Morgunblaðið - 24.10.2006, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frumsýning…
…á 7 manna
sportjeppa
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
AFTUR heyrist jarm á bænum
Austurhlíð, ábúendum þar til mik-
illar ánægju. Fyrir skemmstu fengu
hjónin Magnús Kristinsson og Guð-
rún Sigurrós Poulsen, ábúendur í
Austurhlíð í Bláskógabyggð í Bisk-
upstungum, afhent um þrjú hundruð
lömb úr Öræfasveit, en félaust hefur
verið í Austurhlíð sl. tvö ár þar sem
skera þurfti allt sauðfé á bænum
þegar riða greindist þar, sem og á
fjórum öðrum bæjum í sveitinni.
Að sögn Magnúsar var þetta í
annað sinn síðan þau hjónin hófu
sjálfstæðan búskap árið 1975 sem
riða greindist á bænum, en fyrra
skiptið var fyrir um tuttugu árum.
Spurður hvernig þau hafi tekist á við
þann fjárhagslega skell sem hljóti að
fylgja því að missa lífsviðurværi sitt
segir Magnús það alls ekki hafa ver-
ið óyfirstíganlegt. Hann tekur fram
að vissulega hafi niðurskurðinum
fylgt mikil vinna enda þurfti að
hreinsa bæinn, rífa fjögur fjárhús
með hlöðum, hreinsa út innréttingar
og urða í jörðu. Segir hann þetta
hafa verið kostnaðarsamt ferli, en á
móti hafi komið förgunarbætur,
beingreiðslur og afurðatjónsbætur.
„Þannig að tekjulega kom þetta
ekki mjög illa út meðan á þessu stóð,
en erfiðasti tíminn er fram undan,
þ.e. næstu tvö árin meðan við erum
að koma rekstrinum í gang aftur.“
Aðspurður segir hann afar sárt að
sjá eftir skepnunum á sínum tíma.
„Þetta voru mikil viðbrigði því það
var hreinlega eins og að staðurinn
hljóðnaði um leið og skepnurnar
fóru og húsin stóðu eftir tóm. Það
verður allt svo líflaust þegar maður
sér ekki lengur kind í haga,“ segir
Magnús og upplýsir að hann sé mik-
ill „kindakall“ eins og hann orðar
það og sé því mikið fyrir fjárhald.
Spurður hvernig sér hafi verið inn-
anbrjósts þegar lömbin úr Öræfum
komu í hús segir Magnús það hafa
verið afar notaleg tilfinningu. „Það
er í raun ómetanlegt fyrir „kinda-
kall“ eins og mig að heyra jarmið
aftur,“ segir Magnús.
Lömb komin í fjárhús bænda í Bláskógabyggð sem skáru niður fé sitt vegna riðu
Gaman að heyra jarmið á ný
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Lifnar yfir Hjónin Magnús Kristinsson og Guðrún Sigurrós Poulsen, ábúendur í Austurhlíð, hafa nú fengið um þrjú
hundruð lömb úr Öræfasveit, en fjárlaust hefur verið í Austurhlíð síðastliðin tvö ár vegna riðu.
Í HNOTSKURN
»Skera þurfti niður fé á fimm bæjum í Bláskógabyggð í Biskups-tungum vegna riðu fyrir tveimur árum.
»Á bænum Austurhlíð þurfti að farga samtals 450 sauðkindum. Ný-verið komu á bæinn 300 lömb austan úr Öræfasveit.
NÝTT þróunarfélag sem hafa mun
það verkefni finna leiðir til að nýta
varnarsvæðið á Miðnesheiði verður
stofnað í dag, en stofnun félagsins,
sem verður hlutafélag í ríkiseigu, var
tilkynnt eftir að íslensk stjórnvöld
tóku við varnarsvæðinu úr höndum
Bandaríkjamanna.
Þrír menn verða í stjórn hins nýja
félags, en upplýst verður hverjir það
eru í dag. Heimildir Morgunblaðsins
herma að þar verði stjórnarmenn
þeir Árni Sigfússon, bæjarstjóri í
Reykjanesbæ, Stefán Þórarinsson,
stjórnarformaður Nýsis, og Magnús
Gunnarsson, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri vinnuveitendasam-
bandsins. Eitt fyrstu verkefna nýrr-
ar stjórnar verður að ráða fram-
kvæmdastjóra félagsins.
Stofna félag um nýt-
ingu varnarsvæðis
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
Í TILLÖGUM ríkisstjórnarinnar
um lækkun á virðisaukaskatti á
nauðsynjavöru er ekki gert ráð
fyrir lækkun skatta á lyfjum.
Verða þau skattlögð áfram með
24,5% virðisaukaskatti og eru því
flokkuð með sykurvörum, sælgæti
og lúxusvöru.
Þetta gagnrýnir Ásta Möller, al-
þingismaður Sjálfstæðisflokksins,
og bendir á að lyf séu nauðsynja-
vara sem að öllu jöfnu sé ekki tek-
in nema vegna tilvísunar frá lækni.
„Ég tel að þessar ráðstafanir varð-
andi skatt á matvæli hafi verið al-
gjörlega nauðsynlegar, en jafn-
framt að þegar þetta er skoðað í
samhengi þá blasi það við að virð-
isaukaskattur á lyf sé algjör tíma-
skekkja,“ segir Ásta.
