Morgunblaðið - 21.05.2006, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. MAÍ 2006 11
„ÞEGAR ég kom hingað fyrst var
það nánast á vegum Þróunarsam-
vinnustofnunar,“ segir Julio Júlíus E.
Soares Goto, sem starfar sem vél-
stjóri. Hann fæddist árið 1959 á
Grænhöfðaeyjum og flutti til Íslands
í árslok 1981. Hann er giftur Arlindu,
sem er einnig frá Grænhöfðaeyjum,
og eiga þau þrjú börn.
– Ætlarðu að kjósa?
„Já, ég ætla að kjósa. Ég hef kosið
frá því ég fékk íslenskan ríkisborg-
ararétt árið 1991.“
– Hver eru helstu kosningamálin
að þínum dómi?
„Núna er eins og allir flokkar séu
að fiska eftir atkvæðum nýbúa. Að
vísu segja allir það sama, að þeir vilji
fjölskylduvænt samfélag og að kom-
ið sé til móts við útlendinga hvað
varðar íslenskukennslu. En mér
finnst þeir þurfa að gera meira.
Fyrst þarf að huga að íslensku-
kennslu fyrir þá sem eru fullorðnir.
En svo þarf að skapa meira af tæki-
færum fyrir afkomendur þeirra í
skólakerfinu, þannig að nýbúar geti
farið í gegnum það, en ekki heltst úr
lestinni eins og hingað til. Þeim
gengur ágætlega í barnaskóla, en
þegar þeir koma í framhaldsskóla,
virðist eitthvað fara úrskeiðis. Þetta
er stórt vandamál fyrir íslenskt sam-
félag af því að þetta fólk hefur sest
hér að og þetta er því ekki vandi
sem hverfur. Það verður að sýna að
þetta sé fjölmenningarsamfélag á
öllum stigum þjóðfélagsins, þannig
að nýbúar fái stöður í öllum starfs-
greinum, allt frá fiskvinnslu í banka-
kerfið eða hæstu stofnanir.
Svo hef ég líka áhyggjur af hús-
næðismálum nýbúa. Svo virðist sem
nokkuð sé um að íbúar leigi sér
ódýrt húsnæði í iðnaðarhverfum, til
dæmis við Súðarvog og í Hraun-
unum í Hafnarfirði. Þar er ekki búið
jafnvel að fólki og í íbúðarhverfum
og öryggið ekki hið sama, til dæmis
varðandi eldvarnir. Það þarf að
byggja upp leigumarkað á Íslandi,
þar sem fólk getur leigt sér á viðráð-
anlegu verði án þess að það sé iðn-
aðarhúsnæði.“
– Hvernig eru stjórnmál á Íslandi í
samanburði við heimaland þitt?
„Það er erfiður samanburður. Ís-
lendingar hafa margra áratuga
reynslu af því að vera frjáls þjóð.
Grænhöfðaeyjar fengu sjálfstæði ár-
ið 1975 eftir að hafa verið nýlenda
Portúgala. En við vorum með eins
flokks kerfi allt þar til lýðræði komst
á upp úr 1991. Ég veit ekki hvort við
stöndum jafnfætis Íslendingum hvað
varðar lýðræði, en í Afríku erum við
fremst í röðinni. Ég hef séð könnun á
fjölmiðlafrelsi í heiminum og þar eru
Grænhöfðaeyjar í 41. sæti innan um
Evrópuþjóðirnar. Þannig að staðan
er ágæt í þessu unga lýðræðislandi,
en aldursmunurinn er mikill í saman-
burði við Ísland.“
– Hefurðu fest rætur á Íslandi?
„Það eru liðin fimmtán ár síðan ég
sagði: Ég er kominn til að vera. Og
ég held ég verði hér áfram. Maður er
kominn með barnabörn og þá verða
tengslin miklu meiri við landið. Þann-
ig að ég er ekkert á förum.“
Afríka | Julio Júlíus E. Soares Goto frá Grænhöfðaeyjum
Þarf fleiri tækifæri
fyrir afkomendur nýbúa
Morgunblaðið/Eyþór
„ÉG er að nálgast Öxnadalsheiðina,“ segir Amy Clifton,
sem er í hringferð með Leiðsöguskóla Íslands. „Við
komum við á Akureyri og gistum við Mývatn í nótt.
Hún útskrifast úr Leiðsöguskólanum 24. maí, næst-
komandi miðvikudag. „Ég skráði mig í skólann til þess
að geta lagað fjárhaginn og sýslað eitthvað skemmtileg.
