Morgunblaðið - 28.07.2006, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„ … til dæmis jógúrt sem blandað er
saman við viskí sem drukkið er úr hol-
aðri gúrku eða frosnum sojabauna-
drykk í leðurstígvélum … “
Lesbók heimsækir Jason Rhoades
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
Í NÝRRI skýrslu norska ráðgjafarfyrirtæk-
isins Multiconsult kemur fram að áætlaður
kostnaður við gerð 18 km jarðganga milli Vest-
mannaeyja og Landeyjasands sé 19,4 millj-
arðar króna. Í þessari tölu er ekki innifalinn
kostnaður við rannsóknir, hönnun eða fjár-
mögnun verksins. Á grundvelli þessara upplýs-
inga áætlar stjórn Ægisdyra, sem bað um að
skýrslan væri unnin, að kostnaður við göng til
Eyja sé á bilinu 20–25 milljarðar.
Skýrslan er unnin af Sverre Barlindhaug
jarðverkfræðingi, en hann býr yfir víðtækri
reynslu af jarðgangarannsóknum víðs vegar
um heiminn. Einnig hafa Ármann Höskulds-
son, jarðfræðingur við Raunvísindastofnun
Háskóla Íslands, og Birgir Jónsson, prófessor í
jarðverkfræði við Háskóla Íslands, aðstoðað
Sverre varðandi jarðfræði svæðisins.
Í inngangi að skýrslunni er tekið fram að
hún sé byggð á „fyrirliggjandi þekkingu á jarð-
fræði svæðisins“. Skýrslan byggist því ekki á
nýjum jarðfræðirannsóknum.
Byggt er á þeirri forsendu að göngin liggi frá
höfninni í Heimaey að Krossi í A-Landeyjum
en það er mat skýrsluhöfunda að við Kross séu
aðstæður einna bestar. Fyrstu 400 metrar
ganganna við Kross verða þó að öllum líkindum
flóknasti hluti ganganna, en um 40 metra þykk
setlög eru ofan á berginu. Hvaða aðferð verður
beitt þar kemur ekki í ljós fyrr en fyrir liggja
betri upplýsingar um setlögin og þykkt þeirra.
Í kostnaðarmatinu er reiknað með heil-
steyptum göngum á þessum hluta þeirra.
Þegar búið er að fara í gegnum þennan
fyrsta hluta taka við 14,6 km þar sem farið er í
gegnum hefðbundið fast berg. Þá taka við 3 km
þar sem fara þarf í gegnum laus setlög þar sem
bergið þarfnast mjög mikilla styrkinga.
Frekari rannsókna þörf
Í skýrslunni er tekið fram að frekari jarð-
fræðirannsókna sé þörf áður en hægt er að
leggja drög að hönnun ganganna. Þessar rann-
sóknir verði að sýna fram á gerð setlaga við
gangamunnann landmegin og í bergmassanum
í norðurfjöllunum á Heimaey, þar sem áætlað
er að göngin komi upp. Frekari rannsókna á
sjávargrunninum milli lands og Eyja er einnig
þörf. Tekið er fram að fyrsta skref í frekari
rannsóknum sé að rannsaka betur jarðlögin á
meginlandinu, þ.e. á Landeyjasandi.
Í skýrslunni er skoðað sérstaklega hvort
hægt sé að bora göngin með risaborum og
komist að þeirri niðurstöðu að það sé of
áhættusamt. Þegar borinn fari í gegnum laus
jarðlög sé hætt við að leki aukist og sú hætta sé
fyrir hendi að borinn fari á kaf og búnaður
eyðileggist. Þess vegna er mælt með notast
verði við hefðbundna bortækni, þ.e. borun og
sprengingar. Notast var við þessa aðferð við
gerð Hvalfjarðarganga. Hins vegar þarf flókn-
ari og dýrari aðferð við Kross vegna setlaga
sem þar eru.
Í skýrslunni segir að kostnaðarmat við gerð
18 km langra jarðganga þar sem beitt er hefð-
bundinni aðferð hafi verið undirbúið af Svein
E. Kristiansen frá NCC Construction AS. Tek-
ið er fram að kostnaðarmatið nái aðeins til
gerðar jarðganganna en ekki kostnaðar við
rannsóknir, hönnun eða undirbúning útboðs,
fjármagnskostnaðar eða stjórnunarkostnaðar.
