Morgunblaðið - 28.07.2006, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
LANDIÐ
Melrakkaslétta | „Ég þarf að verja
þetta friðland með kjafti og klóm og
nú þarf greinilega að hefja styrjöld,“
segir Haraldur Sigurðsson, hlunn-
indabóndi og útgerðarmaður á Núps-
kötlu á Melrakkasléttu, nyrsta bæ
fastalandsins. Refir hafa sótt óvenju-
mikið inn í friðað varpland. Hann
skaut þar nýlega tvo refi sem hann
telur af sjaldgæfu litarafbrigði.
Haraldur er með afgirt eins fer-
kílómetra svæði sem friðland fyrir
fugla. Þar er æðarvarp en einnig
mjög mikið af kríu, öndum og mó-
fuglum. Hann segist þurfa að verja
svæðið fyrir vargi og þar sé tófan
skæðust. Mikið er um ref á Mel-
rakkasléttu, eins og nafnið bendir til.
Haraldur segist yfirleitt hafa getað
haldið refnum frá friðlandinu undan-
farin ár með því að vakta svæðið á
vorin og skjóta hlaupadýr í nágrenn-
inu auk þess sem hæfur maður annist
grenjavinnslu á vegum sveitarfé-
lagsins. Sjálfur segist hann hafa skot-
ið fimm eða sex dýr í vor og talið sig
hafa hreinsað til á svæðinu með því.
Refurinn flæðir yfir
„Nú gerist það allt í einu að það
flæðir refur hér yfir. Ég skaut tvo
inni í friðlandinu og hef séð þrjú dýr
til viðbótar sem ég þarf að gefa mér
tíma til að ná,“ segir Haraldur.
Refirnir sem Haraldur skaut voru
svo uppteknir við veiðar að hann
komst nær þeim en algengt er hjá
refaskyttum. Annar var að leika sér
að bráð sinni milli þúfna þegar Har-
ald bar að. Sá hann aðeins skottið á
refnum undan þúfu og þegar hann
var kominn í tveggja og hálfs metra
færi lét hann vaða úr hólkinum í
gegnum þúfuna og voru dagar dýrs-
ins þar með taldir. „Ég gerði þarna
ákveðnar jarðabætur um leið,“ segir
veiðimaðurinn. Haraldur segir að
gargið í kríunni sem hafi verið að
verja unga sína hafi gert það að verk-
um að hann komst svona nálægt ref-
unum í þetta sinn.
Haraldur telur að refirnir séu
hvolpar frá því í fyrravor. Þeir hafi
verið gengnir úr hárum en þó flekk-
óttir eða skjóttir. Segist hann aldrei
hafa séð refi með slíkan lit. Segir
þetta afbrigði þó þekkt og vísar til
bróður síns sem hafi verið með föður
þeirra á grenjum og hafi kannst við
það.
Haraldur lét Pál Hersteinsson,
prófessor og refasérfræðing, vita af
þessu og lét senda honum mynd af
dýrunum. Páll taldi að þetta væru
óvenju stórir yrðlingar af hvíta lit-
arafbrigðinu. Haraldur þvertók fyrir
að svo gæti verið. Sagðist þekkja í
sundur yrðlinga og fullorðin dýr.
Háralagið væri allt öðruvísi. Sagði að
þetta væru fullorðin dýr sem væru að
fullu gengin úr vetrarhárunum.
Annars sagði Haraldur það há-
bölvað að þurfa að standa í að skjóta
dýr úr einum stofni til að verja aðra
stofna. En þetta væri nausðynlegt að
gera. Tófan væri svo stórtæk í fæðu-
öflun sinni að nauðsynlegt væri að
verjast. Sagði hann verst að fá hana
inn í varpið á vorin. Þá tæki hún öll
þau egg sem hún kæmist í og græfi til
vetrarins. Svo væri hún röltandi þar
um yfir veturinn til að vitja um birgð-
irnar.
Gleymdist að biðja
tófuna að gæta hófs
„Páll Hersteinsson hefur sagt að
refastofninn hafi sexfaldast á síðustu
þrjátíu árum. Það hlýtur að vera stór
vá fyrir fuglalífið. Eitthvað þurfa
þessar tófur að éta,“ segir Haraldur.
Hann hefur áður lýst þeirri skoðun
sinni að þessi mikla aukning í refa-
stofninum hljóti að auka mjög afföllin
í rjúpnastofninum og vísindamenn
hljóti að verða að líta til hennar.
Sjálfur telur hann að veðurfar hafi
lítil áhrif á rjúpnastofninn, hún komi
upp ungum sínum í hvaða veðri sem
er. Segir hins vegar að refurinn hirði
og grafi óhemjumikið af rjúpnaeggj-
um á vorin, auk þess sem hann veiði
mikið af rjúpu á fæti á vetrum. „Ég
held að umhverfisráðherra hafi alveg
gleymt að segja refnum að gæta hófs
í veiðum þegar hún beindi þessum til-
mælum til veiðimanna,“ segir Har-
aldur.
Þarf að verjast
með kjafti og klóm
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Morgunblaðið/Golli
Fuglalíf Mikið og fjölbreytt fuglalíf er á Melrakkasléttu. Þar verpir meðal
annars Þórshani sem talinn er einn sjaldgæfasti varpfugl landsins.
Morgunblaðið/Kristbjörg Sigurðardóttir
Melrakki Skiptar skoðanir eru um hvort þessi refur sé af sjaldgæfu litaraf-
brigði á hvolpi frá því í fyrra eða hvítur yrðlingur að fara úr hárunum.
