar nokkurt,“ segir í greinargerð með frumvarpi
félagsmálaráðherra um frjálst flæði vinnuafls innan allra aðildarríkja
EES. Í greinargerðinni kemur fram að samkvæmt upplýsingum frá Vinnu-
málastofnun voru gefin út tæplega 4.000 ný atvinnuleyfi á árinu 2005 en
þar af komu 2.765 launamenn frá nýju aðildarríkjunum, eða rétt tæp 70%.
Til samanburðar voru gefin út 1.375 atvinnuleyfi á árinu 2004 en þar af
komu 626 launamenn frá nýju aðildarríkjunum, eða rúm 45%. Hlutfall út-
lendinga á innlendum vinnumarkaði hefur hækkað stórlega á síðustu árum
og er nú orðið um 7%, sem er það hæsta á Norðurlöndum.
7% vinnuaflsins útlendingarEftir Sunnu Ósk Logadóttursunna@mbl.is