Áætlaður er sérstaklega verktakakostnaður,
kostnaður við gerð 400 m steyptra ganga í
landi, 14,6 km ganga sem eru styrkt með hefð-
bundnum hætti og 3 km styrktra ganga næst
Heimaey. Niðurstaðan er að gerð ganganna
kosti 1.615 milljónir norskra króna eða 19,4
milljarða íslenskra króna.
Raunhæfur kostur
Ægisdyr segja í tilkynningu um skýrslu
Multiconsult að niðurstöðurnar sýni mjög
skýrt að jarðgöng milli lands og Eyja séu sá
kostur sem samgönguyfirvöld eigi að leggja
mikla vinnu í á næstu mánuðum.
„Ægisdyr hafa frá upphafi haldið því á lofti
að nauðsyn er á því að ljúka nauðsynlegum
jarðfræðirannsóknum á svæðinu áður en end-
anleg ákvörðun er tekin um framhaldið. Þegar
sú ákvörðun liggur fyrir eru eftir rannsóknir
sem verða hluti af heildarverkinu enda lýkur
rannsóknarferli jarðganga aldrei fyrr en búið
er að bora göngin.
Einnig staðfestir skýrslan að sú stærð-
argráða sem félagið hefur haldið fram með
framkvæmdakostnað er á rökum reist. Miðað
við tölur úr skýrslunni má áætla að þegar allur
kostnaður hefur verið tekinn inn í verkið sé
verið að tala um að göngin kosti á bilinu 20–25
ma.kr. Ægisdyr hafa áður sýnt fram á að með
þeim framlögum sem ríkissjóður greiðir árlega
vegna Herjólfs og með innkomu af áætluðu
veggjaldi í göngin þá munu göngin greiðast
upp á um 40 árum. Þá er ekki tekið tillit til
þeirra gríðarmiklu áhrifa sem göngin myndu
hafa á samfélagið í Vestmannaeyjum og í ná-
grannasveitarfélögunum á Suðurlandi.
Hagfræðistofnun Háskóla Íslands hefur áð-
ur sýnt fram á í skýrslu sinni frá árinu 2004 að
göng milli lands og Eyja megi kosta allt að 30
ma.kr. án þess að útgjöld ríkissjóðs vegna sam-
gangna við Vestmannaeyjar aukist á 30 ára
tímabili.“
Kostnaður áætlaður 19,4 milljarðar
ÆGISDYR, félag áhugafólks um veg-
tengingu milli lands og Eyja, boðaði
til kynningarfundar í gær vegna
skýrslu norska fyrirtækisins Multi-
consult um jarðgöng til Eyja.
Ingi Sigurðsson, formaður Ægis-
dyra, kynnti niðurstöður skýrslunnar
og sagði að Ægisdyr hefðu alla tíð
lagt áherslu á fagleg vinnubrögð. Ingi
átti sæti í starfshópi samgönguráð-
herra um bættar samgöngur sem
skilaði af sér á dögunum en þar var
meginniðurstaðan sú að stefna á
Bakkafjöru og jarðgöng nánast blásin
út af borðinu. Sagði Ingi að niður-
staða hópsins hefði valdið sér miklum
vonbrigðum. Sverre Barlindhaug
jarðverkfræðingur, sem vann skýrsl-
una fyrir hönd Multiconsult, hefði
haft Birgi Jónsson, prófessor í jarð-
verkfræði við Háskóla Íslands, og Ár-
mann Höskuldsson, jarðfræðing við
Raunvísindastofnun Háskóla Íslands,
sér innan handar við vinnslu gagna og
með aðkomu þeirra væri tryggt að
skýrslan væri unnin á faglegum nót-
um. Eins benti Ingi á að Multiconsult
hefði mikla reynslu á þessu sviði.
Fram kom í máli Inga að Sverre
Barlindhaug hefði komið til Eyja og
kynnt sér aðstæður áður en skýrslan
var unnin og það væri meira en fyrri
skýrsluhöfundar hefðu gert. Sagði
hann að Ægisdyr hefðu séð sig knún-
ar til að svara fyrri skýrslum á fagleg-
um nótum og viðurkenndi að ákvörð-
un Sturlu Böðvarssonar
samgönguráðherra um að stefna á
Bakkafjöru hefði valdið sér miklum
vonbrigðum. Skýrsla starfshópsins
hefði ekki gefið tilefni til ákvarðana-
töku strax en Ingi hefur látið hafa það
eftir sér að það væri engu líkara en
Sturla hefði skipað starfshópinn með
nokkrum Eyjamönnum innanborðs
til að hengja heimamenn á þá ákvörð-
un og þá sérstaklega formann Æg-
isdyra, félags um jarðgangagerð.
