Morgunblaðið - 28.07.2006, Page 8

8 FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hagstæðustu kaupin
Hinn eini sanni íslenski DALA FETA nú fáanlegur
á TVENNUTILBOÐI
í næstu verslun.
Einnig með tómötum og olífum!
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
-
6
1
4
2
Já - já, svona svona, þið fáið pelana ykkar áfram.
Að fenginni tillöguhúsafriðunar-nefndar ríkisins
ákvað menntamálaráð-
herra nýlega að friða fjög-
ur mannvirki. Þessi mann-
virki eru
Heilsuverndarstöðin við
Barónsstíg, Rjómabúið á
Baugsstöðum, Dalatanga-
viti og Gamla sundlaugin á
Seljavöllum í Rangárvall-
arsýslu.
Húsafriðunarnefnd
starfar á grundvelli laga
um húsafriðun og er sér-
stök ríkisstofnun með
stjórnsýsluvald en var áður und-
irnefnd þjóðminjaráðs. Mennta-
málaráðherra fer hinsvegar með
yfirumsjón húsafriðunar í land-
inu.
Í tilfelli friðunar hinna fjögurra
mannvirkja sendi forstöðumaður
húsafriðunarnefndar mennta-
málaráðherra bréf með tillögum
sem síðar voru samþykktar. Áður
hafði húsafriðunarnefnd sent eig-
endum húsanna bréf og gefið
þeim kost á andmælum. Einnig
var leitað álits minjavarða þess
landsvæðis sem hús tilheyrir og
þjóðminjavarðar eins og kveðið er
á um í lögunum.
Húsin ekki endilega gömul
Friðun húsa getur komið til af
tvenns konar ástæðum. Hús sem
eru reist fyrir árið 1850 eru sjálf-
krafa friðuð og þarf að leita sam-
þykkis húsafriðunarnefndar með
góðum fyrirvara ef ætlunin er að
breyta þeim, flytja eða rífa. Það
sama á við um kirkjur sem reistar
eru fyrir 1918. Menntamálaráð-
herra getur hins vegar afnumið
friðun sem er tilkomin vegna ald-
urs, en það er gert eftir tillögum
húsafriðunarnefndar.
Mannvirki sem eru reist eftir
1850 geta svo einnig verið friðuð
vegna menningarsögulegra
ástæðna eða listræns gildis.
Mannvirkin fjögur sem ráðherra
samþykkti nýlega að friða eru öll
reist eftir 1850. Það elsta er Dala-
tangaviti, sem reistur var árið
1895, en það yngsta er aðeins
rúmlega 50 ára gamalt en það er
Heilsuverndarstöðin við Baróns-
stíg, en byggingu hennar lauk árið
1955.
Húsafriðunarnefnd rökstyður
tillögu sína um friðun Heilsu-
verndarstöðvarinnar á þann veg
að húsið sé fyrsta sérhannaða
heilsugæslubygging landsins og
eitt kunnasta verk arkitektanna
Einars Sveinssonar og Gunnars
H. Ólafssonar. Jafnframt segir að
húsið sé ein merkasta opinbera
byggingin í Reykjavík frá 6. ára-
tug 20. aldarinnar og það óvenju-
legasta í borginni frá sjónarhóli
byggingarlistar.
„Tillögur um friðun eru oftast á
grundvelli vinnu nefndarinnar en
stundum eru það prívat-aðilar og
sveitarfélög sem hafa frumkvæð-
ið,“ segir Magnús Skúlason, for-
stöðumaður húsafriðunarnefndar.
Þegar ráðherra hefur sam-
þykkt friðun húss er óheimilt að
gera nokkrar breytingar á því án
leyfis húsafriðunarnefndar. Jafn-
framt skal leita álits og samþykkis
nefndarinnar vegna endurbóta og
viðhalds hússins.
„Friðunin er þinglýst á eignina
hjá sýslumanni en menn eiga samt
alls ekki að líta á friðun húsa sem
kvöð enda hækkar friðunin verð-
gildi þeirra ef eitthvað er. Auk
þess geta menn breytt húsunum
með samþykki nefndarinnar.“
Friðun húss vegna menningar-
sögulegs eða listræns gildis getur
einnig náð til einstaks hluta húss-
ins eða nánasta umhverfis. Sund-
laugin á Seljavöllum í Rangárvall-
arsýslu er öll friðuð ásamt
mannvirkjum og öllu umhverfi í
10 metra radíus til suðurs, norð-
urs og austurs en klettaveggur
sem rís vestan hennar er einnig
friðaður. „Nú skilgreinir nefndin
hvaða hluta mannvirkis skal friða
en áður var friðunin með tvenns-
konar hætti. A-friðun þýddi friðun
á öllu mannvirkinu en B-friðun
þýddi að mannvirkið var aðeins
friðað að utan,“ segir Magnús.
Hann bætir einnig við að mikil-
vægt geti verið að friða einnig
nánasta umhverfi mannvirkisins
til að varðveita heildarmyndina.
Í tilfelli Heilsuverndarstöðvar-
innar nær friðunin aftur á móti til
ytra borðs ásamt aðalanddyri og
stigahúsi, anddyrum við Baróns-
stíg og Egilsgötu auk tilheyrandi
fastra innréttinga, gólfefna og frá-
gangs. Slík friðun er því dæmi um
að hluti mannvirkisins er friðaður
að innan.
