Morgunblaðið - 21.05.2006, Page 50

50 SUNNUDAGUR 21. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FLJÓTT á litið blasir e.t.v. ekki
við hvernig hátt lyfjaverð á Íslandi
tengist einkavæðingarstefnu rík-
isstjórnarinnar. Þeir sem komnir
eru á miðjan aldur muna þó lík-
lega eftir Lyfjaverzlun ríkisins.
Lyfjaverslunin var í eigu þjóð-
arinnar í tæp 50 ár. Hún flutti inn
lyf og framleiddi bæði
töflulyf og stungulyf
og seldi sjúkrahúsum
og öðrum heilbrigðis-
stofnunum – á kostn-
aðarverði. Skv. lögum
og reglum var hún til
þjónustu við þjóðina
og leyfðist ekki að
hagnast á framleiðsl-
unni.
Tilvera hennar setti
ríkið í þá viðskipta-
legu aðstöðu að vera
ekki háð innflytj-
endum og framleið-
endum á frjálsum markaði. Lyfja-
versluninni var breytt í hlutafélag
1990 og síðan seld lyfjafyrirtækinu
Delta, því „ríkið á ekki að vera í
samkeppni við einkaframtakið“
skv. rétttrúnaðarstefnu valda-
manna í einkavæðingarmálum. Allt
tal gegn þessu, eins og annarri
einkavæðingu, var kveðið í kútinn.
Allar viðvaranir um langtímaáhrif
voru látnar sem vind um eyru
þjóta – enda hugsa alltof margir
stjórnmálamenn í kjörtímabilum.
Í Fréttablaðinu þ. 10. þ.m. er
vitnað í embætti landlæknis og í
heilbrigðisráðherra, Siv Friðleifs-
dóttur, og eftir báðum haft að
lyfjaverð á Íslandi sé óheyrilega
hátt, t.d. margfalt á við það sem er
t.d. í Danmörku. Svo mikill er
þessi munur að það væri ódýrara
fyrir ríkissjóð að gefa sjúklingum
farmiða nokkrum sinnum á ári og
láta þá sækja lyf sín þangað. Svo
vitnað sé í orð ráðherrans: „Það er
einhver pottur brotinn.“
Það þarf ekki að leita langt að
þeim potti svo áfram sé notað
tungutak ráðherrans. Málið er ein-
falt: Við áttum verksmiðju sem
tryggði okkur lyf á eðlilegu verði.
Ríkisstjórn þess tíma
seldi hana lyfjafyrir-
tæki sem lokaði henni
og hefur nú, ásamt
nokkrum öðrum slík-
um fyrirtækjum,
kverkatak á heilbrigð-
isstofnunum, ríkissjóði
og sjúklingum hvað
snertir verðlag á lyfj-
um. Þetta gat hver
sem vildi séð fyrir.
Aðrar einkavæð-
ingar síðan þá eiga
því miður eftir að
verða okkur dýr-
keyptar með sama hætti. Við erum
í raun alltof lítil þjóð til að gefa
frjálshyggjunni lausan tauminn.
Allt tal um samkeppni sem skili
betra verði til neytandans reynist
því miður oftast tálsýn eins og sést
t.d. á bensínverði stóru félaganna
og lyfjaverslunum sem nú eru
flestar eða allar í eigu örfárra fjár-
festa.
Norrænt samstarf
Ég sá fyrir nokkrum árum um-
fjöllun í bresku blaði um samband
Norðurlandaþjóða. Blaðið líkti því
við ástir gamals fólks á elliheimili:
Ósköp ljúft og fallegt – en bæri
sjaldan ávöxt. – Þessu getum við
breytt, aðeins ef við höfum kjark
til og berum hag þjóðarinnar fyrir
brjósti.
Við eigum að endurreisa Lyfja-
verslun ríkisins. Framleiða, flytja
lyf inn beint og aðeins versla við
innflytjendur sem geta boðið betra
verð en við fáum annars staðar.
Jafnframt eigum við að hafa for-
göngu um stofnun innkaupasam-
bands allra Norðurlanda á þessu
sviði. Bjóða út framleiðslu á lyfjum
fyrir allar þjóðirnar – með áletrun
og leiðbeiningum á öllum tungu-
málunum. Í því felst öryggi þar
sem við getum þá flutt lyf á milli
þjóðanna ef einhvers staðar kemur
upp skyndileg þörf. Magnið ætti
að tryggja besta verð og þannig
koma öllum þjóðunum til góða.