Þetta er ágæt aukavinna og síðan hef ég þá eitthvað
fyrir stafni í framtíðinni þegar ég kemst á eftirlaun.
Amy fæddist árið 1950 í New York og ólst þar upp.
Hún flutti til Íslands árið 1999, sem Albright-styrkþegi,
fékk rannsóknarstyrk og – vinnur hjá Jarðvísindastofn-
un Háskóla Íslands. Hún á uppkomin börn í Bandaríkj-
unum.
– Ætlar þú að kjósa í sveitarstjórnarkosningunum?
„Mig langar að kjósa. Ég hef kosningarétt, þó að ég
sé ekki orðin íslenskur ríkisborgari. Ég ætla að sækja
um það í sumar. En ég á erfitt með að fylgjast með ís-
lenskum stjórnmálum. Það er erfitt fyrir útlending að
átta sig á fyrir hvað flokkarnir standa. En ég ætla að
kafa ofan í það og stefni að því að kjósa. En fyrst verð
ég að gera það upp við mig hvaða flokkur er fram-
bærilegastur. Mig langar ekki til að kjósa bara til að
kjósa. Ég vil kjósa einstakling sem er góður fyrir
Reykjavík, en er ekki ennþá viss um hver það er.
– Hvaða málefni skipta þig mestu máli?
„Ég held það sé mjög mikilvægt að viðhalda öflugu
velferðarkerfi, setja meiri fjármuni í menntakerfið og
bæta hag eldri borgara. Leikskólar eiga að vera ókeypis
og ég vil ekki að fólk þurfi að greiða fyrir þjónustu
sveitarfélagsins. Það kostar svo mikið að búa hérna að
stjórnmálamenn eiga ekki að gera fólki enn erfiðara fyr-
ir.
– Hvað finnst þér um íslensk stjórnmál samanborið
við bandarísk?
„Þetta er erfiður samanburður, því þetta er svo ólíkt.
Ég held að á Íslandi skipti miklu máli að fólk þekkist; allt
er svo persónulegt. Þegar ég spyr íslenska vini mína
hvað ég eigi að kjósa, þá svara þeir því til að þeir þekki
vel til ákveðinna frambjóðenda, hafi til dæmis verið með
þeim í skóla. Og þess vegna viti þeir að viðkomandi sé
traustsins verður. En ég vil fyrst og fremst vita hvað
stjórnmálamaðurinn ætlast fyrir. Það skiptir mig engu
máli með hverjum hann var í skóla. En kannski er erf-
iðara fyrir stjórnmálamenn hér á landi að breiða yfir
fortíð sína eða spillingu.
– Af hverju segirðu að erfitt sé að fylgjast með ís-
lenskum stjórnmálum?
„Tungumálið er vandamál. Ég get tjáð mig á íslensku
og bjargað mér í daglegu lífi. En ég hef ekki nógan
orðaforða til að setja mig inn í öll smáatriði. Það tekur
langan tíma að læra tungumálið nógu vel til þess, þó að
ég geri mitt besta. En ég spyr líka vinkonur mínar og
samstarfsfólk.
– Hvað veldur því að þú hyggst setjast að á Íslandi?
„Mér finnst frábært að búa á Íslandi. Lífið hér er
miklu betra en í Bandaríkjunum. Þægindin eru meiri,
stressið minna og svo ekur maður í tíu mínútur og er
kominn út í náttúruna. Ég ólst upp í stórborg og nýt
þess að búa í litlum bæ. Þannig lít ég á Ísland, sem lítið
bæjarfélag. Og öryggið er mikið í daglegu lífi.
N-Evrópa | Amy Clifton frá Bandaríkjunum
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Stjórnmálin
persónulegri
á Íslandi
STANISLAW Jan Bartoszek fæddist í
héraðinu Slonsk í suðurhluta Pól-
lands árið 1956. Hann flutti til Ís-
lands fyrir rúmum átján árum, 19.
ágúst árið 1987, og er málfræðingur
að mennt. „Ég er með meistara-
gráðu í norsku og var einnig í ensku-
námi, en langaði til að bæta íslensk-
unni við,“ segir hann. „Ég ætlaði að
vera hér í tvö, þrjú ár, en svo ílengd-
ist ég.“
Stanislaw stofnaði fjölskyldu áður
en hann flutti til Íslands. „Eiginkona
mín er pólsk, þannig að það var ekki
kvenmaður sem hélt mér hér á landi
heldur áhugi á Íslandi.“
– Ætlar þú að kjósa?