Vissu óformlega af friðuninni
Örn Helgi Haraldsson hjá
Mark-húsinu, sem er eigandi
Heilsuverndarstöðvarinnar segir
að engin formleg andmæli hafi
verið gerð vegna friðunar hússins.
Hins vegar hafi fyrirtækið komið
að athugasemdum vegna friðun-
arinnar sem hann vill ekki láta
uppi hverjar voru.
Spurður að því hvort fyrirtækið
hafi vitað af hugsanlegri friðun er
það keypti húsið af ríkinu á síð-
asta ári segir Örn að svo hafi ver-
ið. „Við vissum svona óformlega
um þetta ytra útlit og ætluðum
ekkert að hrófla við því eða
skemma,“ segir hann. „Ef menn
vilja halda ákveðnu „lúkki“ þá get-
um við svo sem alveg sætt okkur
við það,“ segir Örn.
Fréttaskýring | Húsafriðun
Hvað felst í
friðun húsa?
Forstöðumaður húsafriðunarnefndar tel-
ur friðun geta aukið verðgildi húsa
Heilsuverndarstöðin hefur nú verið friðuð.
Stuðli að varðveislu
byggingararfs þjóðarinnar

Húsafriðunarnefnd ríkisins
tekur tillit til aldurs húsa auk
menningarsögulegra og list-
rænna ástæðna er hún leggur
fram tillögur um friðun. Auk
þess veitir nefndin styrki til við-
halds gamalla húsa og heldur ut-
an um skráningu þeirra, sinnir
fræðslu, stundar rannsóknir og
mótar stefnu í húsavernd-
unarmálum. Þetta er gert í þágu
varðveislu á byggingararfi þjóð-
arinnar sem er lögbundinn til-
gangur nefndarinnar.
Eftir Berg Ebba Benediktsson
bergur@mbl.is
Í TILEFNI af því sem fram kom í
fréttum NFS kl. 18.30 og í frétta-
þættinum Ísland í dag miðvikudag-
inn 26. júlí 2006 gerir ríkisskattstjóri
eftirfarandi athugasemdir:
Fjallað var um skráningu Eignar-
haldsfélags Vestmannaeyja hf. í
hlutafélagaskrá á árinu 2001.
Í umfjölluninni var talað um
„hlutafélagaskrá hjá ríkisskatt-
stjóra“ og vísað til meintra orða
„starfsmanns hjá ríkisskattstjóra“.
Vegna þess orðalags vekur ríkis-
skattstjóri athygli á að hlutafélaga-
skrá var á árinu 2001 starfrækt af
Hagstofu Íslands. Ríkisskattstjóri
tók ekki við starfrækslu hlutafélaga-
skrár fyrr en 1. júlí 2003 í framhaldi
af breytingum á lögum nr. 2/1995,
um hlutafélög, og lögum nr. 138/
1994, um einkahlutafélög. Starf-
ræksla hlutafélagaskrár á árinu
2001 var því ríkisskattstjóra óvið-
komandi.
Hjá viðmælanda fréttamanns kom
m.a. fram að hann teldi það vinnu-
reglu eða hefð að hlutafé væri ekki
greitt fyrr en eftir skráningu hluta-
félaga. Í tilefni þeirra orða áréttar
ríkisskattstjóri að það er ófrávíkj-
anlegt lagaskilyrði fyrir skráningu
hlutafélags í hlutafélagaskrá að
hlutafé að lágmarki kr. 4.000.000
hafi þegar verið greitt við skráningu.
Í samræmi við það er á tilkynn-
ingareyðublaði um stofnun hluta-
félags gert ráð fyrir að allir stjórn-
armenn, auk kjörinna endurskoð-
enda eða skoðunarmanna, staðfesti
með undirritun sinni m.a. upplýsing-
ar um greiðslu hlutafjár.
Skráning í hlutafélagaskrá byggir
á upplýsingum sem gefnar eru á
ábyrgð stjórnarmanna í tilkynningu
og stofngögnum félagsins, að virtum
form- og efniskröfum laganna.
Ríkisskattstjóri vísar á bug um-
mælum um meinta vinnureglu eða
hefð um aðra framkvæmd við skrán-
ingu hlutafélaga.
Athugasemd frá
ríkisskattstjóra
VEFSÍÐAN eyjafrelsi.net hef-
ur að undanförnu safnað undir-
skriftum þar sem farið er fram
á að samgöngur á milli lands og
Eyja verði stórlega bættar. Í
upphafi var markið sett á 1.000
undirskriftir og hefur því verið
náð og gott betur.
Sigurmundur Einarsson,
einn forsvarsmanna síðunnar,
segir að stefnt sé að því að af-
henda Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra undirskriftirnar þeg-
ar hann kemur úr fríi í næsta
mánuði. Á síðunni er þess kraf-
ist að gerðar verði breytingar
til hins betra á annarsvegar nú-
verandi samgönguástandi og
hinsvegar framtíðar sam-
göngum á milli lands og Eyja.
Sigurmundur sagði að með ný-
útkominni skýrslu Ægisdyra
væru kröfur þeirrar rökstudd-
ar og því væri ekkert annað í
stöðunni en að taka á málum.
Yfir 2.000
undirskriftir