AUSTURLAND
Fljótsdalur | Vinna við forvörslu
bókanna sem fundust við rannsóknir
fornleifafræðinga á gröfum í rústum
kirkjunnar á Skriðuklaustri í Fljóts-
dal er hafin. Steinunn Kristjáns-
dóttir, sem stjórnar rannsókninni,
telur líklegast að um sé að ræða inn-
fluttar prentaðar bækur.
Forvörður er með verkstæði í
skemmu á staðnum og vinnur þar að
forvörslu bókanna. Steinunn segir
að bækurnar hafi ekki varðveist vel.
Spjöldin séu þó greinileg og bókar-
spennsli á þeim, bæði á kili og fram-
anverðu til lokunar. Í gær var ekki
búið að taka bækurnar í sundur og
því ekki vitað hvort þetta hafa verið
prentaðar bækur eða skinnbækur.
Leifar af skinni fundust á spjöld-
unum og segir Steinunn hugsanlegt
að spjöldin hafi verið klædd skinni.
Steinunn telur líklegast að þetta
hafi verið prentaðar bækur frá fyrri-
hluta 16. aldar og þá frekar inn-
fluttar helgibækur en Hólaprent.
Nefnir í því sambandi að mikið hafi
fundist af innfluttum gripum við
fornleifauppgröftinn. Vonast hún til
þess að hægt verði að skera úr um
þetta með rannsókninni en vill ekki
fullyrða um það.
Fleiri grafir opnaðar
Byrjað er að vinna við uppgröft á
fleiri gröfum innan kirkjuveggjanna
en þrjár grafir hafa komið í ljós við
hlið þeirra þriggja sem hafa verið
opnaðar. Steinunn telur líklegt að
svipaðir munir finnist í þeim, meðal
annars bækur, enda hafi heldri
menn verið jarðaðir í kirkjunni, eins
og kom í ljós í gröfunum tveimur. Í
þriðju gröfina hafði verið lagt fóstur,
fimm til sex mánaða fyrirburi.
Unnið er að rannsóknum víðar á
Skriðuklaustri og segir Steinunn að
heildarmynd sé að komast á svæðið.
Hún segir að um sé að ræða hefð-
bundið klaustur, svipuð og rann-
sökuð hafi verið víðar í Evrópu.
Fornleifauppgreftri lýkur 17. ágúst.
Telur líklegt að bækurnar
séu innflutt helgirit
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
Morgunblaðið/Gunnar Gunnarsson
Forn bók Varlega var farið þegar bækurnar voru teknar upp úr gröfunum
undir gólfi kirkjunnar á Skriðuklaustri. Nú er unnið að forvörslu þeirra.
Djúpivogur | Í menningarmiðstöð
Djúpavogs, hinni sögufrægu
Löngubúð, stendur nú yfir sýning á
verkum Kirsten Rühl. Flest verkin
á sýningunni eru unnin úr leir og
plexígleri.
Kirsten segist oftar en ekki
sækja innblástur í verk sín í ís-
lenska náttúru, ávalar línur og ýmis
litbrigði í landslaginu hafi m.a.
mikil áhrif á hana. Í verkunum
koma einnig fram andstæður í ís-
lenskri náttúru svo og má sjá kraft-
inn sem býr undir yfirborðinu þar
sem sum verkin hreinlega springa
út í orðsins fyllstu merkingu.
Kirsten Rühl, sem búsett er á
Djúpavogi, hefur áður haldið einka-
sýningar svo og tekið þátt í samsýn-
ingum. Sýningin mun standa yfir til
ágústloka.
  
Morgunblaðið/Andrés
Ávalar línur og
litbrigði í
íslenskri náttúru
Fljótsdalshérað | Haldið verður
áfram við tengingar háhraðanets á
Fljótsdalshéraði á næstunni, að því
er fram kemur á vef sveitarfélags-
ins. Það er fyrirtækið eMax sem sér
um tengingarnar.
Haft er eftir Hákoni Óla Guð-
mundssyni hjá eMax, á vef Fljóts-
dalshéraðs, að fyrirtækið hafi nú
samið við OgVodafone um kaup á
20Mbps sambandi um ljósleiðara
upp í Hrafnafell í Fellum en þar
verði miðja kerfisins, sem þjóna
muni flestum svæðum á Fljótsdals-
héraði.
Hann segir þetta samband kom-
ast á í fyrri hluta ágústmánaðar og
bæta þjónustuna við núverandi við-
skiptavini. Það sé jafnframt for-
senda fyrir stækkun núverandi kerf-
is.
Fleiri fá háhraða-
tengingar hjá eMax
Lóðir auglýstar | Fljótsdalshérað
hefur auglýst lausar til umsóknar
lóðir í nýju íbúðahverfi á suðursvæði
Egilsstaða en bæjarstjórn sam-
þykkti deiliskipulag þess hverfis í
maí síðastliðnum. Þær lóðir, sem nú
eru auglýstar, eru við götur sem
nefnast Hamrar og Bláargerði.
Þetta eru 50 einbýlishúsalóðir og
13 parhúsalóðir, sem reiknað er með
að verði tilbúnar til bygginga í nóv-
ember í vetur, segir á egilsstadir.is.
Umsóknarfrestur um lóðirnar er
til kl. 12 á hádegi miðvikudaginn 16.
ágúst.PÓSTSENDUM
www.islandia.is/~heilsuhorn
Glerártorgi, Akureyri, sími 462 1889,
fæst m.a. í
Lífsins Lind í Hagkaupum,
Maður Lifandi Borgartúni 24,
Árnesapóteki Selfossi,
Yggdrasil Skólavörðustíg 16, Fjarðarkaupum,
Lyfjaval Hæðasmára og Þönglabakka,
Lífslind Mosfellsbæ, Stúdíó Dan Ísafirði
Oil of oregano
Gagnleg gegn sveppasýkingu