Morgunblaðið - 08.06.2006, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. JÚNÍ 2006 37
UMRÆÐAN
EGILSHÖLL MÁNUDAGINN 12. JÚNÍ
HLJÓMLEIKARNIR HEFJAST STUNDVÍSLEGA KL. 20.00
Veitingasala hefst í tjaldstæði við Egilshöll kl: 16.00
Roger Waters
Dark Side Of The Moon
MIÐAVERÐ:
SVÆÐI A: KR. 8.900 + 540 KR miðagjald
Svæði B Kr. 7.900 + 540 kr. miðagjald
Miðasala á midi.is og í Skífuverslunum
Laugavegi, Kringlunni og Smáralind.
Eins í BT Akureyri og BT Selfossi
uppsel
t á svæ
ði A
4
da
ga
r
í k
al
lin
n!
4 dagar í tónleika
svæði
A 10.00
0 seld
ir mið
ar
Nick Mason trommari Pink Floyd kemur
VERÐA að læra að rjúfa gefin lof-
orð um þögn: Mbl. 7. maí.
Nú held ég að við séum komin út á
afar hættulega braut á Íslandi. Auð-
vitað er kynferðislegt ofbeldi alvar-
legt mál en einmitt þess vegna verð-
ur að fjalla um það af ábyrgð og
skynsemi. Umræðan virðist vera að
fara algerlega úr böndunum. Í
greininni sem nefnd er að ofan er
sagt frá erindi sem Þorbjörg Sveins-
dóttir flutti á ráðstefnu Blátt áfram.
Í greininni stendur: „Þörf er á að
fræða börn og unglinga um að þau
verði að segja fullorðnum frá því fái
þau fregnir af því að vinir eða kunn-
ingjar hafi orðið fyrir kynferðislegu
ofbeldi, jafnvel þó svo að þau hafi
lofað að halda því leyndu.“
Hvað er konan að hugsa sem segir
þetta, ef hún hefur virkilega sagt
það sem stendur í greininni? Vill hún
að börnum og unglingum sé innrætt
að svíkja loforð? Er hún að halda því
fram að menn eigi að brjóta trúnað
vina sinna að vild ef þeir halda að um
alvarlegt mál sé að ræða? Er hún í
alvöru að halda því fram að börn
megi ekki taka börn alvarlega, að
þau séu í raun að biðja um að segja
söguna áfram vegna þess að hún er
sögð í trúnaði?
Það að halda trúnað við loforð um
þögn er ævagömul siðferðiskrafa
sem hefur valdið mörgum hugar-
stríði. Víðast hvar eru menn á þeirri
skoðun að hver og einn sem hefur
leynda vitneskju verði að gera það
upp við sína eigin samvisku hvort og
þá hverjum hann segir frá henni.
Harðasta stefnan í þessu tilliti er
stefna kaþólsku kirkjunnar þar sem
leynd þess sem sagt er við skriftir er
aldrei rofin hvað sem við liggur.
Sumir skilja ekki að skriftafaðir
skuli ekki segja frá jafnvel þó að
morðingi skrifti glæpinn fyrir hon-
um. En svo eru aðrir sem telja að að-
eins þessi leynd geri morðingja fært
að tala við einhvern um glæp sinn.
Þannig megi jafnvel afstýra fleiri
glæpum.
Börn og unglingar sem heyra um
kynferðislegt ofbeldi frá vinum sín-
um standa auðvitað berskjölduð
frammi fyrir samvisku sinni; á ég að
segja frá eða á ég ekki að gera það?
Ég held að foreldrar geri best með
því að segja börnum sínum að því-
líkar aðstæður séu hluti af lífinu og
að enginn geti flúið sína eigin sam-
visku. Sá sem brýtur trúnað tekur
áhættuna á að missa hann. Það get-
ur orðið til góðs, en getur líka valdið
ómældum skaða. Hvernig á barnið
að meta hvort það sem því var sagt
sé rétt? Hvernig á barnið að meta
hvort sá fullorðni sem það segir frá
vitneskju sinni er trúverðugur?
Hvernig á barnið að vita hvort sá
fullorðni fer ekki með vitneskjuna út
um allar trissur, jafnvel í æsi-
fréttablöð, og veldur með því
splundrun fjölskyldu, óhamingju og
jafnvel dauða? Hver stendur með
því barni sem veit að það hefur vald-
ið óhamingju með því að segja frá?
Nei, það er að sjálfsögðu nauðsyn-
legt að fjalla um kynferðislegt of-
beldi en við verðum að gera það á
nærgætinn hátt. Og þar stendur
hnífurinn í kúnni. Fjölmargar rann-
sóknir hafa verið gerðar og kynntar
almenningi um þessi mál upp á síð-
kastið bæði hérlendis og erlendis.
Ég hef dálitlar áhyggjur af því að til-
tölulega fáar skýrslur virðast vera
gerðar af virkilega áháðum aðilum.
Það virðist vera vísindaleg tíska að
stunda rannsóknir á kynferðislegu
ofbeldi og því meira sem það er,
þeim mun auðveldara er að fá fjár-
muni til slíkra rannsókna. Þó má alls
ekki skilja þetta sem svo að ég sé að
efast um vísindalegan áreiðanleika
þessara skýrslna.
Það ber að forðast allan æsing.
Undanfarið hafa komið út nokkrar
bækur sem lýsa hörmulegri reynslu
fórnarlamba á átakanlegan hátt.
Sjálfsagt hafa einhverjar af þessum
bókum átt þátt í að breyta hug-
arfarinu. En ég held að yfirleitt hafi
slíkar lýsingar takmarkað gildi. Það
virðist t.d. ekkert draga úr tíðni
morða að hryllilegustu glæpum sé
lýst á nákvæman hátt í tilheyrandi
glæpasögum.
Við þurfum upplýst þjóðfélag,
góða kynlífsfræðslu barna og ung-
menna og teprulausa umgengni full-
orðinna um tilfinningar, erótík og
kynlíf. Að skvetta um sig gagnrýn-
islaust orðum eins og klám og klám-
væðing, sem enginn virðist vita ná-
kvæmlega hvað þýða, er ekki líklegt
til að gera umræðuna vitrænni.
Að rjúfa gefin loforð
Reynir Vilhjálmsson fjallar um
upplýst þjóðfélag, kynferð-
islegt ofbeldi og trúnað
’Það að halda trúnað viðloforð um þögn er æva-
gömul siðferðiskrafa sem
hefur valdið mörgum
hugarstríði.‘
Reynir Vilhjálmsson
Höfundur er framhaldsskólakennari.

 


 
  
 









 
  
Fréttir á SMS