Morgunblaðið - 24.02.2007, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TRYGGINGAR OG RÉTTINDI
Hversu langt mega trygginga-fyrirtæki ganga í að aflaupplýsinga um viðskipta-
vini sína og þeirra nánustu? Þessi
spurning vaknar þegar frumvarp
um breytingu á lögum um vátrygg-
ingasamninga, sem nú liggur fyrir
Alþingi, er skoðað. Í frumvarpinu
segir að á meðan tryggingafélag
hafi ekki samþykkt að veita vá-
tryggingu geti það óskað eftir upp-
lýsingum, sem hafi þýðingu fyrir
mat þess á áhættunni. „Í þeim til-
gangi er félaginu heimilt að óska
upplýsinga um sjúkdóma sem vá-
tryggingataki eða vátryggður, for-
eldri hans, barn eða systkini eru
haldin eða hafa verið haldin,“ segir
í frumvarpinu. „Slíkra upplýsinga
skal aflað beint hjá vátryggingar-
taka, eða eftir atvikum vátryggð-
um, sem skal veita rétt og tæmandi
svör við spurningum félagsins. Sé
upplýsinganna aflað frá öðrum en
vátryggingartaka eða vátryggðum
skal, áður en þeirra er aflað, liggja
fyrir skriflegt upplýst samþykki
þess sem aflað er upplýsinga um.“
Læknafélag Íslands birti í fyrra-
dag umsögn um frumvarpið og tel-
ur að verði það óbreytt að lögum
verði ekki annað séð en efnahags-
og viðskiptanefnd Alþingis gangi
erinda tryggingafélaganna og horfi
til óskilgreindra viðskiptahags-
muna á kostnað persónuverndar-
sjónarmiða einstaklingsins.
„Þetta er mannréttindabrot,“
segir Sigurbjörn Sveinsson, for-
maður Læknafélags Íslands, í frétt
í Morgunblaðinu í gær. „Í vísinda-
heiminum dettur engum í hug að
gera vísindarannsóknir með þess-
um hætti eða skilyrðum. Í mínum
huga minna þessi vinnubrögð einna
helst á starfsaðferðir Stasi [austur-
þýsku öryggislögreglunnar], þar
sem borgararnir upplýsa um við-
kvæm persónuleg mál annarra ein-
staklinga í einhverja gagnagrunna,
hvort sem það heitir tryggingafélag
eða ekki.“
Sigurbjörn kveður fast að orði,
en það er hins vegar full ástæða til
að velta því fyrir sér hvað vaki fyr-
ir höfundum frumvarpsins. Hægt
er að afla upplýsinga hjá einstak-
lingum um heilsufar þeirra, sem
honum eru nákomnastir. Hvernig
verður farið með þær upplýsingar?
Með hvaða hætti verða þær geymd-
ar, hve lengi og hverjir munu hafa
aðgang að þeim? Hvers vegna ættu
tryggingafélög að þurfa aðgang að
upplýsingum um aðra en þá, sem
leita eftir tryggingu?
Læknafélagið kallar þetta tilraun
til að skipta þjóðinni í hinn „hreina
kynstofn“ og „hina“. Löggjafinn
verður að gæta sín þegar kemur að
löggjöf um meðferð upplýsinga um
einstaklinga. Friðhelgi einkalífsins
og persónuvernd á að hafa forgang,
ekki hagsmunir vátryggingafélaga.
KLASASPRENGJUR OG ALÞJÓÐALÖG
Klasasprengjur hafa lengi verið um-deilt vopn í hernaði, rétt eins og
jarðsprengjur. Ástæðan er ekki sízt sú,
að notagildi þeirra í bardögum virðist
oft takmarkað, en þeim mun meira
manntjóni og örkumlum valda þær
meðal óbreyttra borgara, oft löngu eft-
ir að vopnuðum átökum lýkur.
Klasasprengjur innihalda margar
smásprengjur, sem dreifast yfir stórt
svæði þegar aðalsprengjan springur.
Oft springa smásprengjurnar ekki
strax. Þær eru í skærum litum og börn
halda stundum að þær séu leikföng.
Ótal börn á stríðshrjáðum svæðum