Ingi lagði mikla áherslu á að fjár-
magn til að ljúka rannsóknum með
borun kjarnaholna annars vegar við
Heimaey og hins vegar við Kross í
Landeyjum fengist. Það væri lykilat-
riði til að hægt væri að meta kostn-
aðinn enn nákvæmar. Hann sagðist
ekki vita hver kostnaður væri við
slíka borun en kostnaðartölur hefðu
heyrst sem væru á bilinu tuttugu til
fjörutíu milljónir króna. Sagðist Ingi
vilja að fagaðilar sem sæju um slíka
borun svöruðu til um kostnaðinn.
Rétti tíminn til að klára þær rann-
sóknir væri nú á meðan unnið væri úr
rannsóknum við Bakkafjöru.
Í skýrslunni segir að við kostnaðar-
áætlun sé miðað við gögn frá Sven
Erik Kristiansen hjá NCC en hann
kom til Eyja fyrir tæpum tveimur ár-
um með sínar kostnaðartölur. Að-
spurður um málið sagði Ingi að eftir
að Sverre var búinn að kynna sér öll
gögn hefði verið haft samráð við Sven
Erik um kostnaðaráætlun sem hann
hafði þegar unnið. Má segja að sú
kostnaðaráætlun hefði verið uppfærð.
Einn þingmaður mætti
Ægisdyr boðuðu sérstaklega þing-
menn, bæjarstjórnarmenn og blaða-
menn á fundinn en aðeins einn þing-
maður, Guðjón Hjörleifsson, mætti.
Sagðist Ingi skilja það að nokkru leyti
miðað við tímasetningu en margir eru
nú í fríi en þó hefði verið skemmti-
legra ef að minnsta kosti þriðjungur
þingmannanna hefði látið sjá sig. Ingi
sagði gríðarlega mikilvægt að fá þing-
menn kjördæmisins sem og bæjaryf-
irvöld í Vestmannaeyjum í lið með
Ægisdyrum að fá það fjármagn sem
þarf til að klára þessar rannsóknir.
Töluverð umræða kom upp um
kostnaðartölur ríkisvaldsins annars
vegar vegna jarðganga og hins vegar
Bakkafjöru. Skýrsla frá samgönguyf-
irvöldum sýndi kostnað upp á sjötíu
milljarða og áður hafði komið fram
skýrsla sem einnig var unnin fyrir
samgönguráðuneytið sem sýndi
kostnað upp á tæpa fjörutíu milljarða.
Þær skýrslur sem Ægisdyr hafa látið
vinna hafa sýnt kostnað innan við
þrjátíu milljarða en það eru mörkin
sem Hagfræðistofnun Háskóla Ís-
lands hefur sett til að göngin verði
þjóðhagslega hagkvæm. Þegar rætt
hefur verið um Bakkafjöru hefur að-
eins ein tala verið í loftinu en það er
kostnaður upp á sex milljarða.
Inga Sigurðssyni finnst þetta ekki
faglegt, enda ekki einu sinni búið að
ákveða stærð á skipinu né stærð hafn-
arinnar. Faglegra hefði verið að setja
fram tölu á einhverju bili og þá væri
mark takandi á þessu. „Það er ekki
hægt að skilja við umræðuna um jarð-
göng með tölum á þessu millibili, 40 til
70 milljarðar. Þú myndir ekki fara í
húsbyggingu ef kostnaðaráætlun
sýndi að það gæti hlaupið á milli 40 og
70 milljóna að byggja það. Ég mundi
alla vega ekki skrifa upp á lán fyrir
svoleiðis,“ sagði Ingi en hann starfar
sem útibússtjóri Glitnis í Eyjum.
Fjármagn þarf til að
ljúka rannsóknum
Ingi Sigurðsson
Morgunblaðið/Sigurgeir
Það var þétt setið á kynningarfundinum á Kaffi Kró.
Birgir Jónsson
Ný skýrsla norsks ráðgjafarfyrirtækis um jarðgöng til Vestmannaeyja kynnt í gær