Um leið er komið tækifæri til að
bregðast við þeirri fákeppni sem
hér ríkir að sögn landlæknis. Það
er kominn tími til að sjá meiri ár-
angur af samstarfi Norðurlanda en
ferðalög, ræður og bókmennta-
verðlaun.
Í dag eyðir ríkissjóður um sjö
milljörðum króna árlega í nið-
urgreiðslur á lyfjakostnaði.
Auðvitað þarf að greiða niður
lyfjaverð. Gallinn er bara sá að um
leið og ríkið er orðið háð einkafyr-
irtækjum um innkaup þá hækkar
verðið. Fyrirtækin eru orðin milli-
Lyfjaverð – einkavæðing
Baldur Ágústsson fjallar
um lyfjaverð og áhrif
einkavæðingar ’Við eigum að end-urreisa Lyfjaverslun rík-
isins. Framleiða, flytja lyf
inn beint og aðeins versla
við innflytjendur sem
geta boðið betra verð en
við fáum annars staðar.‘
Baldur Ágústsson
Sími 594 5000 - Fax 594 5001
Lynghálsi 4//110 Reykjavík//Lögg. fasteignasali Halla Unnur Helgadóttir
STUÐLASEL – 109 RVK.
Fallegt og afar skemmtilegt 181 fm einbýli
í rólegum botnlanga. Bílskúr, garðskáli, stór
afgirtur garður, tréverönd og heitur pottur.
Frábær staðsetning.
Nánari upplýsingar á söluskrifstofu Akkurat.
Fasteignamiðstöðin er með til sölu
jörðina Grænamýri, Akrahreppi,
Skagafirði. Jörðin er talin um 120
ha. Ræktað land tæpl 30 ha.
Húsakostur; Íbúðarhús upphaflega
byggt árið 1954, hæð og ris og við-
bygging byggð síðar, samtals 204
m2 og fjós og hlöður byggðar á
árunum 1963-1988 ,samtals um 540
fm. Nánari uppl. á skrifstofu FM sími
550 3000. Einnig fmeignir.is 101255
GRÆNAMÝRI - SKAGAFIRÐI
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali
NÝLEGT PARHÚS
LANGAMÝRI Á SELFOSSI
Bjart og fallegt parhús á einni hæð með góðum garði og á mjög ró-
legum stað. Húsið skiptist m.a. í forstofu, hol, hjónah., eldhús, borð-
stofu, stofu, tvö svefnh., rúmgott baðherb, þvottahús og stóran 44
fm. bílskúr. Innréttingar og gólfefni eru vönduð og falleg. V. 25,5 m.
Jóhannes Ásgeirsson hdl., lögg. fasteignasali
F A S T E I G N A S A L A
SUÐURLANDSBRAUT 10, 2. HÆÐ F. OFAN BLÓMASTOFU FRIÐFINNS, 108 REYKJAVÍK
SÍMI 533 1616 FAX 533 1617
OPIÐ HÚS Í DAG KL. 14.30 – 16.30
HVERFISGATA 74 – 101 REYKJAVÍK
OPIÐ Á LUNDI MILL I KL. 12 OG 14 Í DAG
Góð 4ra herbergja íbúð á 2. hæð í
steinhúsi. Hol, stofa með útgengi á
suðursvalir, eldhús með nýlegri innrétt-
ingu og borðkrók, 3 herbergi og bað-
herbergi. Íbúðin er öll nýmáluð og til af-
hendingar strax. Verð 16,5 millj.
BÚIÐ er að selja Alcan í Hafn-
arfirði lóð undir stækkaða starfsemi
og gera deiliskipulag
miðað við stækkun.
Önnur yfirvöld eru bú-
in að gefa grænt ljós
m.a. á umhverfismat
og starfsleyfi. Alcan er
nú að semja við birgja
um aðföng fyrir stækk-
aða verksmiðju. Það
eina sem eftir er og
snýr að bæjarfélaginu
er útgáfa hins svokall-
aða framkvæmdaleyfis
sem bærinn á eftir að
veita Alcan til þess að
framkvæmdir við
stækkun geti hafist. Þetta fram-
kvæmdaleyfi er eina tromp bæj-
arins gagnvart þessum áætlunum
og nauðsynlegt að það leyfi verði
ekki veitt nema um það náist víðtæk
sátt í bænum.
Heildartekjur bæjarins árið 2005
voru rúmir níu milljarðar króna.
Tekjur bæjarsjóðs af
starfsemi álversins í
Straumsvík í dag eru
u.þ.b. 70 milljónir á ári.