hafa farizt eða örkumlazt vegna klasa-
sprengna. Þær valda óöryggi hjá al-
mennum borgurum mörgum árum eft-
ir að friður hefur formlega komizt á –
raunar má segja að þær dragi stríðið á
langinn.
Sú mikla athygli, sem alþjóðlegir
fjölmiðlar veittu stríðinu í Suður-Líb-
anon í fyrra, hefur ekki sízt orðið til
þess að þessi ógeðfelldu vopn eru nú
mikið til umræðu. Talið er að um millj-
ón smásprengjur liggi ósprungnar í
Líbanon eftir árásir Ísraela á landið.
Það tekur alþjóðlega friðargæzluliðið
líklega um hálft annað ár að hreinsa
upp sprengjurnar. Íslenzkir sprengju-
sérfræðingar taka nú meðal annars
þátt í því starfi. Það er að sjálfsögðu
göfugt starf og mikið mannúðarverk.
Hins vegar eru mörg önnur lönd, ekki
sízt í Asíu og Afríku, þar sem
ósprungnar sprengjur ógna öryggi al-
mennra borgara eftir stríðsátök fyrri
ára og lítið sem ekkert hefur verið að-
hafzt til að fjarlægja þær.
Belgía varð fyrsta landið til að
banna klasasprengjur eftir að skað-
semi þeirra fyrir saklausan almenning
varð ljós. Austurríkismenn hafa einn-
ig beitt sér fyrir banni við þessum
skaðræðistólum og nú í vikunni efndi
norska ríkisstjórnin til ráðstefnu, þar
sem 46 ríki, Ísland þeirra á meðal,
lýstu því yfir að grípa yrði til tafar-
lausra aðgerða gegn þessum vopnum.
Ríkin stefna að því að gera á næsta ári
alþjóðlegan samning um bann við
notkun, framleiðslu, sölu og varðveizlu
klasasprengna. „Ætlunin er að samn-
ingurinn feli einnig í sér áætlun um að-
stoð við fórnarlömb klasasprengna,
hreinsun á svæðum þar sem klasa-
sprengjur er að finna og eyðingu
birgða,“ segir í tilkynningu, sem utan-
ríkisráðuneytið sendi frá sér í gær.
Þetta er auðvitað mikilsvert frum-
kvæði. Hitt er svo annað mál að 46 ríki
eru aðeins um fjórðungur af ríkjum
heims. Þrjú ríki á ráðstefnunni skrif-
uðu ekki undir yfirlýsinguna og ríki,
sem eiga og beita klasasprengjum, þar
með talin Bandaríkin og Ísrael, mættu
ekki til fundarins. Fjarvera Banda-
ríkjanna stingur í augu í þessu máli
eins og svo alltof mörgum öðrum.
Fyrir nokkrum árum var gerður al-
þjóðlegur samningur um bann við
notkun jarðsprengna. Engu að síður
halda ellefu ríki áfram framleiðslu
þeirra, þar á meðal Indland og Rúss-
land. Ætla verður að það sama verði
uppi á teningnum hvað klasasprengj-
ur varðar.
Alþjóðasamningar, sem banna slík
vopn eru engu að síður skref í áttina
og skapa aukinn þrýsting á ríki, sem
halda uppteknum hætti.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Það er bullandi stemning fyrirþví í samfélaginu að fella rík-isstjórnina. Þjóðin vill breyt-ingar,“ sagði Steingrímur J.
Sigfússon, formaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs, við upphaf
landsfundar flokksins. Steingrímur
sagði að menn ættu hins vegar að átta
sig á því að það yrði engin breyting
nema tækist að fella ríkisstjórnina.
Stjórnarflokkarnir væru samgrónir og
myndu halda áfram samstarfi þótt
meirihlutinn yrði tæpur. Það væri „eins
víst og að tvisvar tveir eru fjórir“.
Skoðanakannanir hafa sýnt aukið
fylgi við VG og Steingrímur ræddi þetta
í upphafi ræðu sinnar og sagði að flokk-
urinn hefði „aldrei verið fjölmennari,
betur skipulagður og kröftugri en nú“.