„Lyf teljast til heilbrigðisþjón-
ustu en engin önnur heilbrigðis-
þjónusta ber virðisaukaskatt,“ seg-
ir Ásta. „Þau eru nauðsynjavara,
notuð einkum af barnafólki, elli-
og örorkulífeyrisþegum. Lækkun
eða afnám virðisaukaskatts á lyfj-
um kemur þessum hópum því sér-
staklega til góða.“
Ásta bendir á að þrátt fyrir að
lyfjaverð hafi lækkað hér á landi í
kjölfar samkomulags stjórnvalda
og lyfjaheildsala sé það ennþá
töluvert hærra, svo nemur tugum
prósenta, en í nágrannalöndunum.
Lækkunin hafi því aðeins að litlu
leyti skilað sér til almennings.
Heildarkostnaður af verslun
með lyf hér á landi er um 14 millj-
arðar króna á ári. Virðisaukaskatt-
ur af því er um 3,5 milljarðar.
Kostnaður almennings af lyfjum er
árlega um fjórir milljarðar króna
en þegar litið er á síðustu tvo ára-
tugi hefur lyfjakostnaður almenn-
ings og greiðsluþátttaka aukist
verulega.
„Niðurfelling á virðisaukaskatti
á lyfjum myndi þýða eins milljarðs
króna lækkun á lyfjakostnaði al-
mennings, sem mundi skila sér
beint til neytenda í lægra lyfja-
verði og helst til þeirra sem mest
þurfa á því að halda,“ segir Ásta.
Slíkri lækkun sé auðvelt að fylgja
eftir af eftirlitsaðilum.
LSH greiðir 600 milljónir
á ári í virðisaukaskatt
Heildarlyfjakostnaður ríkisins á
ári er um 10 milljarðar króna.
Virðisaukaskattur af því er um 2,5
milljarðar. Þar af er lyfjakostn-
aður á heilbrigðisstofnunum 3,5
milljarðar króna og greiðir t.d.
Landspítali – háskólasjúkrahús um
2,5 milljarða í lyf á ári. Kostnaður
spítalans vegna virðisaukaskatts af
lyfjum sem greiddur er til baka til
ríkisins er um 600 milljónir króna
á ári. „Það er stór hluti af halla-
rekstri spítalans í ár,“ bendir Ásta
á.
Hún segir að sérfræðingar, m.a.
hjá Alþjóðaheilbrigðismálastofnun-
inni, hvetji stjórnvöld nú til að
lækka skatta á lyf. Víða í Evrópu
séu lyf skattlögð mun lægra en
hér, t.d. er skatturinn 8% í Finn-
landi og enginn skattur sé á lyf-
seðilsskyldum lyfjum í Svíþjóð.
„Ég tel að fyrsta skrefið eigi að
vera afnám virðiskaukaskatts á
lyfseðilsskyld lyf enda eru þau tví-
mælalaust nauðsynjavara,“ segir
Ásta. „Síðan í framhaldinu mætti
skoða lækkun skatts á önnur lyf.“
Virðisauki á lyfjum
algjör tímaskekkja
Í HNOTSKURN
»Virðis-aukaskatt-
ur á lyfjum í
Danmörku er
25%, í Noregi
24%, Finnlandi
8% og Svíþjóð
0% á lyfseð-
ilsskyldum lyfjum, en 25% af
lyfjum í lausasölu. Í Bret-
landi 0% á lyfseðilsskyldum
lyfjum og 17,5% á lyfjum í
lausasölu.
»Hlutur sjúklinga hér álandi í lyfjakostnaði
landsmanna var um 65% árið
2004 og hefur minnkað lít-
illega frá 2002. Þar á undan
jókst hlutur sjúklinga í
greiðsluþátttöku vegna lyfja
verulega.
Finnst skjóta skökku við að lyf séu flokkuð sem lúxusvara
Ásta Möller
STJÓRN Nemendafélags Mennta-
skólans við Hamrahlíð (NFMH) hef-
ur síðan í sumar haft sérstaka klausu í
samningum þeim sem þeir gera við
allar þær hljómsveitir og þá tónlist-
armenn sem troða upp á vegum fé-
lagsins, um að séu menn undir áhrif-
um vímuefna fái þeir ekki greitt.
Einnig er í samningum kveðið á um
hversu lengi leikið skuli.
Jónas Margeir Ingólfsson, forseti
nemendafélagsins, segir að aðeins
einu sinni hafi reynt á slíkan samning
og fékk tónlistarmaðurinn sem þá átti
í hlut ekki nema 20% af umsaminni
greiðslu sökum þess að hann lék und-
ir áhrifum vímuefna og stóð ekki við
ákvæðið í samningi sínum um það
hversu lengi hann hygðist spila. Jónas
segist ekki vita hvort fleiri framhalds-
skólar hefðu farið að dæmi stjórnar
NFMH, en tók fram að hann hefði
komið hugmyndinni á framfæri á
fundi Hagsmunaráðs íslenskra fram-
haldsskólanema í sumar og hvatti þar
til samskonar samninga.
Fylgjast með hljómsveitum
Vilmundur Sveinsson, forseti nem-
endafélags Verzlunarskóla Íslands og
talsmaður hagsmunaráðs framhalds-
skólanna, ásamt Jónasi Margeiri seg-
ir að nemendafélag sitt fylgist grannt
með því ásamt stjórn skólans hvaða
hljómsveitum sé ekki hægt að treysta
í þessum efnum. „Við vitum af þessu
tilfelli sem kom upp í MH í vetur og
það myndi aldrei koma til greina að
þessi hljómsveit spilaði fyrir okkur
eftir þessa reynslu,“ segir hann en
tekur fram að félagið hafi ekki enn
farið þá leið að koma kröfum um
vímuefnaleysi inn í samninga.
Spili ekki
undir
áhrifum
Nemendafélag MH
vill allsgáða listamenn