Morgunblaðið - 08.06.2006, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 2006 27
MENNING
SIGRÚN Eðvaldsdóttir konsertmeistari frum-
flytur í kvöld, ásamt Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands og hljómsveitarstjóranum Rumon
Gamba, fiðlukonsert eftir tónskáldið Áskel
Másson í Háskólabíói klukkan 19.30 í kvöld.
Að tengja saman brotin
„Aðdragandinn er töluverður að þessu
verki,“ segir Áskell en heildarmeðganga verks-
ins spannar nokkuð langt tímabil. Raddskrána
skrifaði hann á árunum 2000–2001 en verkið
byggist á þremur stefjum sem koma úr frekar
ólíkum áttum. Aðalstefið er umbreytt gerð lags
frá árinu 1984 sem Áskell samdi handa dóttur
sinni árið sem hún kom í heiminn. Hann notast
sömuleiðis við fúgustef sem hann samdi í Lond-
on í kringum 1975 þegar hann var við nám þar.
Síðasta stefið byggist svo á þjóðlaginu „Bar svo
til í byggðum“ úr Þingeyjarsýslunni þaðan sem
tónskáldið er ættað. Að sögn Áskels eru stefin
tengd saman af skyldleika í tónbilum en þau
byggjast á lítilli þríund og semitónum.
„Mannsheilinn raðar stundum furðulegustu
hlutum saman, meðal annars í draumum, en
eftir á að hyggja þá kemst maður að því að á
bak við það liggur heilmikil lógík,“ segir Áskell
og vill meina að verkið hans samanstandi af
mörgum heilabrotum hans sem hafi orðið til á
ólíkum tímum og í ólíku umhverfi. Á vissan
hátt fjallar verkið um þetta forvitnilega ferða-
lag hugans.
„Þetta er eins og þegar maður skissar niður
hugmyndir á blað og kemur aftur að þeim ár-
um síðar og maður sér að þarna eru brot sem
geta átt saman í einu og sama verkinu. Þá fer
maður að reyna að tengja þau sem best sam-
an,“ segir Áskell.
Lagrænt verk
„Þegar ég sem einleikskonserta reyni ég að
semja þá út frá því sem mér finnst vera karakt-
er viðkomandi hljóðfæris. Meðal annars þess
vegna er hlutverk strengjahljóðfæranna mjög
stórt í þessum konsert,“ segir Áskell en hann
hefur samið fleiri einleikskonserta en nokkurt
annað íslenskt tónskáld.
„Fiðlukonsertinn er mjög lagrænt verk en
mér fannst það eiga við, því fiðlan er eitt það
lagrænasta hljóðfæri sem hægt er að hugsa
sér,“ segir Áskell. „Kadensan fyrir fiðluna er
mjög umfangsmikil í verkinu. Hún gerir miklar
kröfur til einleikarans og að vissu leyti skiptir
hún verkinu í tvennt.“
Áskell fer síðan mjög fögrum orðum um
samstarf sitt með einleikara verksins, Sigrúnu
Eðvaldsdóttur, sem hann segir að hafi verið
sérstaklega ánægjulegt og lærdómsríkt.
Stundum bregður fyrir nokkuð óvenjulegum
hljóðfæraleik í verkinu. Á einum stað lætur Ás-
kell sex einleikskontrabassa spila með einleiks-
hljóðfærinu sem, að sögn tónskáldsins, myndar
ákveðin hljóðheim sem er á sérkennilegan hátt
skyldur hljóðheimi ásláttarhljóðfæranna í
verkinu sem eru meðal annars klukkuspil,
víbrafónn og selesta. Ásláttardeildin er einnig
mjög áhugaverð en þar er meðal annars notast
við steinhellur frá Húsafelli.
„Fyrir nokkrum árum hafði Páll á Húsafelli
samband við mig og sagðist vera að gera til-
raun með að spila á steinhellur sem hann hafði
fundið. Ég fór í heimsókn til hans og við pruf-
uðum ýmislegt með hellurnar og á endanum
raðaði hann þeim saman í stórt krómatískt
hljóðfæri. Fljótlega eftir þennan fund okkar
Páls samdi ég þetta verk og gerði þar ráð fyrir
þessum steinhellum,“ segir Áskell og bætir því
við að Fiðlukonsertinn sé vafalaust fyrsta tón-
verkið sem er skrifað fyrir hellurnar hans Páls.