Hann vék að góðum sigri VG í sveit-
arstjórnarkosningum í vor og sagði að
þær kosningar hefðu afsannað kenn-
inguna um að Framsóknarflokkurinn
ynni alltaf kosningabaráttuna. „Bestu
auglýsingastofur landsins og þótt víðar
væri leitað dugðu Framsókn ekki að
þessu sinni frekar en þær munu gera í
kosningunum til Alþingis nú í vor.“
Steingrímur sagðist vilja vekja sér-
staka athygli á sterkri útkomu kvenna á
framboðslistum VG. Það væri ljóst að
hlutfall kynja yrði alltaf í jafnvægi í
þingflokki VG hvort sem flokkurinn
fengi átta, tíu, tólf eða fjórtán þingmenn
í kosningunum í vor. Steingrímur sagði
að það væru hins vegar vonbrigði
hversu rýr og minnkandi hlutur kvenna
væri hjá hinum flokkunum, að Fram-
sóknarflokknum undanskildum. Hann
sá ástæðu til að hrósa framsókn-
armönnum hvað þetta varðar.
„Höfum alltaf staðið vaktina
í umhverfismálum“
„Þjóðin veit að við erum einörð í okk-
ar baráttu gegn stóriðju- og virkjanaæði
ríkisstjórnarinnar, veit að við höfum
staðið þar vaktina – alltaf. Líka þegar
það var sem erfiðast. Líka þegar vind-
urinn blés á móti eins og hann gerði svo
sannarlega fyrir fjórum, hvað þá fyrir
átta árum. Þá hvorki bognuðum við né
brotnuðum, heldur brutum vindinn og
nú hefur hann snúist, er orðinn að með-
byr og þá hyggjast margir sigla. Það er
án nokkurs vafa mikil vitundarvakning
orðin í umhverfismálum með þjóðinni og
sú vakning og gengi Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs eru nátengd
og það með gagnvirkum hætti. Þeir sem
vilja róttæka og einbeitta umhverf-
isverndarbaráttu, baráttu sem líka er til
staðar þegar á móti blæs og þegar hún
er einmitt brýnust, þeir vita hvar þeir
hafa okkur. Róttækni okkar er í þessu
samhengi ekki þröskuldur heldur kostur
í augum þeirra sem á annað borð vilja
forgangsraða í þágu umhverfisins í
komandi kosningum,“ sagði Stein-
grímur.
Steingrímur sagði að það kraumaði
undir óánægja í samfélaginu með mál-
efni aldraðra og öryrkja og með vaxandi
misskiptingu almennt. „Það ríkir megn
óánægja með óþolandi árangursleysi og
stöðnun í jafnréttisbaráttu kynjanna
þar sem kynbun
heldur en hitt. R
vegna frammistö
sviði utanríkism
lega stuðning við
bætist við ef Ísla
hugsanlegan str
an. Undarlegrar
hálfu ríkisstjórn
slíku fyrirfram,
verið með öllu óf
með formlegum
Íraksstríðið.“
Áskorun fyrir
að taka völdin
Steingrímur s
ríkisstjórnina bæ
að líta á það sem
saman ríkisstjór
inu. Þannig gæfi
um umskiptum.
best. Steingrímu
stjórnarandstöð
haust og fylgt he
hefði verið „mik
„Það er bullandi st
samfélaginu að fel
Steingrímur J. Sigfússon sagði á landsfundi VG að flok
Nýja ríkisstjórn „Eins og útlitið sem sagt er um þessar mun
stjórnina og að mynda nýja og betri ríkisstjórn með okkar a
» „Sigur okkar er alvegskýr skilaboð, rauða
spjaldið á helmingaskipta-
flokkana sem úthlutuðu
sér einum banka hvor, út
af með þá og kjósendur
veita um leið brautargengi
okkar róttæku áherslum.“
STEINGRÍMUR J. Sigfússon setti fram tuttugu
atriði sem hann sagði að ættu að verða fyrstu
verkefni nýrrar ríkisstjórnar sem VG ætti aðild
að. Þetta væru verkefni sem ætti að vinna fyrstu
90–120 dagana sem „við verðum við völd“.