„Auðvitað!“
– Hvenær kaust þú fyrst?
„Í forsetakosningunum eftir að ég
fékk ríkisborgararétt fyrir tólf árum
síðan og síðan hef ég alltaf kosið, ut-
an einu sinni þegar ég var erlendis.“
– Ertu búinn að ákveða hvað þú
ætlar að kjósa?
„Ég held það nú!“
– Hvernig líst þér á kosningabar-
áttuna?
„Það hefur margt breyst til hins
betra. Nú eru meiri upplýsingar til á
ýmsum tungumálum, sem eru að-
gengilegar fyrir útlendinga. Fyrstu
tilraunir til þess voru gerðar fyrir
átta árum þegar Sjálfstæðisflokk-
urinn þýddi eitthvað úr sinni stefnu
á pólsku. Síðan var meira um það
fyrir fjórum árum og nú eru stefnur
allra flokka orðnar aðgengilegar. Það
er jákvæð breyting að flokkarnir sjái
ástæðu til þess að upplýsa fólk, sem
ekki talar fullkomna íslensku, um
stefnumál sín. Það voru líka haldnir
fundir í Alþjóðahúsinu, sem ég
komst ekki á vegna vinnu. En þetta
er af hinu góða.“
– Hvaða mál leggur þú áherslu á?
„Ég hef búið svo lengi hér að það
eru ekki mál sem snerta beinlínis út-
lendinga sem ráða atkvæði mínu.
Enda hef ég verið lengur nýbúi en
þó nokkrir sem munu kjósa í fyrsta
skipti núna. Ég hugsa meira um
hvað flokkarnir geta gert fyrir íbúa
Reykjavíkur. En auðvitað er líka gott
að vita hvað þeir ætlast fyrir í mál-
efnum útlendinga, þó að mér finnist
það mjög ónákvæmt orðað hjá flest-
um. Ég las nokkra punkta í blaði
sem Alþjóðahúsið gaf út og í flestum
tilvikum voru stefnuatriðin af-
skaplega fallega orðuð, en sögðu
ekki mikið. Ef maður þyrfti að gera
upp hug sinn út frá þeim, þá væri
maður ekki í öfundsverðri stöðu.“
– Hvað finnst þér um íslenskt
samfélag?
„Þegar ég flutti hingað var ég
fyrst og fremst að leita að skemmti-
legum stað til að búa á og tel mig
hafa fundið hann. Ég naut þess líka
að ég byrjaði á því sem málfræð-
ingur að læra tungumálið. Þar finnst
mér gæta ákveðins misskilnings hjá
stjórnmálaflokkum. Auðvitað þarf að
efla íslenskukennslu fyrir innflytj-
endur, en meira þarf til. Það fólk
sem kemur hingað til að vinna gerir
það yfirleitt í hálft ár til að byrja
með og svo er tíminn oft fram-
lengdur. Það hefur lítinn áhuga á að
læra íslensku, sem er ekki alþjóðlegt
mál. En þegar það hefur ílengst hér í
einhvern tíma þá er oft erfitt fyrir
það að fara að leggja mikið á sig í
íslenskunámi, sem það þarf sjálft að
greiða fyrir, og kröfur um það óljós-
ar. Þetta nám þarf að verða aðgengi-
legra. Jafnframt finnst mér nauðsyn-
legt að efla markað með
sjálfshjálparbækur, svo sem orða-
bækur, þannig að þetta fólk geti
bjargað sér.“
– Hvernig líst þér á íslensk stjórn-
mál í samanburði við pólsk stjórn-
mál?
„Í eðli mínu er ég efasemd-
armaður, þannig að ég hef aldrei
verið í stjórnmálaflokki, en alltaf kos-
ið. En ég kaus ekki í Póllandi, því að
þar vildi ég ekki taka þátt í þeim
skrípaleik sem hét kosningar á þeim
tíma. Núna eru stjórnmál í Póllandi
ansi skrautleg og skemmtileg, en
ekki beinlínis í jákvæðri merkingu.
Miðað við það eru þau ansi daufleg
á Íslandi, sem er jákvætt. Ég er
ánægður með stjórnmálaflokkana
hér; þeir hafa ekki mikið að gera og
það er af hinu góða. Auðvitað skap-
ast oft heitar umræður, en engu að
síður er ekki sláandi munur á vinstri
og hægri.“
Evrópa | Stanislaw Jan Bartoszek
frá Póllandi
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jákvætt hve
stjórnmál eru
daufleg á Íslandi