Hljóðfæri nútímans
„Sinfóníuhljómsveit er fyrir mig mjög
áhugavert hljóðfæri að fást við. Ég sé í henni
óendanlega möguleika og hef gaman af kljást
við þá,“ segir Áskell og kveðst auk þess ávallt
vera leitandi að nýjum aðferðum í tónsmíðum
sínum.
„Það er eflaust ein af ástæðunum fyrir því að
ég hef svo mikið gefið mig að ásláttarhljóð-
færum. Þau eru að vissu leyti hljóðfæri nú-
tímans á svipaðan hátt og píanóið var hljóð-
færið á dögum Mozarts og Beethovens. Það er
enginn vafi á því að mestu framfarir í hljóð-
færatækni eiga sér stað í ásláttarhópnum.
Þessi hljóðfæri eru óendanlega mörg og gíf-
urlega ólík að gerð. Það gefur okkur afar fjöl-
breyttan litaheim til að vinna úr.“
Auk Fiðlukonsertsins mun Sinfóníu-
hljómsveit Íslands flytja í kvöld Sinfóníu nr. 11
op.103 eftir Dímítrí Sjostakovítsj.
Tónlist | Íslenskur fiðlukonsert frumfluttur af Sinfóníuhljómsveitinni í Háskólabíói í kvöld
Ferðalag hugans
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
Áskell Másson tónskáld ásamt Sigrúnu Eðvaldsdóttur fiðluleikara á æfingu.
Í BORGARLEIKHÚSINU verður
í kvöld haldin árleg Dansleikhús /
samkeppni. Þetta er í fjórða sinn
sem keppnin er haldin og keppa 9
verk til sigurs að þessu sinni.
Hver keppnishópur hefur fengið
samtals 25 tíma til úrvinnslu hug-
mynda, æfinga og undirbúnings og
sýna þeir afraksturinn í kvöld kl.
20.
Líkt og undanfarin ár fær Dans-
leikhús / samkeppnin erlendan gest
til að stýra dómnefndinni og í ár er
það hin virta danska listakona
Kirsten Dehlholm, forsprakki Hotel
Proforma leikhúss- og sýningahóps-
ins.
„Þetta er mjög gott framtak;
bæði til að uppgötva nýtt hæfi-
leikafólk, og um leið skapa því vett-
vang til að þróa stærri verkefni,“
segir Kirsten um aðkomu sína að
verkefninu. „Það gladdi mig mjög
að vera beðin að taka að mér starf
formanns dómnefndar, og hafa
margir góðir listamenn verið for-
verar mínir í því hlutverki.“
Kirsten veit lítið um hvers hún
má vænta í keppninni, en á von á
góðu: „Ég hef gaman af þeim bræð-
ingi listforma sem einkennt hefur
keppnina til þessa, þar sem saman
fara dans- og leiklist, tónlist og oft
myndbandslist, svo nokkuð sé
nefnt. Sniðið á keppninni, sá knappi
tími sem er til undirbúnings, felur í
sér töluverða áskorun fyrir þáttak-
endur, og verður mjög áhugavert að
sjá útkomuna.“
Auk Kirsten sitja í dómnefnd
Ingibjörg Björnsdóttir, Egill Heið-
ar Anton Pálsson, Einar Sveinn
Þórðarson og Ágústa Skúladóttir.
Keppnin er samstarfsverkefni Leik-
félags Reykjavíkur og Íslenska
dansflokksins, með stuðningi
SPRON.
Að keppni lokinni verður haldinn
mikill dansleikur í forsal Borg-
arleikhússins þar sem gestir og
keppendur fá að njóta skífuþeyt-
inga Andreu Jónsdóttur.
Morgunblaðið/Golli
Í fyrra varð verkið „Beðið eftir hverju?“ eftir Höllu Ólafsdóttur og Evu
Rún Þorgeirsdóttur hlutskarpast í keppninni sem var mjög spennandi.
Látum dansinn duna
Dans | 25 tíma dansleikhús / samkeppni í
LR og ÍD í Borgarleikhúsinu