Ef af stækkun verður
munu þessar tekjur að
öðru óbreyttu aukast í
200 milljónir sem eru
þá rúmlega 2% af
heildartekjum bæjar-
sjóðs og hugsanlega
500 milljónir ef Alcan
fer inn í íslenskt
skattaumhverfi eins og
félagið hefur óskað eft-
ir. Ef bæði stækkunin
og hið breytta skattaumhverfi geng-
ur eftir og aðrar tekjur bæjarins
halda áfram að vaxa eins og undan-
farin ár gætu tekjur bæjarsjóðs af
álverinu orðið ríflega 4% af heildar-
tekjum bæjarins.
Í dag kaupir Alcan vörur og þjón-
ustu í Hafnarfirði fyrir u.þ.b. 1,4
milljarða króna. Þrjú fyrirtæki í
bænum hafa beinlínis orðið til vegna
þjónustu við Alcan, u.þ.b. 50 önnur
eiga einhver viðskipti við Alcan. Við
þurfum að setja þessa upphæð í
samengi til þess að skilja hana. Árið
2004 voru meðalútgjöld heimilis á
höfuðborgarsvæðinu tæpar fjórar
milljónir. Árleg útgjöld Alcan í
Hafnarfirði eru því sem nemur út-
gjöldum 350 meðalheimila á ári. Í
Hafnarfirði eru 7.300 heimili. Heild-
arútgjöld Alcan í Hafnarfirði í dag
ná ekki 5% af útgjöldum heimilanna
í bænum og ef þessi upphæð er
skoðuð sem hlutfall af heidartekjum
heimila og fyrirtækja í bænum er
hún líklega á bilinu 1–2%.
Starfsmenn Alcan í Straumsvík
eru í dag um 500 talsins. Rúm 230
þeirra búa í Hafnarfirði en það eru
u.þ.b. 3% af öllum störfum í bænum.
Allt byggt land í Hafnarfirði er í
dag rúmir 12 ferkílómetrar. Þynn-
ingarsvæði nýja álversins verður 18
ferkílómetrar. Á því svæði verður
ekki hægt að byggja íbúðarhús
næstu 50–60 árin eða svo lengi sem
álverið er í rekstri. Eftir að upp-
byggingu Valla- og Áslandshverfis
lýkur er landrými fyrir íbúðarbyggð
í bænum orðið mjög takmarkað.
Hafnfirsk íbúðarbyggð langt inni á
Reykjanesi fyrir sunnan þynning-
arsvæðið og ofan við hinn svokallaða
ofanbyggðaveg eins og gert er ráð
fyrir í núverandi aðalskipulagi virk-
ar ekki mjög heillandi eða sannfær-
andi framtíðarsýn fyrir bæinn okk-
ar.
Ef ekki verður af stækkun álvers-
ins í Straumsvík aukast líkur á því
að álverinu verði lokað á næstu 10–
15 árum. Ef það kæmi til fengju
Hafnfirðingar til ráðstöfunnar rúm-
lega 18 ferkílómetra af verðmætu
byggingarlandi fyrir íbúðarbyggð
meðfram ströndinni og inn í landið
þar upp af. Það byggingarland er
stærra en öll íbúðarbyggð í Hafn-
arfirði er í dag og gæti rúmað hús
og íbúðir fyrir þúsundir nýrra hafn-
firskra heimila og hundruð blóm-
legra fyrirtækja.
Það eru kaflaskil á sjóndeildar-
hringnum hvað varðar álver í Hafn-
arfirði. Ákvarðanir sem teknar voru
í illa stöddum útgerðarbæ fyrir tæp-
um 40 árum geta ekki verið grund-
völlur fyrir þær ákvarðanir sem við
tökum í dag. Við stöndum fljótlega
frammi fyrir nýrri ákvörðun sem
hefur áhrif næstu 50 til 60 árin í
bænum okkar. Við þurfum að nálg-
ast spurninguna um stækkun eins
og ráðstafa eigi álverslóðinni og
þynningarsvæðinu stóra upp á nýtt
og velja þann kost sem okkur þykir
bestur.
Draumalóðin Straumsvík
Pétur Óskarsson fjallar um
starfsemi Alcan í Hafnarfirði ’Við stöndum fljótlegaframmi fyrir nýrri
ákvörðun sem hefur áhrif
næstu 50 til 60 árin í
bænum okkar.‘
Pétur Óskarsson
Höfundur er rekstrarhagfræðingur
og íbúi í Áslandshverfi.