Morgunblaðið - 02.05.2006, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. MAÍ 2006 19
UMRÆÐAN
HINN 30. apríl sl. birti Morg-
unblaðið nokkuð ítarlega frétt um
breytingar sem meirihluti mennta-
málanefndar hefur gert á frum-
varpi um Ríkisútvarpið hf. milli 2.
og 3. umræðu um frumvarpið. Þar
er meðal annars rætt við formann
nefndarinnar, Sigurð Kára Krist-
jánsson, og Mörð Árnason, full-
trúa Samfylkingarinnar í mennta-
málanefnd. Að gefnu tilefni vil ég
upplýsa að þegar ég tók sæti á Al-
þingi hinn 19. apríl sl. sem vara-
maður Kolbrúnar Halldórsdóttur,
alþingismanns VG, kom það í
minn hlut að fjalla um frumvarp
um Ríkisútvarpið hf. Við skoðun
mína á frumvarpinu varð mér ljóst
að það var haldið verulegum ann-
mörkum. Sérstaklega kom mér á
óvart að ýmsir alvarlegir ágallar á
frumvarpinu höfðu hvorki komið
til umfjöllunar í löngum ræðum
þingmanna um málið né í mennta-
málanefnd milli 1. og 2. umræðu.
Þar vil ég fyrst nefna að þá miklu
menningararfleið, þjóðargersemar,
sem á að renna til væntanlegs
hlutafélags í samkeppnisrekstri
sem eign þess og að engar skorð-
ur voru settar við sölu þeirra
eigna. Þá hafði engin umfjöllun átt
sér stað um höfundarétt o.fl. atriði
og þessara þátta er í engu getið í
frumvarpinu. Ég greindi frá þess-
um alvarlegu annmörkum og fleir-
um í ítarlegri þingræðu 21. apríl
sl. Vakti ræðan töluverða athygli
en um hana var ekki fjallað í Mbl.
Þessum athugasemdum fylgdi ég
eftir, rökstuddi og reifaði ítarlega
í menntamálanefnd. Jafnframt
vakti ég athygli á því að RÚV-
frumvarpið og fjölmiðlafrum-
varpið, sem kynnt var í síðustu
viku, stönguðust á, þau hefðu ver-
ið samin óháð hvort öðru og
þörfnuðust samlestrar og samhæf-
ingar. Undir það hafa fræðimenn
tekið. Frumvörpin eru enn að
hluta til ósamrýmanleg. Ég benti
ennfremur á að hin ómetanlega
menningararfleifð, sem RÚV hf. á
skv. frumvarpinu að eiga og hafa
eitt aðgang að, feli í sér brot á
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar
og mismunaði öðrum fjölmiðlum
og skerti rétt almennings, fræði-
manna o.fl. til aðgangs. Meirihluti
menntamálanefndar tók mark á
hluta athugasemda minna, sbr.
breytingatillögur hennar. Engu að
síður er frumvarpið enn meingall-
að og jafnframt er það algjörlega
órökstutt að mínu mati af hverju
verið er að samkeppnis- og hluta-
félagavæða ríkisútvarp í almanna-
þágu, útvarp sem hefur menningu
og þjónustu við almenning að leið-
arljósi en ekki hagnaðarvonina.
Núverandi rekstrarform hentar
slíkum rekstri mun betur en sam-
keppnisformið. Í þessari grein
gefst ekki tóm til að fjalla um alla
þá alvarlegu ágalla sem enn eru á
frumvarpinu. Vísa ég til nefndrar
þingræðu. Það verður þó að halda
því til haga, að það blasir við að
mínu mati að frumvarpið brýtur í
bága við jafnræðisreglu stjórn-
arskrárinnar bæði hvað varðar
ríkisstyrkinn og ennfremur þann
heimanmund sem RÚV hf. fær,
menningararfleifðina, án þess að
aðgangur annarra fjölmiðla, fræði-
manna, kvikmyndagerðarmanna
o.fl. o.fl. sé tryggður eða reglur
settar um hann. Verði frumvarpið
óbreytt að lögum verður þessi
menningararfleifð í uppnámi og
mun mæta afgangi og ræktarleysi
í samkeppnisrekstri. Þá er það
með öllu ólíðandi að frumvarpið
felur það í sér að stjórnarskrár-
varin eignarréttindi starfsmanna
eru skert, það er lífeyrisréttindi
og biðlaunaréttur, fyrir utan önn-
ur starfskjör og starfsöryggi.
Einnig eru borgaraleg réttindi
starfsmanna og almennings, eink-
um á grundvelli stjórnsýslulaga og
laga um Umboðsmann Alþingis,
fyrir borð borin. Það er sér-
kennilegt í ljósi þess að RÚV hf. á
að halda í heiðri lýðræðislegar
grundvallarreglur, mannréttindi
og frelsi til orða og skoðana.
RÚV-frumvarpið samrýmist ekki
fjölmiðlafrumvarpinu að þessu
leyti. Í störfum mínum sem þing-
maður mun ég aldrei greiða at-
kvæði með frumvarpi sem felur í
sér stjórnarskrárbrot. Stjórn-
arskráin, starfsmenn ríkisútvarps-
ins, aðrir fjölmiðlar og allur al-
menningur eiga að njóta alls vafa,
ég tala nú ekki um þegar hann er
jafn rökstuddur og hér er raunin.
Ég fullyrði jafnframt að frum-
varpið, eins og það er nú úr garði
gert, sé vopnabúr illdeilna og
málaferla. Það kistuleggi Rík-
isútvarpið en jarðarförin verði
auglýst síðar. Með hliðsjón af
framanrituðu vekur það undrun
mína að Morgunblaðið hafi hvorki
gert ræðu minni á Alþingi hinn 21.
apríl sl. og frumkvæði skil né leit-
að álits míns sem fulltrúa í
menntamálanefnd á niðurstöðu
meirihluta hennar.
Ríkisútvarpið kistulagt –
Jarðarförin auglýst síðar
Atli Gíslason fjallar um
frumvarp til laga um
Ríkisútvarpið hf. ’Ég fullyrði jafnframt aðfrumvarpið, eins og það
er nú úr garði gert, sé
vopnabúr illdeilna og
málaferla.‘
Atli Gíslason
Höfundur er þingmaður VG og
hæstaréttarlögmaður.