„Ég mæli með því að við myndum í fyrsta lagi
bjóða heildarsamtökum aldraðra og öryrkja til
samráðsfunda um hvernig umbótum í þeirra
málum verði hrint í framkvæmd. […] Viðbót-
arfjármunir af stærðargráðunni 7 milljarðar
króna á ársgrundvelli myndu renna til mála-
flokksins og stórbæta kjör þessa hóps.“

„Við myndum í öðru lagi gefa út yfirlýsingu
um stóriðjustopp, kalla orkufyrirtækin og iðnfyr-
irtæki sem hafa haft framkvæmdir í undirbún-
ingi tafarlaust til viðræðna um breytta stöðu
þeirra mála. […] Stóriðjustoppið væri liður í að-
gerðum til að endurheimta efnahagslegan stöð-
ugleika og gefa vinnumarkaðinum færi á að leita
jafnvægis á nýjan leik um leið og náttúru Ís-
lands væru gefin grið.“

„Í þriðja lagi og í beinu framhaldi myndum við
hrinda af stað víðtækri friðlýsingaráætlun þar
sem vatnsföll og háhitasvæði yrðu friðlýst hvert
á fætur öðru og verndun þeirra og annars konar
nýting en til orkuframleiðslu þannig tryggð um
aldur og ævi.“

„Í fjórða lagi myndum við leggja grunn að nýj-
um fjárlögum og breyttum útfærslum í ríkisfjár-
málum og skattamálum. Við myndum byrja að
vinda ofan af þeirri tilfærslu skattbyrðarinnar
sem verið hefur í gangi að undanförnu frá há-
tekjufólki, efnamönnum og gróðafyrirtækjum y
ir á almennt launafólk og þar fyrst og fremst á
lægri laun. Þessu myndum við breyta til hags-
bóta fyrir hinn almenna launamann með hækku
skattleysismarka, með breyttri útfærslu fjár-
magnstekjuskatts, með því að gera þeim sem
hafa tugi og hundruð milljóna í fjármagnstekju
skylt að reikna sér hæfileg laun eða endurgjald
þannig að þeir borgi sanngjarnan hlut til sam-
félagsins eins og aðrir og með fleiri ráðstöfunu
sem við höfum lagt til og barist fyrir á und-
anförnum árum. Við erum ekki í sjálfu sér þar
með að boða skattahækkanir í heild, heldur til-
færslur, enda ekki þörf á slíku miðað við afkom
ríkissjóðs eins og hún er í dag.“

„Við myndum í fimmta lagi boða sveitarfélög
í landinu til viðræðna. Einn helsti veikleiki vel-
ferðarsamfélagsins og dragbítur á atvinnu- og
byggðarþróun í landinu er óviðunandi afkoma
sveitarfélaganna.“

„Í sjötta lagi myndum við bjóða út strandsigl
ingar. Það myndum við gera sem lið í því að ná
niður flutningskostnaði, í þágu umhverfisvernd
og umferðaröryggis á vegum. Slíkt útboð gæti,
að mínu mati, farið fram þegar síðsumars.“

„Í sjöunda lagi myndum við tafarlaust lýsa þ
yfir að stuðningur Íslands við innrásina í Írak
hefði verið mistök.“
Nítján atriði á 90–120 daga ve